نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 143

یک مطلبی که می شود گفت عبارت از این است که قبلا هم اشاره کردم فرض کنید اگر بگویید «اعدام فلان موجود» شما اعدام را اضافه به موجود می کنید این اعدام موجود یعنی در ظرف اعدام آن موجود موجود است یعنی چیزی است که

لو لا الاعدام موجود است و با اعدام معدوم می شود این یک نحوه استعمال عرفی است و بدون تجوز عرفی هم می باشد و در تعبیرات هست. اگر یک عنوانی علت برای زوال عنوان دیگر شده باشد این علت را اضافه می توانیم بکنیم به آن مضاف الیه و بگوییم این آن شیء را از بین برد با اینکه آن شیء در موقع وجود این، آن عنوان بر آن منطبق نبود برای آن ولی عرف متعارف این طور استعمال می کند در اینجا چون امومت زوجیت را دارد از بین می برد یعنی لو لا الامومت، زوجیت موجود بود ولی حالا امومت موجب نابودی زوجیت است، عرف این را تعبیر به ام الزوجه می کند مثل اعدام شخص اگر گفتید آن شخص بعد از اعدام شخص نیست ولی با این حال می شود گفت اعدام شخص و اعدام را اضافه به شخص کرد، یعنی لو لا الاعدام شخص بود و این اعدام او را از بین برده است. در اینجا چون ام بودن علت زوال زوجیت شده است لذا در استعمالات عرفی زوجیت را ثابت می دانند و عرف ام الزوجه را اطلاق می کند و این بحث مبتنی بر مسئله مشتق نمی شود.

بنابراین یک اشکال دیگری که مرحوم آقای میرزا محمود در تقریرات دارند با این بیان دفع می شود، ایشان می فرماید به فرض که ما به مسامحه حکم به تقارن امومت و زوجیت کردیم ولی این تقارن یک تقارن غیر مستقر و متزلزل است که فقط در یک آن وجود دارد و ادله حرمت ابد ام الزوجه از این مورد منصرف است. البته کلمه انصراف تعبیر نمی کنند ولی محصل بیان ایشان این است که ادله منصرف می شود.

این مطلب از عرایض ما در خلال بحث جواب داده شد، اگر مسئله این جوری بود که ابتدا ما عقد می کنیم بین ام و بنت و در موردی که در آن واحد عنوان ام الزوجه منطبق می شود بخواهیم حرمت ابد را اثبات کنیم بله این را عرف ممکن است بگوییم که منصرف می داند و مساعد نباشد ولی در ما نحن فیه زوجیت زن مستقره بوده امومت کبیره هم که بعد حاصل می شود یک عنوان مستقر است نه اینکه عرف با حکم حرمت مساعد است همان جوری که گفتم در اعدام شخص،

مضاف الیه یک امر مستقری است که لو لا المضاف مستقر خواهد بود. مضاف هم یک امر مستقری است منتهی این منشأ شده برای نابودی آن که در ظرف وجود مضاف اصلا مضاف الیه موجود نیست عرف در استعمالاتش با چنین استعمالاتی مساعدت دارد. همه علماء سلف روی ارتکازاتشان عنوان ام الزوجه را منطبق دانسته اند روی این مورد و حکم تحریم کرده اند و بعضی از روایات هم با همین امر سازگاری دارد.

«* و السلام *»

1382/3/17 شنبه درس شمارۀ (549) کتاب النکاح/سال پنجم

اشاره

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: