نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 144

در جلسه گذشته، مسئله زوجه کبیره و زوجه صغیره و ارتضاع صغیره از کبیره، مقداری مورد بحث قرار گرفت، در این جلسه، این مسئله به طور تفصیلی مورد بحث قرار خواهد گرفت.

***

ادامۀ مسئلۀ فردی که یک زن کبیره ای دارد و یک زن صغیره، و زن کبیره اش، زن صغیره او را شیر داده.

مسئله ای بود که قبلاً مقداری راجع به آن بحث کردیم، و حالا می خواهیم قدری مفصل تر آن را بحث کنیم. مسئله این بود که فردی یک زن کبیره ای دارد و یک زن صغیره، و زن کبیره اش، زن صغیره او را شیر داده. فرمودند: آن کبیره به عنوان امّ الزوجه عقدش باطل می شود. راجع به صغیره هم بحث هایی هست، ولی فعلاً راجع به کبیره صحبت می کنیم.

در کتاب هایی که من دیده ام تا جواهر، در تحریم کبیره به عنوان امّ الزوجه، سابقین اشکالی نکرده اند، و این تحریم را پذیرفته اند. اما صاحب جواهر اشکالی را طرح می کند که نمی دانم این اشکال خودش مثل «ان قلت قلت» است، یا قبلی ها گفته اند: «یظنّ» و صاحب جواهر می خواهد این را دفع کند؟ این اشکال بنابراین است که عقد صغیره منفسخ می شود. همه بزرگان حکم به انفساخ عقد صغیره کرده اند، اگر زوجه کبیره با شیر زوج به زوجه صغیره شیر داده باشد، و یا مدخوله زوج باشد اگر چه با شیر غیر، به صغیره شیر داده باشد. در این دو صورت همه،

حتی صاحب ریاض موافقند که صغیره عقدش منفسخ می شود. صاحب ریاض در این فرض که نه شیر، شیر شوهر است و نه دخولی شده باشد، راجع به انفساخ صغیره حرف دارد که بعداً آن را بحث می کنیم. ولی غیر از صاحب ریاض در همه فروض، حکم به انفساخ عقد صغیره کرده اند. البته مسئله حرمت ابدی یک مسئله است، و مسئله انفساخ عقد مسئله ای دیگر می باشد.

روی این مبنا که قائل به انفساخ عقد شویم اشکالی مطرح می شود، و آن این که زوجه کبیره را چطور به عنوان امّ الزوجه حرام بدانیم؟ اگر بنتیّت فرد (صغیره) و امومت مادر او (کبیره) در یک زمان واقع شده است، او (کبیره) حرمت ابد دارد.

کسی زنی دارد، و آن زن هم مادر دارد، این حرام ابد است و در این حرفی نیست. و لازم نیست آن زن مادامی که زن (زوجه) باشد، مادرش حرام باشد، بلکه بعد از مردن زوجه، بعد از طلاق و بعد از فسخ هم آن مادر حرام است. اما فرض دیگر این است که زنی زوجه فردی باشد و بعداً از زوجیت او خارج شود، و بعد در اثر رضاع، مادری پیدا کند، در این فرض بسیاری از فقهاء گفته اند: ما دلیلی نداریم بر حرمت «امّ من کانت زوجه» صغیره قبلاً زوجه بوده است، بعد عقدش فسخ شده است و حالا یک مادر (رضاعی) پیدا کرده، و ما دلیلی بر حرمت آن نداریم.

روی این مبنا در همین مسئله که زوجه کبیره، زوجه صغیره را شیر داده، اشکال شده است که: امومت و زوجیت در این فرض، در زمان واحد واقع نشده است، قبل از رضاع زوجیتی برای صغیره بوده است ولی کبیره امّ او نبوده است و بعد از تحقق رضاع، کبیره امّ او شده ولی صغیره زوجیت ندارد. پس این دو با هم جمع نشده اند تا حرمت ابد را روی کبیره بیاوریم و بگوییم به عنوان امّ الزوجه حرام ابدی می شود.

بله امّ من کانت زوجه می باشد، و ما دلیلی بر حرمت آن نداریم.