نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 161

2) توضیحی درباره متن مذکور:

در این مسئله که شخصی دو زوجه کبیره و یک زن رضیعه دارد و دو زوجه کبیره به زوجه صغیره شیر می دهند، مرحوم محقق ابتدا چنین نظر می دهد که زوجه کبیره ای که اول به رضیعه شیر داده، حرام می شود و زوجه صغیره هم حرام می گردد، ولی زوجه کبیره دوم که بعد از رضاع شیر داده، بر زوج حرام نمی شود. بعد مرحوم محقق برای این حکم اخیر یعنی عدم حرمت زوجه کبیره ثانی چنین تعلیل

کرده که این زوجه در حالی به زوجه صغیره شیر داده که وی دختر مرد بوده است، پس بر وی حرام نمی شود.

این عبارت شرایع در مسئله، بر گرفته از حدیث علی بن مهزیار است به نقل تهذیب. در این روایت وجه عدم حرمت نیز همین نکته ذکر شده که رضیعه دختر زوج است. در توضیح مطلب باید گفت که هنگامی زوجه صغیره بر اثر رضاع دختر زوج می شود که شیر متعلق به زوج باشد و چون غالباً چنین است، صغیره دختر زوج شده و بر او حرام می گردد.

بخش دوم عبارت مرحوم محقق، نظر دیگر یعنی قول حرمت زوجه کبیره دوم را ذکر کرده و آن را چنین تعلیل می کند که: «لانها صارت اما لمن کانت زوجته» و بعد تعبیر می کند: «و هو اولی».

ج) دیدگاه های مختلف درباره نظر مرحوم محقق در مسئله مورد بحث:

صاحب تنقیح (فاضل مقداد) و ابن فهد حلی در مهذب البارع و محقق کرکی از کلام مرحوم محقق چنین استنباط کرده اند که وی قائل به حرمت «ام من کانت زوجته» یعنی مادر رضاعی زوجه سابق مرد است. بنابراین به نظر او مرضعه دوم نیز بر زوج حرام می شود. صاحب ریاض رحمه الله نیز از این کلام محقق و نیز سخن او در نافع همین نظر را استظهار کرده است.

در برابر، شهید ثانی رحمه الله و عده ای از فقهای متأخرتر مانند صاحب حدائق، صاحب مدارک، صاحب ذخیره و کاشف اللثام بر این نظر هستند که نظر محقق حلی قول عدم حرمت است.

شهید ثانی فرموده که از موارد کاربرد تعبیر «هو اولی» در این کتاب (شرایع) چنین استفاده می شود که مراد او قول به تحریم نیست و ضمیر به ما قیل بازگشت نمی کند.

د) نظر استاد - مد ظله -: