- اشاره 1
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 1
- 1382/1/25 دوشنبه درس شمارۀ (524) کتاب النکاح/سال پنجم 1
- 1) تکمله: 1
- 2) بررسی سیری ناشی از عارضه بیماری: 2
- 3) بیان قول مشهور مبنی بر لزوم اتحاد مرضعه: 2
- 4) بیان شرط اتحاد فحل در حواشی: 3
- 6) بررسی روایات عمار ساباطی: 4
- 5) نگاهی به موثقه زیاد بن سوقه: 4
- خلاصۀ درس این جلسه: 6
- اشاره 6
- اشاره 7
- بحث اول: اشتراط ارتضاع از ثدی 7
- احتمالات در معنای «ثدی واحد» 8
- بحث دوم: اشتراط توالی رضعات 10
- ادامۀ عبارت شرایع: 11
- بحث چهارم: آیا رضعۀ کامله مضرّ است یا مطلق رضاع؟ 11
- اشاره 11
- نشر حرمت با خوردن شیر بریده: 12
- مخلوط شدن شیر با غیر آن: 12
- شیر خوردن از میت: 12
- اشاره 13
- خلاصۀ درس این جلسه: 13
- الف) شرط سوم نشر حرمت: مرتضع بیش از دو سال نداشته باشد. 13
- متن شرایع: 13
- ب) مطالبی پیرامون اعتبار زمان (ماه و سال) در موضوع برخی احکام شرعی 14
- 2) تلفیق زمانی در سال و ماه و روز 14
- 1) ظهور سال در سال قمری 14
- اشاره 16
- ج) تفسیر شیخ صدوق در مورد روایت «لا رضاع بعد فطام» 16
- اشاره 17
- خلاصۀ درس این جلسه: 17
- 1 - شرط سوّم در انتشار حرمت به وسیله رضاع، کون الرضاع فی الحولین 17
- 2 - قائلین به نظریه دوم قائلین به قول دوم از میان قدما 17
- متن روایت: 18
- 3. چرا قول ابن بکیر فطحی در عداد فتاوای اصحاب آمده است؟ 18
- 5 - مناقشه در دلیل اول (اجماع) 20
- 7 - دلیل سوم 22
- 6 - دلیل دوم 22
- خلاصۀ درس این جلسه: 23
- اشاره 23
- بحث در این بود که آیا حولین در مرتضع معتبر است یا هم در او و هم در ولد مرضعه معتبر است. 23
- اشاره 23
- اشاره 24
- 1) روایت علی بن اسباط: 24
- 2) روایت صحیحۀ منصور بن حازم: «لا رضاع بعد فطام» 24
- 3) روایت حماد بن عثمان: 25
- احتمالات موجود در جملۀ «لا رضاع بعد فطام»: 25
- 6) روایت دعائم الاسلام: 26
- 5) روایت دعائم الاسلام: 26
- 4) روایت دعائم الاسلام: «عن رسول الله صلی الله علیه و آله انّه نهی عن الرضاع بعد الفطام» 26
- خلاصۀ درس این جلسه: 28
- اشاره 28
- الف) نقد دو توجیه مرحوم فیض برای عبارت شربه شربه در روایت ابن بکیر (بحث تکمیلی) 29
- 1 - نقل سایر روایات: 30
- ب) تکمیل نقل و بررسی روایات شرطیت حولین 30
- 2) جمع استاد دام ظله بین روایات شرطیت حولین 31
- ج) فرض تقارن رضاع با پایان حولین 32
- د) صورت شک در وقوع رضاع فی الحولین 33
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 34
- اشاره 34
- 1) و امّا قائلین به اشتراط راجع به ولد المرضعه: 35
- الف) بحث در ادامۀ شرط سوم راجع به ولد المرضعه (فرزند مادر) 35
- اشاره 35
- 2) توجیهی برای ادعای اجماع که از ابن زهره نقل شد: 36
- ب) پاسخ استاد مد ظله و معنای روایت: 37
- تفسیرهای روایت: 38
- اشاره 38
- تفسیر اول: 38
- ج) بررسی دلالت ذیل روایت بر اجماع اشتراط حولین در ولد مرضعه: 38
- پاسخ استاد مد ظله: 39
- تفسیر سوم: 39
- تفسیر دوم: 39
- اول) اعتبار اتحاد مرضعه: 40
- دوم) چهارمین شرط نشر حرمت اتحاد فحل است و اتحاد مرضعه کافی نیست 40
- اشاره 40
- در توضیح کلام محقق نکاتی قابل طرح است: 40
- سوم) این که گفته اند: «در نشر حرمت اتحاد فحل معتبر است» معنای اتحاد فحل در دو مسئله با یکدیگر متفاوت است: 40
- د) شرط چهارم: اتحاد فحل 40
- پنجم) هرگاه رضاع با شرایط خود محقق شود بلا اشکال مرتضع بر اولاد نسبی مرضعه حرام می شوند 41
- اشاره 41
- چهارم) اتحاد مرضعه (در کل سی رضعه) در نشر حرمت بین الرضیعین معتبر نیست 41
- فرع اول: اگر فحل واحد بود ولی مرضعه متعدد و مقدار معتبر در نشر حرمت به وسیلۀ دو زنِ یک شوهر حاصل شد 42
- در اینجا فروعی متصوّر است 42
- اشاره 42
- خلاصۀ درس این جلسه: 42
- اشتراط اتحاد فحل و اتحاد مرضعه 42
- فرع سوم: اگر یک مرضعه، شیر یک فحل را به کودکی به مقدار معتبر داد 43
- فرع دوم: اگر مرضعه واحد و فحل متعدّد شد و کمیّت مذکور به وسیلۀ مرضعه ای در حبالۀ نکاح دو شوهر حاصل شد 43
- بررسی روایات مسئله: 44
- روایت اول: موثقۀ عمار 44
- دلالت روایت: 44
- فرع چهارم: اگر مرضعه ای به مقدار معتبر به کودکی شیر داد در نتیجه مرضعه مادر رضاعی کودک و صاحب اللبن پدر رضاعی او شدند، 44
- سند روایت: 44
- دلالت روایت: 46
- روایت دوم: صحیحۀ حلبی 46
- اشاره 47
- تذکر: 47
- خلاصۀ درس: 48
- اشاره 48
- بحث دیگر اشتراط اتحاد فحل در رضیعین است، 48
- ادله مطلب: 49
- 1 - آیه شریفه «وَ أُمَّهاتُکُمُ اللاّتِی أَرْضَعْنَکُمْ» 49
- اشاره 49
- نقد استاد مد ظله: 50
- 2) صحیحۀ برید عجلی 50
- نقد استاد مد ظله: 51
- 4) موثقه زیاد بن سوقه 52
- نقد استاد مد ظله: 52
- نقد استاد مد ظله: 53
- اشکال مرحوم آقای خویی رحمه الله: 53
- اشاره 54
- ادامه بررسی روایات مسئله 54
- اشاره 54
- خلاصۀ درس این جلسه: 54
- روایت عبد الله بن سنان 55
- صحیحه برید عجلی 56
- موثقه عمار 56
- اشاره 56
- نقد استاد مد ظله: 57
- صحیحه یا معتبره زراره: 57
- اشاره 58
- خلاصۀ درس این جلسه: 58
- روایت دوم: خبر عبید بن زراره 59
- اعتبار وحدت مرضعه در تحریم 59
- روایت اول: موثقه عمار ساباطی: 59
- روایت سوم: صحیحه علاء بن رزین 60
- اشاره 62
- اکنون روایات مسئله را می خوانیم. 62
- اشتراط اتحاد فحل در نشر حرمت بین رضیعین نزد مشهور خلافاً للطبرسی قدس سرّه 62
- روایت اول: موثقه عمار ساباطی: 63
- روایت دوم: صحیحه حلبی 63
- روایت سوم: صحیحه برید عجلی 64
- معارض روایات دالّه بر اشتراط وحدت فحل 65
- اشاره 65
- جواب مرحوم سبزواری از استدلال به آیه و روایت نبوی 65
- اشاره 66
- مناقشه در کلام صاحب کفایه 66
- بحث سندی 67
- اشاره 67
- خلاصۀ درس این جلسه: 67
- بحث دلالی 68
- بررسی اشکالات وارده بر روایت محمد بن عبیده 69
- اشاره 69
- کلام صاحب وافی راجع به روایت محمد بن عبیده 69
- تقریبی برای اثبات وثاقت محمد بن عبیده 70
- اشکال اول بر روایت محمد بن عبیده 70
- نقد استاد مد ظله نسبت به این استدلال 70
- اشکال دوم بر روایت محمد بن عبیده 71
- جواب استاد مد ظله از اشکال دوم 71
- نقد استاد مد ظله بر ظاهر کلام مرحوم آقای خویی 72
- اشکال سوم بر روایت محمد بن عبیده 72
- خلاصۀ درس این جلسه: 73
- اشاره 73
- 1 - نظر مرحوم طبرسی در عدم شرطیت اتحاد فحل در رضیعین 73
- اشاره 74
- الف: اشکال اول 74
- بررسی اشکال اول 74
- 3 - اشکالات استدلال فیض رحمه الله به روایت ابن عبیده 74
- ب: اشکال دوم 75
- 4 - آیا در غیر رضیعین، عدم اشتراط اتحاد فحل اجماعی است؟ 76
- ج: اشکال سوم 76
- 5 - دلیل لزوم اتحاد فحل در غیر رضیعین 77
- 6 - اشکالات مرحوم خویی بر استدلال به روایت صفوان 77
- اشاره 78
- بررسی این اشکال 78
- اشکال دوم: صحیحه صفوان با موثقه جمیل معارض است. 78
- اشاره 78
- اشکال اول: روایت صفوان دارای اضطراب و تصحیف است 78
- اشاره 79
- قواعد ترجیح بین صحیحه صفوان و موثقه جمیل 79
- ترجیح موثقه بر صحیحه بنا بر نظر مرحوم خویی 80
- اشاره 81
- اشاره 81
- خلاصۀ درس: 81
- ادامه بحث در مورد تعارض صحیحه صفوان و موثقه جمیل: 81
- بیان مرحوم آقای خویی: 82
- بحثی با علامه و محقق ثانی 83
- خلاصۀ درس این جلسه: 84
- اشاره 84
- 1 - پیگیری رفع تعارض میان موثقه جمیل و صحیحه صفوان 85
- 2 - جواب محقق حائری از صحیحه صفوان 85
- الف: حرمت اولاد نسبی مرضعه بر مرتضع و تعارض روایات مسئله 85
- 3 - استدلال به روایت محمد بن عبیده بر عدم اعتبار اتحاد فحل در نشر حرمت بین رضیعین و مناقشات این استدلال 86
- عبارت شرایع: 88
- ب: احکام رضاع 88
- ج: هنا فرعان: 89
- 1 - طرح مسئله: 89
- اشاره 89
- اشاره 90
- 2 - تقریب نشر حرمت در دو فرع مذکور 90
- خلاصۀ درس: 91
- الف) استدلال به عموم تنزیل: 91
- اشاره 94
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 94
- تذکری دربارۀ درس قبل 94
- ادله ردّ قول به عموم المنزله 96
- الف - موارد نقض ایجاب کلّی عموم المنزله 96
- نشر حرمت در بعضی از ملازمات عناوین 98
- اشاره 98
- ب - دلیل حلّی 98
- 1 - صحیحه علی بن مهزیار 99
- ابتدا به روایات این مسئله می پردازیم 99
- 3 - صحیحه عبد الله بن جعفر 99
- 2 - صحیحه ایوب بن نوح 99
- اشاره 100
- خلاصۀ درس این جلسه: 100
- فرق اولاد مرضعه و اولاد صاحب اللبن در مسئله 100
- الف) بررسی حکم ازدواج پدر مرتضع با اولاد صاحب لبن و مرضعه: 101
- اشاره 101
- 3) تقریبی برای نظر شیخ و کیدری با طرح یک توهّم: 102
- 2) اشاره ای به ادله قول مشهور: 102
- 4) ردّ توهّم توسط استاد مد ظله: 103
- 1) کلام مرحوم آقای خویی: 104
- اشاره 104
- ب) بررسی سرایت حکم حرمت به سایر افراد: 104
- 2) اشکال استاد مد ظله: 105
- 3) نظر استاد مد ظله درباره حکم مسئله: 105
- اشاره 106
- خلاصۀ درس: 106
- بحث راجع به این بود که حکم کرده بودند أبو المرتضع نمی تواند با اولاد صاحب لبن ازدواج کند 107
- اشاره 108
- مناقشه صاحب مستند در موارد جزء العله بودن نسب 109
- تصویر انتساب به جزء العله در کلام محقق حائری در بعض موارد 109
- خلاصۀ درس این جلسه: 109
- نقد فرمایش صاحب مستند 110
- معنای یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب 110
- مقدار ما یثبت بأدلّه التنزیل 111
- دو تقریب برای عموم منزلت و تصویر حرمت جده امّی مرتضع بر فحل بنا بر هر یک از دو تقریب 112
- عدم جریان قاعده اسناد حکم أحد المتلازمین الی الآخر در تنزیل رضاع منزله نسب (استدراک از ما سبق) 112
- عدم حرمت فرزندان مرضعه از فحل دیگر بر أبی المرتضع 113
- اشاره 114
- خلاصۀ درس این جلسه: 114
- 1 - روایت علی بن مهزیار: 115
- 2 - روایت ایوب بن نوح: 115
- الف) بیان اشکال در صحت سند روایت علی بن مهزیار و ایوب بن نوح: 115
- ب) جواب شبهه از هر دو روایت: 116
- ج) مسئله چهارم از احکام رضاع محرم 116
- اشاره 116
- 1 - عبارت شرایع: 116
- 3 - کسی دو زن دارد یکی بزرگ و یکی شیر خوار، اگر زوجه کبیره، رضیعه را شیر دهد در هر صورت زوجه کبیره حرام می شود 117
- 2 - بیان مسئله: 117
- 4 - کسی یک زن کبیره و دو زن رضیعه داشت و کبیره هر دو را شیر داد و رضاع محقق شد در هر صورت کبیره حرمت ابد پیدا می کند 118
- 5 - اگر مردی دو زوجه کبیره و یک زن صغیره داشت و هر دو زوجه کبیره به ترتیب صغیره را شیر دهند 119
- الف) دو نفر هر کدام زوجه ای داشتند. یکی صغیره و دیگری کبیره، بعداً هر کدام زوجه خود را طلاق می دهد و دیگری زوجه مطلقه طرف مقابل را به زوجیت خود در می آورد. 121
- خلاصۀ درس: 121
- اشاره 121
- اشاره 122
- نقد استاد بر عبارت شرایع 122
- اشاره 123
- ج) اگر ولیی فرزند کوچکش را به تزویج برادرزاده صغیرش در آورد سپس جده ابی یا امی این دو طفل که یک شخص است به یکی از این دو طفل شیر دهد نکاح منفسخ می شود 123
- د) بررسی فرعی در مسئله الرابعه 123
- اشاره 124
- در جواهر دو تصور برای حالت دوم بیان شده است 124
- تصور استاد «مد ظله» از حالت دوم 125
- اشاره 125
- بررسی حرمت زوج بر صغیره و کبیره 125
- بیان اشکال بنا بر عدم قول به حرمت أم من کانت زوجتاً 126
- خلاصۀ درس این جلسه: 127
- اشاره 127
- حکم کسی که دو زن صغیره و کبیره دارد و کبیره به صغیره شیر می دهد 128
- صور مسئله: 128
- عبارت مرحوم محقق در شرایع: 128
- اشاره 128
- صورت دوم که لبن برای غیر است ولی با زن دخول شده است: 129
- فرض اول که شیر برای شوهر است و به زن دخول نشده است: 129
- اشاره 132
- نقد استاد مد ظله بر کلام آقای خویی 133
- خلاصۀ درس جلسه گذشته و این جلسه: 133
- تعارض امارات و نفی ثالث 133
- اشاره 133
- دلیل بطلان هر دو عقد 133
- اشاره 134
- اشاره 134
- نقد این تقریب توسط استاد مد ظله 134
- تقریب اول برای نفی ثالث 134
- اشاره 135
- مباحث اصولی 135
- تقریب دوم برای نفی ثالث «حجیت اجمالی یکی از دو بینه لا علی التعیین» 135
- تقریب استاد مد ظله برای تعدی از مرجحات منصوصه به غیر منصوصه 136
- ب) لزوم موافقت قطعیه در اطراف علم اجمالی 137
- اشاره 140
- بحث ما درباره نفی ثالث در باب تعارض امارات بود. 140
- خلاصۀ درس این جلسه: 140
- تکمیل یک بحث 142
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 143
- اشاره 143
- ادامۀ مسئلۀ فردی که یک زن کبیره ای دارد و یک زن صغیره، و زن کبیره اش، زن صغیره او را شیر داده. 144
- الف) بررسی دائره حجیت عرف در تعیین مصادیق و مفاهیم: 148
- درباره سبب بطلان نکاح زوجه کبیره ای که زوجه صغیره شوهر خود را شیر داده است، 148
- اشاره 148
- خلاصۀ درس این جلسه: 148
- اشاره 148
- 2 - نظر مرحوم محقق داماد و مرحوم حاج شیخ (حجیت عرف در تعیین مفاهیم و مصادیق کلیهما): 149
- 1 - نظر مشهور (حجیت عرف در تعیین مفاهیم خاصهً): 149
- 3 - نظر استاد - مد ظله -: 150
- ب) بررسی ام الزوجه شدن کبیره: 151
- 2 - نظر استاد مد ظله: 151
- 1 - نظر مرحوم خویی: 151
- اشاره 152
- 1 - نظر مشهور 152
- ج) بررسی انفساخ نکاح صغیره: 152
- 2 - نظر صاحب ریاض رحمه الله: 153
- 3 - نظر صاحب جواهر رحمه الله: 153
- اشاره 154
- اشاره 154
- خلاصۀ درس: 154
- بحث در این فرع بود که شخصی دو زوجه دارد. یکی از آن دو کبیره غیر مدخوله و دیگری صغیره شیر خوار می باشد. 154
- تقریب استدلال انفساخ هر دو عقد 155
- نقد استاد دام ظله درباره استدلال فوق 155
- جریان قاعده ترجیح بلا مرجح بر اساس مبنای مرحوم آقای خویی رحمه الله 156
- اشاره 156
- چرا نمی توان حکم به بطلان کلیهما نمود؟ 157
- تحقیق استاد مد ظله در مسئله ترجیح بلا مرجح 157
- نتیجه بحث 158
- تقریب نظریه جدید استاد مد ظله 158
- اشاره 159
- خلاصۀ درس این جلسه: 159
- ب) بررسی متن شرایع و نظر محقق حلی در مسئله: 160
- 1) متن مسئله در شرایع: 160
- الف) اقوال فقهاء درباره حرمت ازدواج مرد با «ام من کانت زوجه له»: 160
- ج) دیدگاه های مختلف درباره نظر مرحوم محقق در مسئله مورد بحث: 161
- 2) توضیحی درباره متن مذکور: 161
- د) نظر استاد - مد ظله -: 161
- ه) بررسی ادله و مستندات قول به حرمت مادر رضاعی زوجه سابق: 162
- 1 - نظر مرحوم آقای خویی رحمه الله درباره دلیل «وحدت سیاق»: 162
- 2 - نقد استاد مد ظله: 163
- 3 - نظر مرحوم صاحب جواهر قدس سرّه درباره دلیل وحدت سیاق: 164
- 4 - کلامی دیگر از صاحب جواهر قدس سرّه با توضیح استاد - مد ظله العالی -: 164
- اشاره 165
- ارضاع الکبیرتین الزوجه الصغیره و بررسی تاریخی ابتناء مسئله بر مسئله مشتق 165
- خلاصۀ درس این جلسه: 165
- اشاره 165
- اشاره 166
- فرمایش مرحوم آقای حجت در مقام 166
- نقد و بررسی این اسناد 166
- کلام صاحب کفایه و مناقشۀ آن 169
- اشاره 172
- روایت علی بن مهزیار 172
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 172
- اشاره 172
- بحث سندی پیرامون روایت علی بن مهزیار 173
- مناقشه استاد مد ظله به کلام مرحوم آقای خویی 174
- اشکال صاحب قاموس الرجال 175
- اشاره 176
- مناقشه استاد مد ظله در کلام صاحب قاموس الرجال 176
- دفاعیه استاد مد ظله از کلام صاحب قاموس الرجال 176
- استدلال صاحب قاموس الرجال بر وثاقت ابن قتیبه 176
- اشاره 177
- آیا روایت «علی بن مهزیار» مرسله است؟ 177
- ارتباط این بحث به بحث مشتق 178
- کلام مرحوم آقای خویی راجع به عدم ارسال در روایت «علی بن مهزیار» 178
- تحقیق استاد مد ظله درباره ارسال روایت علی بن مهزیار 178
- بررسی اختلاف نقل در متن روایت علی بن مهزیار 180
- اعتبار روایت «علی بن مهزیار» 180
- 2 - روایت حلبی: 181
- 1 - روایت ابن سنان 181
- اشاره 181
- بررسی مدلول این دو روایت 182
- رفع تنافی بین این دو روایت و روایت علی بن مهزیار 183
کلام مرحوم آقای خویی راجع به عدم ارسال در روایت «علی بن مهزیار»
ایشان می فرمایند چون عبارت روایت چنین است: «قیل له انّ رجلاً تزوّج بجاریه صغیره...» ظاهر «قیل له» این است که شخص در جلسه حضور داشته باشد و اگر بنا باشد «علی بن مهزیار» در جلسه حضور داشته باشد باید بگوییم مراد از ابی جعفر حضرت جواد علیه السلام است. لذا روایت مرسله نمی باشد.
در مقابل صاحب انوار الفقاهه می گوید: خالی از ظهور نیست که «علی بن مهزیار» این روایت را با واسطه اخذ نموده است. (علی المظنون ایشان هم به ظهور کلمه «قیل» استناد می کند).
تحقیق استاد مد ظله درباره ارسال روایت علی بن مهزیار
لغت عرب در عین حال که گسترده تر از لغت فارسی است و برای مذکر، مؤنث، تثنیه صیغه خاص دارد که در فارسی و ترکی چنین وسعتی مشاهده نمی شود ولی در بعضی موارد لغت فارسی هم صیغه هایی دارد که در لغت عرب نیست و از این جهت فارسی اوسع از عربی است. مثلاً کلمه «قیل» دو ترجمه در فارسی دارد:
1 - گفته شد.
2 - گفته شده
ظهور اولی در بدون واسطه می باشد یعنی خود شخص حاضر در جلسه بوده است ولی دومی ظهورش در داشتن واسطه می باشد می بینید که با اضافه کردن یک «ها» معنی چقدر تفاوت پیدا می کند مرحوم آقای خویی «قیل» را به صورت اول ترجمه کرده و لذا استظهار نموده اند که «علی بن مهزیار» در مجلس حضور داشته است که قهراً روایت از ارسال در می آید ولی چون روایت از این ناحیه اجمال دارد،
نمی توانیم حکم به حضور «علی بن مهزیار» در جلسه نموده و بدین وسیله جلوی ارسال روایت را بگیریم.