نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 12 صفحه 88

باشم، چنانچه عدالت زید در پس فردا، در حال حاضر منشأ اثری باشد، می توانیم با استصحاب، عدالت زید در پس فردا را همین الآن ثابت کرده، اثر آن را بار کنیم.

خلاصه استصحاب در امور استقبالی هم جاری است چنانچه مرحوم آقای خویی بارها بدان تصریح کرده اند.

حال در مثال مورد نظر ما، هر چند فعلاً شاید عمرو نمرده باشد، ولی بالاخره در یک زمانی، و لو در آینده وی با صفت مرگ همراه است، ما در اینجا هر چند نسبت به عناوین تفصیلی زمان همچون روزهای هفته یا روزهای ماه یا ساعت، نسبت به مرگ زید شک نداریم، ولی اگر حیات و مرگ وی را با زمان واقعی مرگ عمرو مقایسه کنیم، نمی دانیم در آن زمان وی زنده است یا مرده، حال ما مدّت زمان طولانی قبل از زمان واقعی مرگ عمرو را در نظر می گیریم که حتماً زید در آن زمان زنده بوده، مثلاً ده سال قبل از زمان واقعی مرگ عمرو، زید قطعاً زنده بوده، با استصحاب حیات زید تا زمان واقعی مرگ عمرو، باید وارث بودن زید را نسبت به عمرو نتیجه گرفته و آن را با استصحاب حیات عمرو تا زمان مرگ زید که وارث بودن عمرو را نتیجه می دهد، معارض بینگاریم، با این که کسی چنین مطلبی را نمی گوید.

این نقض و نقضهای مشابه دیگر نشان می دهد که استصحاب به مجهول التاریخ اختصاص دارد و در معلوم التاریخ جاری نیست.

3) ادامه کلام سید و حکم معلوم التاریخ بودن عقد پدر

بنا بر مبنای عدم جریان استصحاب در معلوم التاریخ، در جایی که عقد پدر معلوم باشد (مثلاً در ساعت معین روز جمعه) و عقد جد مجهول، تقریبی وجود دارد که عقد پدر را صحیح بدانیم، توضیح آنکه چون نمی دانیم که آیا قبل از زمان معیّن عقد پدر یا همزمان با آن، عقدی به وسیله جد انجام گرفته تا مانع صحّت عقد پدر گردد، عدم تحقق عقد جدّ را در این دو زمان با استصحاب ثابت می کنیم و صحت عقد پدر را نتیجه می گیریم.