نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 108

بر این مطلب ثمراتی بار کرده اند. یکی این است که اگر روایت خاصه لا ینکح أبو المرتضع را نداشتیم یا نتوانستیم حکم اخت الولد امّی را استفاده کنیم، گفته اند:

اخت الولد اگر امّی باشد (یعنی دختر نسبی مرضعه که فرزند صاحب لبن نیست) نمی توان از باب حرمت رضاع، حرمت او را اثبات کرد چون در باب نسب، اخت امی ولد، فرزند شخص نیست، فرزند زن شخص است و لذا چون به وسیله رضاع، زوجیت اثبات نمی شود نمی توان گفت اخت امّی ولد تنزیلا بنت الزوجه المدخوله

می شود چون شیری که مرضعه به ولد داده باعث نمی شود مرضعه تنزیلا زوجه مدخوله أبو المرتضع محسوب شود تا در نتیجه دخترش هم بنت الزوجه المدخوله باشد.

یک ثمره دیگر در مورد این فرع ظاهر می شود که آیا صاحب لبن می تواند با جده مرتضع ازدواج کند یا نه؟ ضمناً حکم این فرع از روایات خاصه قابل استفاده نیست و فقط باید سراغ «یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب» برویم.

مرحوم آقای خویی و دیگران فرموده اند: این ازدواج مانعی ندارد حتی اگر قایل به عموم تنزیل باشیم، چون حرمت جده امی ولد از باب این است که امّ الزوجه شخص است و چون رضاع باعث نمی شود که مادر مرتضع تنزیلاً زوجه صاحب لبن شود طبعاً مادرِ مادر هم امّ الزوجه نخواهد بود و لذا صاحب لبن می تواند با او ازدواج کند. البته مثال های دیگری نیز هست که خواسته اند از آن نکته استفاده کنند و حرمت را نفی کنند.

ولی یک اشکالی در این موارد به نظر ما می آید که به آن توجهی نشده است. در مورد همین مثال می گوییم: تقریب حرمت جدّه منحصر به این نیست که اول برای مادر مرتضع زوجیت اثبات کنیم تا جده از باب ام الزوجه بودن حرام شود بلکه می توان این طور تقریب کرد که مرضعه زوجه حقیقی صاحب لبن است و در اینجا هم تنزیلی در کار نیست. از طرف دیگر ما بنا بر عموم تنزیل حکم می کنیم که جده مرتضع تنزیلاً مادر مرضعه است چون در باب نسب، جده امی فرزند زن عبارت از مادر خود آن زن است لذا در باب رضاع هم این امومت را اثبات کنیم و با این تقریب، جدّه می شود امّ الزوجه صاحب لبن یعنی مادر تنزیلی زوجه حقیقی صاحب لبن.

«* و السلام *»

1382/3/6 سه شنبه درس شمارۀ (543) کتاب النکاح/سال پنجم

اشاره

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ