نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 158

همان گونه که در شبهه موضوعیه باید احکام معلوم بالاجمال را بار کنیم مثلاً عقدی برای أم و عقدی برای بنت واقع شده است و ما نمی دانیم به شبهه موضوعیه که کدام یک سابق و کدام یک لاحق است. در اینجا باید احکام معلوم بالاجمال را عمل کنیم یعنی شخص 4 زن دیگر نمی تواند بگیرد زیرا با یکی از این دو که صحیح

است می شود 5 زن در ما نحن فیه نیز حکم می کنیم که یکی از این دو اطلاقش محفوظ است و لو نمی توانیم تعیین کنیم که کدام یک اطلاقش محفوظ مانده است.

این تقریبی بود که ما قبلاً عرض می کردیم ولی بعد، از این نظرمان برگشتیم.

تقریب نظریه جدید استاد مد ظله

انسان با مراجعه در اشباه و نظایر این مسئله به وجدانیات و فطریاتش می یابد که عرف اطلاقی نسبت به اقتران نمی فهمد یعنی حکم به بطلان کلیهما نمی کند ولی می گوید ادله اصلاً از صورت اقتران منصرف است یعنی نمی خواهد حکم صورت اقتران را بگوید و اساساً صورت اقتران احتیاج به دلیل خاص دارد با توجه به مثال زیر مطلب روشن می شود.

شارع قول عادل را حجت قرار داده است و باید بر طبق آن عمل نمود، حال فرض کنید در مسئله ای قول دو عادل با هم تعارض کردند عرف تکلیف را مجدداً سؤال می کند یعنی نسبت به صورت تعارض اطلاقی نمی فهمد بلکه می گوید ادله منصرف از صورت تعارض است و صورت تعارض احتیاج به دلیل خاص دارد.

نتیجه بحث

اینکه آقایان به طور قطع حکم به بطلان کلیهما نموده اند درست نیست زیرا بر اساس تقریب سابق ما، یکی از آن دو عقد به صحتش باقی است هر چند ما نمی دانیم کدام یک می باشد ولی باید احکام معلوم بالاجمال را اجراء کنیم و به تقریب بعدی ما، ادله از صورت اقتران انصراف دارد و اساساً صورت اقتران محتاج دلیل خاص می باشد.

فرع دیگر شخص دو زن کبیره و یک زن صغیره دارد یکی از آن زن های کبیره، آن زن صغیره را شیر می دهد

فرع دیگری که از قدیم مورد بحث بوده و قابل ملاحظه است این است که شخص دو زن کبیره و یک زن صغیره دارد یکی از آن زن های کبیره، آن زن صغیره را شیر می دهد عقد کبیره اولی را به عنوان أم الزوجه حکم به بطلان کرده اند و عقد صغیره را نیز حکم به بطلان نموده اند به عنوان بنت زوجه که اینجا دو صورت متصور است اگر از شیر همین شوهر شیر داده باشد دختر او نیز محسوب می شود، یعنی هم بنت زوجه و هم بنت زوج می باشد یعنی دختر خود شخص می شود و اگر از شیر این شوهر شیر نداده باشد باز دو صورت دارد اگر مدخوله این شوهر است پس صغیره به موجب رضاع، بنت الزوجه المدخوله می گردد و اگر مدخوله این شوهر نباشد، صغیره می شود بنت الزوجه غیر المدخوله باید احکام این صور را بررسی کنیم حال تصور کنید صورتی را که عقد کبیره اولی به عنوان أم الزوجه زائل شده و عقد صغیره نیز به عنوان بنت الزوجه یا بنت الزوجه المدخوله زائل شده است. حالا بحث این است که کبیره ثانیه به این صغیره می خواهد شیر دهد روشن است که صغیره نسبت به کبیره ثانیه دیگر زن شوهر او نیست، زیرا زوجیت زائل شده است بلکه یا دختر شوهرش می باشد و یا دختر زن شوهرش «یعنی دختر هَوُوی خود» آیا به موجب رضاع کبیره ثانیه به چنین صغیره ای، کبیره ثانیه نیز حرمت ابد پیدا می کند؟ آیا «أم من کانت زوجه» مانند «ام الزوجه» می باشد؟ این مسئله معرکه آراء است.