نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 129

4 - شیر برای شوهر قبلی است و به زن هم دخول نشده است.

فرض اول که شیر برای شوهر است و به زن دخول نشده است:

این طفلی که به آن شیر داده است دختر رضاعی این شوهر می شود و قهراً حرمت ابد دارد و در آن حرفی نیست. بحث این است که آیا زن کبیره که مادر دختر است حرمت ابد دارد یا نه؟

اگر آن بحثی که ما قبلاً کردیم تمام شد که در ام الزوجه لازم نیست فعلیت زوجیت و ام من کانت زوجه را هم حرام دانستیم خوب مسئله شفاف است، چون بالاخره أم من کانت زوجه هم باشد باز حرام است. یا اگر بگوییم أم من کانت زوجه که فاصله شده باشد حرام نیست ولی در موردی که فاصله ای نیست، مانند این مورد که تا وقت رضاع، هم کبیره و هم صغیره زوجیت داشته اند رضاع آمده و صغیره را جدا کرده. در اینجا چون اتصال وجود دارد بگوییم این هم حرام است حالا یا به دلیل عرف یا از روایت استفاده کنیم (درباره روایت بعدا بحث می کنیم) این را هم اگر گفتیم ما در هم به عنوان امّ الزوجه حرام ابد خواهد شد.

اما اگر این مطالب را نگفتیم، بنت حرام است ولی برای مادر عنوان محرمی بر آن منطبق نیست و لذا عقد او صحیح است. در این فرض نمی شود گفت مقتضای جمع بین أم و بنت اقتضا می کند که هر دو باطل باشد چون در اینجا عقد بنت باطل است می خواهد عقد أم صحیح باشد یا باطل عقد بنت به ملاک دیگر باطل است اینکه به ملاک دیگر باطل شد مسئله ترجیح بلا مرجح و جمع بین أم و بنت و اینها در اینجا نمی آید و لذا عقد أم صحیح خواهد بود، مثلاً برای شخصی دو تا وکیل، دو خواهر را عقد کرده اند در یک زمان منتهی یکی از اینها شرایط صحت ذاتا در آن نبوده مثلا در عده بوده یا در حال احرام بوده یا فرض کنید الفاظی که معتبر است در تزویج فرض کنید عربیت اگر معتبر باشد آن را نداشته است که قطع نظر از مسئله جمع بین الاختین علت دیگری بر بطلانش بوده، خواه عقد دیگر صحیح باشد یا باطل این

عقد باطل است. در این جور موارد عقدی که بطلانش از ناحیه جمع نیست علی کل تقدیر باطل است و آن دیگری که بطلانش فقط به مناط جمع است اشکالی ندارد و حکم به صحت می شود. در اینجا هم چون صغیره بنت شوهر است عقدش باطل است می خواهد عقد أم صحیح باشد یا نه؟ در این فرض اگر ما گفتیم در وقت حصول بنتیت به وسیله رضاع زوجیتی برای صغیره نیست تا آن کبیره امّ الزوجه باشد و کبیره أم زوجه قبل است و این را بگوییم فایده ندارد و تحریم نمی آورد، اگر ما این طوری بگوییم عقد أم صحیح است و اشکالی ندارد.

مرحوم حاج شیخ محمد حسین اصفهانی در حاشیه کفایه همین مطلب را اختیار می کند(1). البته خود ما مختارمان این است که عرف این را مثل ام من کانت زوجه نمی داند همان گونه که جواهر دارد و دیگران هم دارند به نظر ما این ها یک معانی دقی است ولی عرفی نیست.

صورت دوم که لبن برای غیر است ولی با زن دخول شده است:

در اینجا عنوان بنتیت برای خود زوج نیست. بنتیت برای زن زوج منطبق است.

در اینجا بر این دختر عنوان بنت من کانت زوجه منطبق می شود برای خاطر اینکه کبیره قبل از رضاع زوجه مدخوله بوده است و بنت من کانت زوجه مدخوله حرام است خوب قهرا این دختر هم حرام می شود. بلکه در غیر باب رضاع هم این حکم وجود دارد، اگر زنی داشته است و آن را طلاق دهد و زن برود شوهر کند و از مرد دیگری اولاد پیدا کند، این اولاد به شوهر قبلی محرم هستند، بنت من کانت زوجه می باشند این مطلب را ما از روایات استفاده می کنیم. خلاصه بنت من کانت زوجه حرام است، اگر چه فاصله افتاده باشد. ولی در سه کتاب دیدم که در این بحث متعرض روایات مسئله نشده اند و بحث را روی قاعده آورده اند که آیا مشتق حقیقت در ما انقضی دارد یا نه؟