نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 29

در این جلسه ابتدا توجیه مرحوم فیض برای عبارت شربهً شربهً در روایت ابن بکیر را مورد نقد قرار می دهیم، آنگاه به نقل سایر روایات دال بر اعتبار حولین پرداخته و مختار خود را در جمع میان روایات، ذکر می کنیم، سپس دربارۀ فرض تقارن رضاع با پایان حولین صحبت خواهیم کرد و سرانجام صورت شک در وقوع رضاع فی الحولین را از جهت شبهۀ حکمیه و موضوعیه مورد بررسی قرار خواهیم داد.

***

الف) نقد دو توجیه مرحوم فیض برای عبارت شربه شربه در روایت ابن بکیر (بحث تکمیلی)

مرحوم فیض از این عبارت دو مطلب استفاده نموده اند. یکی اینکه شرط نشر حرمت این است که هنگام رضاع، هر یک از مرتضع و ولد مرضعه یک شربت بنوشند و از آن نتیجه گرفته اند که اشتراط فی الحولین برای هر دو است

دوم اینکه، این شربه باید مباشرتاً از ثدی صورت گیرد و خوردن از غیر طریق ثدی نشر حرمت نمی کند(1).

مطلب دوم ایشان به خاطر اینکه بسیار خلاف ظاهر است و در مفهوم شربه به هیچ وجه مباشرت از ثدی وجود ندارد، پذیرفتنی نیست. اما مطلب اول ایشان را،

ما با نقل مطلبی از کتاب عروه مورد نقد قرار می دهیم. (البته این مطلب از مسلمات فقهی است):

صاحب عروه می فرماید؛ حرمت ازدواج با دو خواهر منحصر به این نیست که هر دو نسباً و یا هر دو از طریق رضاع خواهر یکدیگر باشند، بلکه صورت سومی نیز وجود دارد که یکی به صورت نسبی محض، و دیگری از طریق رضاع، فرزند کسی باشد و با هم خواهر شوند، یعنی فرزند خود زن از او اصلاً شیر نخورد و مثلاً با شیر خشک یا به وسیله دایه ای تغذیه کند اما خود این زن فرزند دیگری را شیر دهد. این صورت نیز از قبیل دو خواهر رضاعی است و به وسیله چنین رضاعی نیز بین این دو کودک حرمت جمع بین اختین صدق می کند از شمول حکم نشر حرمت نسبت به این مورد معلوم می شود که در نشر حرمت، ارتضاع ولد مرضعه از مادرش شرطیت ندارد و این مطلب مسلّمی است.

بنابراین، توجیهی که مرحوم فیض برای عبارت شربهً شربهً نموده که مراد این است که مرضعه یک بار به فرزندش و بار دیگر به مرتضع شیر بدهد و لازمه اش اشتراط وقوع ارضاع فی الحولین برای هر دو (مرتضع و ولد مرضعه) می باشد، توجیه صحیحی نیست. زیرا در نشر حرمت اصلاً ارتضاع ولد مرضعه از مادرش شرطیت ندارد و عبارت مذکور نمی تواند ناظر به معنایی که ایشان بیان کرده باشد.