نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 174

نجاشی درباره «صالح بن ابی حماد» می گوید: «... و کان أمره ملبّساً (ملتبساً) یعرف و ینکر»(2) ابن غضائری نیز او را تضعیف کرده است.

1- (1) - نجاشی، رقم 682.
2- (2) - نجاشی، رقم 526.

ولی کشی درباره او می گوید: «قال علی بن محمد القتیبی: سمعت الفضل بن شاذان یقول فی ابی الخیر و هو صالح بن مسلمه ابی حمّاد الرازی: «أبو الخیر کما کُنّی و قال علی: کان ابو محمد «الفضل بن شاذان» یرتضیه و یمدحه و لا یرتضی ابا سعید الآدمی(1) و یقول: هو احمق».

مرحوم آقای خویی می فرمایند: از عبارتی که علی بن محمد قتیبی از فضل بن شاذان نقل می کند که «کنیه صالح بن ابی حماد کنیه با مسمایی است و او همان گونه که کنیه اش أبو الخیر است واقعاً أبو الخیر بوده است» توثیق استفاده می شود مخصوصاً با توجه به عبارت «و کان ابو محمد فضل بن شاذان یرتضیه و یمدحه و لا یرتضی ابا سعید الآدمی» می توان گفت که فضل بن شاذان او را توثیق می کند.

ولی مرحوم آقای خویی از جهت دیگر مناقشه می نمایند و آن اینکه وثاقت «ابن قتیبه» ثابت نیست تا بتوان توسط نقل او از فضل بن شاذان، وثاقت «صالح بن ابی حماد» را اثبات نمود بله اگر وثاقت «ابن قتیبه» ثابت بود مشکلی نبود، زیرا نجاشی «صالح بن ابی حماد» را تضعیف نکرده است تا بین تضعیف نجاشی و توثیق فضل بن شاذان تعارض افتد بلکه چون امرش نزد او محرز نبوده تعبیر به «ملبّس» نموده است یعنی کلام نجاشی به معنای احراز وثاقت است نه احراز عدم وثاقت و نیز عبارت «یعرف و ینکر» دلالت بر عدم وثاقت نمی کند زیرا معنای آن این است که متن روایات او گاهی قابل قبول و گاهی غیر قابل قبول بوده است که با وثاقت راوی تنافی ندارد. تضعیف ابن غضائری نیز تمام نیست زیرا نسبت کتاب ابن غضائری به او ثابت نیست(2).

مناقشه استاد مد ظله به کلام مرحوم آقای خویی

ما سابقاً درباره «صالح بن ابی حماد» به طور مفصل بحث کرده ایم و ادله ای که بر وثاقت او اقامه شده بررسی نموده ایم(3).

1- (1) - مقصود سهل بن زیاد است.
2- (2) - معجم رجال الحدیث، ج 9، رقم 5793.