- در این یکی دو جلسه ابتدای سال، مناسب است مروری بر بحث «عموم منزلت» و برخی از فروعات آن بکنیم. 1
- 1382/7/6 یکشنبه درس شمارۀ (555) کتاب النکاح/سال ششم 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- اشاره 1
- اشاره 4
- اشاره 5
- خلاصۀ درس این جلسه: 5
- ادامۀ بحث عموم منزلت 5
- ابهاماتی در کلام صاحب وسیله النجاه: 6
- 2 - وجه تفکیک موضوع چهار فرع اول از چهار فرع دوم چیست؟ 6
- 1 - وجه تخصیص فروع هشتگانه در کلام صاحب وسیله النجاه، چیست؟ 6
- 3 - تکرّر برخی از أمثله 7
- اختیار أمثله چهارده گانه برای عموم منزلت: 7
- مثال سوم: 8
- بررسی أمثله ذکر شده در وسیله النجاه: 8
- مثال دوم: 8
- مثال اول: 8
- مسامحه فرع چهارم: 10
- مثال چهارم: 10
- مثال پنجم: 12
- مسامحه فرع پنجم: 12
- مسامحه فرع ششم: 13
- مثال هفتم: 13
- مثال هشتم: 13
- امثله ذکر نشده در وسیله النجاه: 14
- مسامحه فرع هشتم: 14
- اشاره 15
- 1 - متن شرایع: 15
- خلاصۀ درس این جلسه: 15
- الف) عدد زوجات 15
- 3) کلام مرحوم صاحب عروه 18
- اشاره 19
- الف) تحقیقی درباره جواز استعمال واو در معنای أو: 20
- 2) نقد استاد مد ظله: 20
- 1) نظر مرحوم شیخ و جمعی دیگر از فقهاء: 20
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 20
- 3) نظر ابو الفتوح رازی قدس سرّه: 21
- 5) نظر مرحوم آقای طباطبائی رحمه الله: 21
- 4) نقد استاد مد ظله: 21
- 7) بیان کلام زمخشری: 22
- نکته دیگر در تفسیر آیه شریفه: 22
- 8) نقد استاد مد ظله: 22
- اشاره 22
- اشاره 23
- 1) نظر مرحوم آقای طباطبائی رحمه الله: 24
- 2) نقد استاد مد ظله با توضیحی درباره کلام ایشان: 24
- 3) اشاره به سقطی که در تبیان واقع شده: 25
- 4) اشاره ای به دو روایت مرسل از احتجاج طبرسی: 25
- 6) نتیجه بحث: 26
- ج) بررسی جواز یا حرمت ازدواج با بیش از چهار زن در عقد منقطع: 26
- اشاره 28
- اشاره 28
- الف: توجیهی دیگر برای استعمال «ما» در آیه شریفه 28
- بررسی این توجیه 28
- اشاره 28
- خلاصۀ درس: 28
- اول: کتاب: 29
- الف) به دلیل نقضی: 29
- ب) به دلیل حلّی: 29
- اشاره 30
- دوم: اجماع: 30
- سوم: روایات: 34
- اشاره 34
- 1 - اشکالات شهید ثانی به این روایت: 35
- 2 - نقد استاد بر اشکالات شهید ثانی 35
- دوم: روایت محمد بن مسلم 37
- اشکال شهید ثانی 37
- اشاره 38
- اشاره 38
- 1 - بررسی روایت بکر بن محمد: 38
- خلاصۀ درس این جلسه: 38
- نقد استاد مد ظله العالی: 39
- 2 - روایت محمد بن مسلم: 39
- بیان علت اشتباه شهید ثانی رحمه الله: 39
- 3 - روایت أبو بصیر: 40
- 4 - مرسله ابی بصیر 41
- 6 - روایت دیگر زراره 42
- 8 - روایت عمر بن اذنیه 43
- 7 - روایت اسماعیل بن الفضل الهاشمی 43
- 10 - روایت فضل بن یسار 44
- 9 - فقه الرضوی: 44
- عدم حصر در نکاح در باب متعه 45
- اشاره 45
- خلاصۀ درس: 45
- اشاره 46
- روایت دوم: 46
- روایت اول: 46
- بررسی روایات دال بر حصر عدد نکاح متعه در چهار زن 46
- ایراد مرحوم صاحب مدارک به این بیان 47
- بیان علامه حلی و محقق خویی برای صحت طریق شیخ به بزنطی 47
- بحث سندی این دو روایت: 47
- روایت چهارم: 48
- حل مشکل به نظر استاد دام ظله 48
- اشاره 48
- بحث سندی روایت 49
- علیّ در این روایت کیست؟ 50
- روایت پنجم: 51
- الف) جمع بین روایات مختلف در باب انحصار یا عدم انحصار عدد متعه 52
- خلاصۀ درس این جلسه: 52
- اشاره 52
- ب) نکاح کتابیّه 53
- 1) عدم جواز نکاح با مشرکین غیر اهل کتاب 54
- متن شرایع: 54
- 2) اشاره به اقوال فقهاء درباره نکاح با کتابیه 55
- خلاصۀ درس این جلسه: 57
- اشاره 57
- حکم نکاح و ازدواج مسلمان با کفار اعم از کتابی و غیر کتابی 58
- اشاره 58
- آیا در کتابیه مملوکه نیز خلاف نزاع هست یا نه؟ 59
- توضیح فقره «روایتان» در کلام محقق 60
- نکاح کتابیه جایز است یا نه؟ 60
- اشاره به برخی از اقوال در مسئله 61
- ادله تحریم 62
- آیه اول: قوله تعالی: لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتّی یُؤْمِنَّ 62
- اشاره 62
- آیه دوم: لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ 64
- آیه چهارم: قوله تعالی: لا یَسْتَوِی أَصْحابُ النّارِ وَ أَصْحابُ الْجَنَّهِ . 65
- آیه سوم: قوله تعالی: لا تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ یُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ . 65
- اشاره 66
- الف) استدلال مرحوم صاحب جواهر به آیه شریفه «وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً» برای عدم جواز نکاح کتابیه. 66
- خلاصۀ درس این جلسه: 66
- اشاره 67
- ب) استدلال به آیه سوره مائده (... وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ) برای جواز نکاح کتابیه. 67
- 1) تصحیح نکته ای در تقریب صاحب جواهر توسط استاد مد ظله 67
- ج) بیان وجه جمع بین آیات ناهیه و آیه سوره مائده 68
- 1) وجه اول (کلام ابی القاسم) 68
- اشاره 68
- 2) نظر استاد مد ظله: 68
- 4) اشاره به مدرک قائلین به حرمت نکاح کتابیه مطلقا 69
- الف) اطلاق «مشرک» بر اهل کتاب و ادله قرآنی آن 69
- د) بررسی آیات ناهیه از نکاح کتابیه 69
- اشاره 71
- خلاصۀ درس این جلسه: 72
- الف) توضیحی درباره آیه شریفه «قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا إِلی کَلِمَهٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ...» (تکمیل) 72
- ب) چگونگی جمع میان آیاتی که اهل کتاب را مشرک خوانده و آیات دیگر: 72
- 1 - آیاتی که حاکی از تقابل میان مشرکان و اهل کتاب است: 73
- 2 - نقد مرحوم صاحب جواهر 1: 74
- اشاره 75
- 4 - جمع مقبول و نتیجه گیری استاد - مد ظله -: 75
- ج) استدلال به آیه 221 بقره از وجوه دیگر: 75
- د) بررسی دلالت آیه 10 سوره ممتحنه (وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ...) بر حرمت نکاح با اهل کتاب. 76
- 1) نحوه استدلال به آیه شریفه: 76
- 2) استناد به ذیل آیه شریفه: 76
- 2) اشکال صاحب جواهر و آقای اراکی قدس سرّه: 77
- 3) نظر استاد - مد ظله -: 77
- خلاصۀ درس این جلسه: 78
- اشاره 78
- الف) بررسی دلالت آیه استواء، 20، حشر (لا یَسْتَوِی أَصْحابُ النّارِ وَ أَصْحابُ الْجَنَّهِ) بر حرمت نکاح با کتابیه 79
- 1 - استدلال به آیه، بدون استفاده از مفهوم وصف 79
- ب) بررسی استدلال به آیه 25 سوره نساء (وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً أَنْ یَنْکِحَ الْمُحْصَناتِ1 الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ فَتَیاتِکُمُ الْمُؤْمِناتِ) بر حرمت نکاح با کتابیه 79
- 2 - اشکالات استاد مد ظله به استدلال به این آیه 79
- 1 - نحوه استدلال به آیه 79
- 3 - تقریب دیگر صاحب جواهر در استدلال به آیه 80
- 2 - استدلال به آیه با استفاده از مفهوم وصف 80
- 2 - اشکال استاد به حمل بر کراهت نمودن در نظر مرحوم اراکی 81
- ج - بررسی مجدد آیه 10 سوره ممتحنه «لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ» برای حرمت تزویج با کتابیه 81
- 1 - استدلال به آیه و جواب از اشکال خروج مورد 81
- 3 - نقد استاد مد ظله بر کلام صاحب جواهر 82
- 1 - تقریب استدلال به آیه 82
- 2 - مناقشه صاحب جواهر در استدلال به آیه 82
- د - بررسی دلالت آیه 22 سوره مجادله 82
- اشاره 82
- خلاصۀ درس این جلسه: 83
- اشاره 83
- استدلال علامه حلی به آیه محادّه بر تحریم 84
- مقدمه دوم: 84
- این استدلال متوقف بر دو مقدمه است. 84
- مقدمه اول: 84
- استدراک: 84
- اشاره 84
- اشاره 85
- اشکالات صاحب جواهر به استدلال علامه حلی 85
- اشکال دوم: 86
- اشاره 87
- مناقشه اول: 87
- نقد و بررسی کلام صاحب جواهر 87
- اشاره 88
- مختار در مفاد آیه شریفه 88
- مناقشه سوم: 88
- مناقشه دوم: 88
- عدم امکان استدلال به آیه محادّه بر حرمت ازدواج با کتابیات 89
- اشاره 89
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 89
- اشاره 90
- الف) بررسی مفاد آیه موادّه: 90
- 1) نظر صاحب جواهر: 90
- 3) تفسیر آیه شریفه در حدیث بزنطی: 91
- 2) نقد استاد مد ظله: 91
- 4) تذکر و توضیحی از استاد مد ظله: 92
- ب) تکمله ای بر بحث درباره آیه 10 از سوره ممتحنه: 92
- اشاره 93
- ج) بررسی مفاد آیه 5 از سوره مائده: 93
- 3) طرح اختصاص جواز به متعه برای رفع تعارض: 94
- 2) پاسخ استاد مد ظله: 94
- 1) کلام أبو القاسم بلخی: 94
- 4) نقد استاد مد ظله: 95
- اشاره 97
- د) رفع تعارض از طریق نسخ: 97
- خلاصۀ درس این جلسه: 98
- 2) نظر استاد مد ظله: 98
- اشاره 98
- ب) روایاتی که آیه سوره مائده را ناسخ آیات دیگر می دانند: 99
- الف) رفع تنافی بین آیات شریفه 99
- 1 - از طرق عامه در تفسیر درّ المنثور و در کتب خاصه در تفسیر تبیان شیخ و ابو الفتوح رازی نقل شده 99
- نظر استاد مد ظله: 100
- 2 - تفسیر عیاشی نقل کرده 100
- اشاره 100
- اشاره 102
- نظر استاد مد ظله: 102
- 4 - صحیحه زراره (روایات گذشته مرسل بود ولی این صحیحه است) 103
- 5 و 6 - روایت تفسیر نعمانی و علی بن ابراهیم: 103
- 3 - روایت دیگر زراره بن اعین 104
- ج) روایاتی که آیه پنجم سوره مائده را منسوخ می دانند: 104
- 1 - روایت زراره بن اعین 104
- 2 - روایت ابی بصیر 104
- 4 - روایت مجمع البیان: از ابی جارود 105
- 5 - تفسیر عیاشی: از ابن سنان 106
- 6 - موثقه حسن بن جهم: 106
- روایات دال بر حرمت نکاح با کتابیات 108
- خلاصۀ درس این جلسه: 108
- استدلال به موثقه حسن بن جهم بر جواز نکاح با کتابیه و جواب آن 108
- روایت اول: موثقه حسن بن جهم چنانچه گذشت. 108
- اشاره 108
- فرمایش صاحب جواهر و نقد آن 110
- روایت دوم: روایت دعائم الاسلام: 110
- اشاره 110
- روایات تجویز در فرض خاص 111
- وجوه جمع بین روایات مجوّزه در فرض خاص 112
- وجه جمع بین روایات مجوّزه به نحو مطلق و روایات محرمه به نحو مطلق 114
- روایات دال بر جواز نکاح با کتابیه در فرض اضطرار 115
- روایت اول: روایت محمد بن مسلم 115
- روایت دوم: عن یونس عنهم علیهم السلام 115
- اشاره 116
- روایت سوم: روایت دعائم الاسلام: 116
- روایت اول: مرسله حسن بن علی بن فضال 116
- روایات دال بر جواز نکاح کتابیه در فرض متعه 116
- روایت چهارم: مرسله ابن ابی عمیر که ما آن را صحیحه می دانیم 116
- روایت سوم: روایت حسن تفلیسی: 117
- روایت دوم: روایت زراره 117
- روایت چهارم: روایت محمد بن سنان 118
- روایت پنجم: صحیحه اسماعیل بن سعد الأشعری: 118
- استدلال صاحب جواهر به برخی از روایات بر جواز به نحو اطلاق و نقد آن 119
- اشاره 120
- خلاصۀ درس این جلسه: 120
- اشاره 121
- جواز نکاح با کتابیه متعهً یا ضرورهً و مانند آن حتی علی القول به حرمت نکاح دائم با کتابیّه 121
- اشاره 122
- بررسی روایات مجوّزه ازدواج با اهل کتاب و لو دواماً 122
- دلیل جواز نکاح با کتابیه متعهً 122
- روایت اول: روایت منصور بن حازم: 123
- روایت دوم: صحیحه هشام بن سالم: 123
- روایت سوم: صحیحه عبد الله بن سنان 124
- بررسی دلالت روایت: 125
- روایت چهارم: صحیحه ابی بصیر 125
- روایت پنجم: صحیحه معاویه بن وهب 125
- بررسی سند روایت: 125
- روایت ششم: روایت نعمانی است 126
- روایت هشتم: موثقه محمد بن مسلم 127
- بررسی دلالت این دو روایت: 127
- روایت هفتم: موثقه ابی مریم الانصاری 127
- روایت نهم: 128
- روایت دهم: خبر حفص بن غیاث 129
- روایت یازدهم: صحیحه ابی بصیر 129
- روایت دوازدهم: روایت دعائم الاسلام 130
- بررسی نهایی ادله و روایات دال بر جواز نکاح با کتابیات 131
- نکاح با مجوسیه 132
- اشاره 133
- خلاصۀ درس این جلسه: 133
- حاصل مسئله و اقوال در آن 134
- «بررسی ملازمه در حرمت و جواز، بین ازدواج با کتابیه و ازدواج با مجوسیه» 134
- اشاره 135
- روایات مسئله 135
- روایات حرمت تزویج با مجوسیه 135
- روایات جواز تزویج با مجوسیه 137
- اشاره 137
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 138
- تحقیق در روایات مانعه را با تأملی دوباره در روایت صفوان پی می گیریم. 138
- الف) بررسی مجدد روایت صفوان: 138
- 2) توضیح: 138
- 1) متن روایت: 138
- 3) یادآوری برداشت استاد مد ظله در جلسه قبل: 139
- ب) توضیحی درباره شمول صحیحه محمد بن مسلم نسبت به متعه: 139
- 1) روایت محمد بن سنان: 140
- د) بررسی روایات مجوز ازدواج با مجوسیه: 140
- اشاره 140
- 3) مرسله حماد بن عیسی: 141
- ه) جمع بین روایات مانعه و مجوّزه: 142
- 1) نظر آقای خویی در موارد وجود اخبار نفی و اثبات در موضوع واحد: 142
- 2) نقد استاد مد ظله: 142
- 3) نظر استاد مد ظله در جمع بین روایات مسئله: 143
- 4) مقید بودن روایت برادر دعبل خزاعی به مواردی خاص: 143
- اشاره 144
- حکم ازدواج مسلمان با مجوسیه به صورت دائم 144
- خلاصۀ درس این جلسه: 144
- اشاره 144
- الف) بررسی روایت «سنّوا بهم سنه اهل الکتاب» 144
- 1 - نظر استاد - مد ظله -: 145
- اشاره 149
- خلاصۀ درس این جلسه: 150
- بررسی روایات در باب اهل کتاب بودن مجوس: 150
- اشاره 153
- 1 - احادیثی که مجوس را اهل کتاب نمی داند. 154
- الف - بررسی شمول عنوان اهل کتاب نسبت به مجوس با توجه به احادیث 154
- خلاصۀ درس این جلسه و جلسات قبل: 154
- اشاره 154
- 2 - احادیثی که مجوس را از اهل کتاب دانسته است 156
- 3 - بررسی نحوه جمع بین روایات 158
- ب) طریق اثبات یهودیه یا نصرانیه یا مجوسیه بودن 160
- نتیجه گیری بحث توسط استاد - مد ظله -: 160
- 4 - بررسی مجدد روایت محمد بن سنان 160
- اشاره 162
- الف) بررسی نکاح با اهل کتاب عارضی 163
- خلاصۀ درس این جلسه: 163
- 1 - اجماع: 163
- ب) ادله عدم جواز نکاح با اهل کتاب عارضی همراه با نقد آنها توسط استاد مد ظله 163
- 3 - حدیث نبوی «من بدّل دینه فاقتلوه» 164
- نقد استاد مد ظله: 164
- 2 - آیه شریفه «وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دِیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ» 164
- اشاره 164
- اشاره 164
- نقد استاد مد ظله: 165
- اما از جهت سندی: 165
- نقد استاد مد ظله: 166
- 5 - نتیجه بحث: 166
- اشاره 166
- 4 - عدم احترام اهل کتاب به خاطر نسخ شدن دین آنها 166
- اما از جهت دلالت 166
- ج) بررسی حکم اولاد اهل کتاب عارضی 167
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 167
- اشاره 167
- 2 - نقد استاد - مد ظله -: 168
- ب) بررسی منظور صاحب ریاض از الحاق حکم ارتداد زن به ارتداد مرد به اجماع مرکب: 168
- الف) تصحیح کلام استاد مد ظله درباره برداشت صاحب جواهر از ریاض: 168
- 1 - بیان کلام صاحب ریاض: 168
- 2 - بررسی سند روایت 169
- 3 - توجیهی دیگر برای کلام صاحب ریاض توسط استاد - مد ظله -: 169
- 1 - متن روایت: 169
- ج) بررسی مفاد خبر مسمع بن عبد الملک: 169
- 4 - نقد استاد - مد ظله -: 170
- 5 - مختار استاد مد ظله در مورد روایت 171
- اشاره 172
- خلاصۀ درس این جلسه: 172
- الف) وجوه دیگر مسئله: 173
- اشاره 173
- مناقشه استاد مد ظله 173
- اشاره 173
- بحث در دلیل این مسئله بود که ارتداد أحد الزوجین یا هر دو قبل الدخول موجب انفساخ عقد می شود 173
- 1 - بیان تصورات در مسئله: 175
- اشاره 175
- ج) ارتداد بعد از دخول: 175
- ب) دلیل مسئله به نظر استاد - مد ظله -: 175
- 2 - بررسی روایات: 177
- خلاصۀ درس این جلسه: 178
- اشاره 178
- الف) تتمه بحث از دلالت روایت ابی بکر حضرمی 179
- اشاره 179
- 3 - اشکال استاد (مد ظله) بر حمل مذکور 180
- ب) قرائت و بررسی روایات مسئله 180
- اشاره 180
- 2 - وجه حمل روایت حضرمی بر مرتد ملی 180
- 2 - صحیحه محمد بن مسلم 181
- 1 - صحیحه محمد بن مسلم 181
- 4 - صحیحه الفضیل بن یسار 182
- 3 - موثقه عمار ساباطی 182
- 5 - صحیحه علی بن جعفر 182
- 6 - صحیحه ابن محبوب 183
- 7 - صحیحه جمیل بن دراج 183
- اشاره 184
- خلاصۀ درس این جلسه: 184
- الف) ذکر روایات مربوط به ارتداد زوجین 184
- 1 - مقدمه: 184
- 2 - روایات داله بر قبول توبه مرتد مطلقا (ملی و فطری) 186
- 3 - روایات داله بر عدم قبول توبه مرتد مطلقاً 189
- اشاره 190
- اشاره 190
- فرمایش صاحب جواهر و صاحب حدائق 190
- خلاصۀ درس این جلسه: 190
- نقد و بررسی فرمایش صاحب جواهر 191
- روایات مسئله و بررسی کلام صاحب حدائق 192
- مختار استاد دام ظله در معنای روایت أبو بکر حضرمی 194
- اشاره 195
- خلاصۀ درس این جلسه: 195
- «اشاره به طوایف پنج گانه روایات در مورد حکم مرتد» 195
- «ذکر انحاء جمع بین طوایف مذکور از اخبار» 196
- راه اول: روایت مفصل شاهد جمع می شود و تعارض بین دو روایت متباین از بین می رود 196
- راه دوم: این است که اگر دو روایت عام متباین داشته باشیم و دو روایت دیگر هم داشته باشیم که هر کدام متعرض یک قسمت از آن عام باشد، 197
- «ذکر شبهه موجود در حمل مطلقات بر مقیدات در مقام» 197
- اشاره 197
- راه حل شبهه مذکور در تقیید» 197
- «اشاره به اصح وجوه در جمع بین عام سابق و خاص متأخر» 198
- «بیان مطلق و مقید بودن ما نحن فیه» 198
- راه سوم: «حمل بر تقیه و عدم جریانش در مقام» 198
- «بیان وجوه متصور در مورد نقش عده در مقام» 199
- «اشاره به بر هم خوردن زوجیت با ارتداد زن» 199
- «بیان حکم ظاهری نبودن وجوب مراعات» 200
- خلاصۀ درس این جلسه: 201
- تتمیم بحث 201
- اشاره 201
- اشاره 201
- نقل روایت و بررسی سند و دلالت روایت موثقه عمار الساباطی 202
- اشاره 202
- 1 - نقد روایت 203
- 2 - بحث معارضه این روایت با روایات دیگر 204
- اشاره 205
- خلاصۀ درس این جلسه: 205
- اشاره به روایت خصوصی و اشتباه صاحب حدائق 206
- نظر مرحوم آقای داماد 208
- اشکال به مرحوم آقای داماد 208
- اشاره 208
تا به اینجا نتیجه این شد که ادله ای که برای عدم صحت نکاح با اهل کتاب
عارضی اقامه شده بود ادله ای بسیار ضعیف بود که نمی توان به آنها استدلال نمود.
ج) بررسی حکم اولاد اهل کتاب عارضی
مرحوم صاحب جواهر از آنجا که در مورد اهل کتاب عارضی قائل به عدم صحت نکاح شد، در مورد اولاد صغیر آنها نیز فرموده است گرچه در مورد بچه ها انتقال از دین سابق به لاحق وجود ندارد و لیکن چون آنها تابع پدر می باشند لذا حکم انتقال را پیدا می کنند و احترامی ندارند. منتها وجوب قتل برای آنها نیست بلکه باید صبر کرد تا آنها بالغ شده و اگر با اختیار خود اسلام را قبول نکردند آنگاه سایر احکام مترتب می شود.
«* و السلام *»
1382/9/16 یکشنبه درس شمارۀ (578) کتاب النکاح/سال ششم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خلاصۀ درس گذشته و این جلسه:
بحث درباره حکم زوجیت زن و شوهری بود که یکی از آنها قبل از دخول، مرتد شده است. در این جلسه، نخست کلامی را که در جلسه پیش درباره برداشت صاحب جواهر از کلام صاحب ریاض مطرح کردیم، تصحیح می کنیم. آنگاه به بررسی منظور صاحب ریاض و صاحب جواهر از الحاق حکم ارتداد زن به ارتداد مرد به اجماع مرکب می پردازیم و ضمن توضیح کلام ایشان و احتمال خلط ارتداد کلیهما با ارتداد احدهما از سوی صاحب ریاض، توجیهی نیز برای کلام وی ارائه می دهیم. بررسی مفاد روایت مسمع بن عبد الملک که صاحب جواهر با تعبیر خبر از آن یاد کرده و با استفاده از آن، غیر مدخوله را با اولویت به مدخوله ملحق ساخته، بخش دیگری از مباحث امروز را تشکیل می دهد که با طرح اشکالی به حمل روایت بر مورد مدخوله، اولویت را نادرست، و حمل روایت را بر مرتد فطری حمل بر فرد ظاهر و بلامانع و صدور آن را در مقام تقیه اختیار کرده، و در نهایت مستند حکم مرتد فطری را صرفاً اتفاق امامیه خواهیم دانست.