نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 15 صفحه 57

در مورد دلالت روایت، مرحوم آقای خویی می فرماید: این روایت برای بحث ما قابل استناد نیست چون مربوط به رضیعین است یعنی مفروض این است که بین مادر و خواهرش رضاع محقق شده است و لذا روایت می گوید بچه رضاعی مادر نمی تواند خاله رضاعی خودش را بگیرد چون نسبت خواهری بین مادر و خواهرش نیز از طریق رضاع حاصل شده است یعنی هر دو شیر کامل خورده اند، اما بحث ما مربوط به رضیعین نیست، بحث راجع به این است که کمیّت معتبر در رضاع بین دو زن تقسیم شده باشد.

ولی استدلال به روایت را می توان طوری تقریب کرد که این اشکال وارد نشود.

توضیح مطلب اینکه در سؤال سائل اخت رضاعی ابی فرض شده بود نه ابوینی، ولی امام علیه السلام در جواب فرموده اند: «رضعا... من امراه واحده» که ظاهراً خلاف فرض سائل است چون معنای اخت ابی بودن این است که مادرهای رضاعی متعدد بوده اند. لذا باید این طور توجیه کرد که مقصود از «امرأه واحده» این نیست که هر دو خواهر از یک زن شیر کامل خورده اند که آقای خویی به این صورت معنا کرده است، بلکه مقصود این است که هر یک از دو خواهر شیر کاملی که برای نشر حرمت معتبر است خورده اند و لو مرضعه شیر مردی را از یک زن او و خواهرش شیر همان مرد را از زن دیگری از او خورده باشد چون فحل واحد است نشر حرمت می کند و این مفهومش عبارت از این است که اگر کمیت معتبر در هر یک از دو زن، از یک مادر رضاعی نبود موجب نشر حرمت نمی شود هر چند فحل واحد باشد پس اتحاد مرضعه در اصل نشر حرمت معتبر است. و اگر مرضعه واحد نبود حتی صاحب اللبن هم پدر رضاعی نمی شود. لذا این اشکال به این صورت وارد نیست و روایت به بحث ما مربوط می شود.

نقد استاد مد ظله:

ولی می توانیم این طور اشکال کنیم که این روایت در مورد رضیعین این شرط را

معتبر کرده که هم فحل باید واحد باشد و هم یک مادر شیر کامل بدهد (اتحاد مادر به معنایی که ما گفتیم نه معنایی که آقای خویی فرمود) اما در مورد اینکه بین خود پدر و فرزند حرمت رضاعی حاصل شود، از این روایت استفاده نمی شود که اتحاد مادر معتبر است، لذا اگر لبن الفحل بین دو زن تقسیم شود مثلا مردی دو زن داشته باشد و هر دو مجموعاً کمیت معتبر را به بچه ای بدهند، ممکن است بگوییم آن بچه فرزند رضاعی آن مرد می شود و این روایت این مطلب را نفی نمی کند.

صحیحه یا معتبره زراره:

عبید بن زراره عن زراره عن ابی عبد الله علیه السلام «قال: سألته عن الرضاع فقال: لا یحرم من الرضاع الّا ما ارتضع من ثدیٍ واحد حولین کاملین(1)»

این روایت را صدوق در فقیه(2) و در مقنع(3) به همین صورت نقل کرده است. گفته اند تعبیر من ثدیٍ واحد کنایه از امرأهٍ واحده است و گفتیم مقصود از حولین کاملین این است که آخر دو سال کامل یعنی بیست و چهار ماه حدّ است نه موقع فطام که معمولاً آخر بیست و یک ماه است. بنابراین از روایت استفاده می شود که اگر در خلال این مدت آن کمیت معتبر را از یک امرأه بخورد، نشر حرمت حاصل می شود یعنی اگر از دو زن بخورد اثری ندارد. ولی برای ما محرز نیست که متن اصلی روایت همین طور باشد که صدوق نقل کرده چون شیخ در تهذیب و استبصار «ارتضعا» به صیغه تثنیه نقل کرده و در شرحی هم که برای روایت ذکر می کند چند بار صیغه تثنیه را تکرار می کند. لذا تعارضی بین نقل صدوق و نقل شیخ پیش می آید و مظنون قوی این است که مرحوم صدوق مثل خیلی از جاهای دیگر که برای روشن شدن معنا و بیان فتوای خودش تصرفاتی در عبارات می کند، در اینجا هم خواسته بگوید اگر نشر حرمت به عنوان یک حکم عام که اعم از مورد رضیعین و غیر