- در این یکی دو جلسه ابتدای سال، مناسب است مروری بر بحث «عموم منزلت» و برخی از فروعات آن بکنیم. 1
- 1382/7/6 یکشنبه درس شمارۀ (555) کتاب النکاح/سال ششم 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- اشاره 1
- اشاره 4
- خلاصۀ درس این جلسه: 5
- ادامۀ بحث عموم منزلت 5
- اشاره 5
- 2 - وجه تفکیک موضوع چهار فرع اول از چهار فرع دوم چیست؟ 6
- 1 - وجه تخصیص فروع هشتگانه در کلام صاحب وسیله النجاه، چیست؟ 6
- ابهاماتی در کلام صاحب وسیله النجاه: 6
- اختیار أمثله چهارده گانه برای عموم منزلت: 7
- 3 - تکرّر برخی از أمثله 7
- مثال اول: 8
- مثال سوم: 8
- مثال دوم: 8
- بررسی أمثله ذکر شده در وسیله النجاه: 8
- مثال چهارم: 10
- مسامحه فرع چهارم: 10
- مسامحه فرع پنجم: 12
- مثال پنجم: 12
- مثال هشتم: 13
- مسامحه فرع ششم: 13
- مثال هفتم: 13
- مسامحه فرع هشتم: 14
- امثله ذکر نشده در وسیله النجاه: 14
- الف) عدد زوجات 15
- خلاصۀ درس این جلسه: 15
- 1 - متن شرایع: 15
- اشاره 15
- 3) کلام مرحوم صاحب عروه 18
- اشاره 19
- الف) تحقیقی درباره جواز استعمال واو در معنای أو: 20
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 20
- 2) نقد استاد مد ظله: 20
- 1) نظر مرحوم شیخ و جمعی دیگر از فقهاء: 20
- 5) نظر مرحوم آقای طباطبائی رحمه الله: 21
- 4) نقد استاد مد ظله: 21
- 3) نظر ابو الفتوح رازی قدس سرّه: 21
- 7) بیان کلام زمخشری: 22
- اشاره 22
- نکته دیگر در تفسیر آیه شریفه: 22
- 8) نقد استاد مد ظله: 22
- اشاره 23
- 2) نقد استاد مد ظله با توضیحی درباره کلام ایشان: 24
- 1) نظر مرحوم آقای طباطبائی رحمه الله: 24
- 3) اشاره به سقطی که در تبیان واقع شده: 25
- 4) اشاره ای به دو روایت مرسل از احتجاج طبرسی: 25
- ج) بررسی جواز یا حرمت ازدواج با بیش از چهار زن در عقد منقطع: 26
- 6) نتیجه بحث: 26
- خلاصۀ درس: 28
- اشاره 28
- الف: توجیهی دیگر برای استعمال «ما» در آیه شریفه 28
- اشاره 28
- بررسی این توجیه 28
- اشاره 28
- اول: کتاب: 29
- ب) به دلیل حلّی: 29
- الف) به دلیل نقضی: 29
- اشاره 30
- دوم: اجماع: 30
- سوم: روایات: 34
- اشاره 34
- 2 - نقد استاد بر اشکالات شهید ثانی 35
- 1 - اشکالات شهید ثانی به این روایت: 35
- اشکال شهید ثانی 37
- دوم: روایت محمد بن مسلم 37
- 1 - بررسی روایت بکر بن محمد: 38
- اشاره 38
- اشاره 38
- خلاصۀ درس این جلسه: 38
- بیان علت اشتباه شهید ثانی رحمه الله: 39
- 2 - روایت محمد بن مسلم: 39
- نقد استاد مد ظله العالی: 39
- 3 - روایت أبو بصیر: 40
- 4 - مرسله ابی بصیر 41
- 6 - روایت دیگر زراره 42
- 7 - روایت اسماعیل بن الفضل الهاشمی 43
- 8 - روایت عمر بن اذنیه 43
- 10 - روایت فضل بن یسار 44
- 9 - فقه الرضوی: 44
- اشاره 45
- خلاصۀ درس: 45
- عدم حصر در نکاح در باب متعه 45
- اشاره 46
- روایت دوم: 46
- روایت اول: 46
- بررسی روایات دال بر حصر عدد نکاح متعه در چهار زن 46
- بیان علامه حلی و محقق خویی برای صحت طریق شیخ به بزنطی 47
- بحث سندی این دو روایت: 47
- ایراد مرحوم صاحب مدارک به این بیان 47
- حل مشکل به نظر استاد دام ظله 48
- روایت چهارم: 48
- اشاره 48
- بحث سندی روایت 49
- علیّ در این روایت کیست؟ 50
- روایت پنجم: 51
- الف) جمع بین روایات مختلف در باب انحصار یا عدم انحصار عدد متعه 52
- اشاره 52
- خلاصۀ درس این جلسه: 52
- ب) نکاح کتابیّه 53
- متن شرایع: 54
- 1) عدم جواز نکاح با مشرکین غیر اهل کتاب 54
- 2) اشاره به اقوال فقهاء درباره نکاح با کتابیه 55
- اشاره 57
- خلاصۀ درس این جلسه: 57
- اشاره 58
- حکم نکاح و ازدواج مسلمان با کفار اعم از کتابی و غیر کتابی 58
- آیا در کتابیه مملوکه نیز خلاف نزاع هست یا نه؟ 59
- نکاح کتابیه جایز است یا نه؟ 60
- توضیح فقره «روایتان» در کلام محقق 60
- اشاره به برخی از اقوال در مسئله 61
- اشاره 62
- ادله تحریم 62
- آیه اول: قوله تعالی: لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتّی یُؤْمِنَّ 62
- آیه دوم: لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ 64
- آیه سوم: قوله تعالی: لا تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ یُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ . 65
- آیه چهارم: قوله تعالی: لا یَسْتَوِی أَصْحابُ النّارِ وَ أَصْحابُ الْجَنَّهِ . 65
- الف) استدلال مرحوم صاحب جواهر به آیه شریفه «وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً» برای عدم جواز نکاح کتابیه. 66
- خلاصۀ درس این جلسه: 66
- اشاره 66
- اشاره 67
- 1) تصحیح نکته ای در تقریب صاحب جواهر توسط استاد مد ظله 67
- ب) استدلال به آیه سوره مائده (... وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ) برای جواز نکاح کتابیه. 67
- 1) وجه اول (کلام ابی القاسم) 68
- اشاره 68
- 2) نظر استاد مد ظله: 68
- ج) بیان وجه جمع بین آیات ناهیه و آیه سوره مائده 68
- الف) اطلاق «مشرک» بر اهل کتاب و ادله قرآنی آن 69
- 4) اشاره به مدرک قائلین به حرمت نکاح کتابیه مطلقا 69
- د) بررسی آیات ناهیه از نکاح کتابیه 69
- اشاره 71
- الف) توضیحی درباره آیه شریفه «قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا إِلی کَلِمَهٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ...» (تکمیل) 72
- خلاصۀ درس این جلسه: 72
- ب) چگونگی جمع میان آیاتی که اهل کتاب را مشرک خوانده و آیات دیگر: 72
- 1 - آیاتی که حاکی از تقابل میان مشرکان و اهل کتاب است: 73
- 2 - نقد مرحوم صاحب جواهر 1: 74
- 4 - جمع مقبول و نتیجه گیری استاد - مد ظله -: 75
- ج) استدلال به آیه 221 بقره از وجوه دیگر: 75
- اشاره 75
- د) بررسی دلالت آیه 10 سوره ممتحنه (وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ...) بر حرمت نکاح با اهل کتاب. 76
- 2) استناد به ذیل آیه شریفه: 76
- 1) نحوه استدلال به آیه شریفه: 76
- 2) اشکال صاحب جواهر و آقای اراکی قدس سرّه: 77
- 3) نظر استاد - مد ظله -: 77
- اشاره 78
- خلاصۀ درس این جلسه: 78
- 1 - استدلال به آیه، بدون استفاده از مفهوم وصف 79
- 2 - اشکالات استاد مد ظله به استدلال به این آیه 79
- 1 - نحوه استدلال به آیه 79
- ب) بررسی استدلال به آیه 25 سوره نساء (وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً أَنْ یَنْکِحَ الْمُحْصَناتِ1 الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ فَتَیاتِکُمُ الْمُؤْمِناتِ) بر حرمت نکاح با کتابیه 79
- الف) بررسی دلالت آیه استواء، 20، حشر (لا یَسْتَوِی أَصْحابُ النّارِ وَ أَصْحابُ الْجَنَّهِ) بر حرمت نکاح با کتابیه 79
- 2 - استدلال به آیه با استفاده از مفهوم وصف 80
- 3 - تقریب دیگر صاحب جواهر در استدلال به آیه 80
- 2 - اشکال استاد به حمل بر کراهت نمودن در نظر مرحوم اراکی 81
- 1 - استدلال به آیه و جواب از اشکال خروج مورد 81
- ج - بررسی مجدد آیه 10 سوره ممتحنه «لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ» برای حرمت تزویج با کتابیه 81
- 1 - تقریب استدلال به آیه 82
- اشاره 82
- 2 - مناقشه صاحب جواهر در استدلال به آیه 82
- 3 - نقد استاد مد ظله بر کلام صاحب جواهر 82
- د - بررسی دلالت آیه 22 سوره مجادله 82
- اشاره 83
- خلاصۀ درس این جلسه: 83
- اشاره 84
- استدراک: 84
- مقدمه اول: 84
- این استدلال متوقف بر دو مقدمه است. 84
- مقدمه دوم: 84
- استدلال علامه حلی به آیه محادّه بر تحریم 84
- اشاره 85
- اشکالات صاحب جواهر به استدلال علامه حلی 85
- اشکال دوم: 86
- اشاره 87
- نقد و بررسی کلام صاحب جواهر 87
- مناقشه اول: 87
- مناقشه سوم: 88
- اشاره 88
- مختار در مفاد آیه شریفه 88
- مناقشه دوم: 88
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 89
- اشاره 89
- عدم امکان استدلال به آیه محادّه بر حرمت ازدواج با کتابیات 89
- الف) بررسی مفاد آیه موادّه: 90
- اشاره 90
- 1) نظر صاحب جواهر: 90
- 2) نقد استاد مد ظله: 91
- 3) تفسیر آیه شریفه در حدیث بزنطی: 91
- ب) تکمله ای بر بحث درباره آیه 10 از سوره ممتحنه: 92
- 4) تذکر و توضیحی از استاد مد ظله: 92
- اشاره 93
- ج) بررسی مفاد آیه 5 از سوره مائده: 93
- 1) کلام أبو القاسم بلخی: 94
- 2) پاسخ استاد مد ظله: 94
- 3) طرح اختصاص جواز به متعه برای رفع تعارض: 94
- 4) نقد استاد مد ظله: 95
- اشاره 97
- د) رفع تعارض از طریق نسخ: 97
- اشاره 98
- 2) نظر استاد مد ظله: 98
- خلاصۀ درس این جلسه: 98
- الف) رفع تنافی بین آیات شریفه 99
- 1 - از طرق عامه در تفسیر درّ المنثور و در کتب خاصه در تفسیر تبیان شیخ و ابو الفتوح رازی نقل شده 99
- ب) روایاتی که آیه سوره مائده را ناسخ آیات دیگر می دانند: 99
- 2 - تفسیر عیاشی نقل کرده 100
- نظر استاد مد ظله: 100
- اشاره 100
- اشاره 102
- نظر استاد مد ظله: 102
- 5 و 6 - روایت تفسیر نعمانی و علی بن ابراهیم: 103
- 4 - صحیحه زراره (روایات گذشته مرسل بود ولی این صحیحه است) 103
- 2 - روایت ابی بصیر 104
- ج) روایاتی که آیه پنجم سوره مائده را منسوخ می دانند: 104
- 3 - روایت دیگر زراره بن اعین 104
- 1 - روایت زراره بن اعین 104
- 4 - روایت مجمع البیان: از ابی جارود 105
- 6 - موثقه حسن بن جهم: 106
- 5 - تفسیر عیاشی: از ابن سنان 106
- استدلال به موثقه حسن بن جهم بر جواز نکاح با کتابیه و جواب آن 108
- خلاصۀ درس این جلسه: 108
- روایات دال بر حرمت نکاح با کتابیات 108
- روایت اول: موثقه حسن بن جهم چنانچه گذشت. 108
- اشاره 108
- روایت دوم: روایت دعائم الاسلام: 110
- اشاره 110
- فرمایش صاحب جواهر و نقد آن 110
- روایات تجویز در فرض خاص 111
- وجوه جمع بین روایات مجوّزه در فرض خاص 112
- وجه جمع بین روایات مجوّزه به نحو مطلق و روایات محرمه به نحو مطلق 114
- روایت دوم: عن یونس عنهم علیهم السلام 115
- روایات دال بر جواز نکاح با کتابیه در فرض اضطرار 115
- روایت اول: روایت محمد بن مسلم 115
- اشاره 116
- روایت اول: مرسله حسن بن علی بن فضال 116
- روایت سوم: روایت دعائم الاسلام: 116
- روایات دال بر جواز نکاح کتابیه در فرض متعه 116
- روایت چهارم: مرسله ابن ابی عمیر که ما آن را صحیحه می دانیم 116
- روایت سوم: روایت حسن تفلیسی: 117
- روایت دوم: روایت زراره 117
- روایت پنجم: صحیحه اسماعیل بن سعد الأشعری: 118
- روایت چهارم: روایت محمد بن سنان 118
- استدلال صاحب جواهر به برخی از روایات بر جواز به نحو اطلاق و نقد آن 119
- اشاره 120
- خلاصۀ درس این جلسه: 120
- جواز نکاح با کتابیه متعهً یا ضرورهً و مانند آن حتی علی القول به حرمت نکاح دائم با کتابیّه 121
- اشاره 121
- دلیل جواز نکاح با کتابیه متعهً 122
- بررسی روایات مجوّزه ازدواج با اهل کتاب و لو دواماً 122
- اشاره 122
- روایت دوم: صحیحه هشام بن سالم: 123
- روایت اول: روایت منصور بن حازم: 123
- روایت سوم: صحیحه عبد الله بن سنان 124
- بررسی سند روایت: 125
- بررسی دلالت روایت: 125
- روایت پنجم: صحیحه معاویه بن وهب 125
- روایت چهارم: صحیحه ابی بصیر 125
- روایت ششم: روایت نعمانی است 126
- روایت هفتم: موثقه ابی مریم الانصاری 127
- روایت هشتم: موثقه محمد بن مسلم 127
- بررسی دلالت این دو روایت: 127
- روایت نهم: 128
- روایت یازدهم: صحیحه ابی بصیر 129
- روایت دهم: خبر حفص بن غیاث 129
- روایت دوازدهم: روایت دعائم الاسلام 130
- بررسی نهایی ادله و روایات دال بر جواز نکاح با کتابیات 131
- نکاح با مجوسیه 132
- اشاره 133
- خلاصۀ درس این جلسه: 133
- حاصل مسئله و اقوال در آن 134
- «بررسی ملازمه در حرمت و جواز، بین ازدواج با کتابیه و ازدواج با مجوسیه» 134
- اشاره 135
- روایات مسئله 135
- روایات حرمت تزویج با مجوسیه 135
- اشاره 137
- روایات جواز تزویج با مجوسیه 137
- تحقیق در روایات مانعه را با تأملی دوباره در روایت صفوان پی می گیریم. 138
- 1) متن روایت: 138
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 138
- الف) بررسی مجدد روایت صفوان: 138
- 2) توضیح: 138
- 3) یادآوری برداشت استاد مد ظله در جلسه قبل: 139
- ب) توضیحی درباره شمول صحیحه محمد بن مسلم نسبت به متعه: 139
- د) بررسی روایات مجوز ازدواج با مجوسیه: 140
- 1) روایت محمد بن سنان: 140
- اشاره 140
- 3) مرسله حماد بن عیسی: 141
- ه) جمع بین روایات مانعه و مجوّزه: 142
- 1) نظر آقای خویی در موارد وجود اخبار نفی و اثبات در موضوع واحد: 142
- 2) نقد استاد مد ظله: 142
- 4) مقید بودن روایت برادر دعبل خزاعی به مواردی خاص: 143
- 3) نظر استاد مد ظله در جمع بین روایات مسئله: 143
- حکم ازدواج مسلمان با مجوسیه به صورت دائم 144
- الف) بررسی روایت «سنّوا بهم سنه اهل الکتاب» 144
- خلاصۀ درس این جلسه: 144
- اشاره 144
- اشاره 144
- 1 - نظر استاد - مد ظله -: 145
- اشاره 149
- بررسی روایات در باب اهل کتاب بودن مجوس: 150
- خلاصۀ درس این جلسه: 150
- اشاره 153
- 1 - احادیثی که مجوس را اهل کتاب نمی داند. 154
- خلاصۀ درس این جلسه و جلسات قبل: 154
- اشاره 154
- الف - بررسی شمول عنوان اهل کتاب نسبت به مجوس با توجه به احادیث 154
- 2 - احادیثی که مجوس را از اهل کتاب دانسته است 156
- 3 - بررسی نحوه جمع بین روایات 158
- ب) طریق اثبات یهودیه یا نصرانیه یا مجوسیه بودن 160
- نتیجه گیری بحث توسط استاد - مد ظله -: 160
- 4 - بررسی مجدد روایت محمد بن سنان 160
- اشاره 162
- خلاصۀ درس این جلسه: 163
- ب) ادله عدم جواز نکاح با اهل کتاب عارضی همراه با نقد آنها توسط استاد مد ظله 163
- الف) بررسی نکاح با اهل کتاب عارضی 163
- 1 - اجماع: 163
- 3 - حدیث نبوی «من بدّل دینه فاقتلوه» 164
- اشاره 164
- 2 - آیه شریفه «وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دِیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ» 164
- نقد استاد مد ظله: 164
- اشاره 164
- اما از جهت سندی: 165
- نقد استاد مد ظله: 165
- اما از جهت دلالت 166
- اشاره 166
- 4 - عدم احترام اهل کتاب به خاطر نسخ شدن دین آنها 166
- نقد استاد مد ظله: 166
- 5 - نتیجه بحث: 166
- اشاره 167
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 167
- ج) بررسی حکم اولاد اهل کتاب عارضی 167
- 1 - بیان کلام صاحب ریاض: 168
- ب) بررسی منظور صاحب ریاض از الحاق حکم ارتداد زن به ارتداد مرد به اجماع مرکب: 168
- 2 - نقد استاد - مد ظله -: 168
- الف) تصحیح کلام استاد مد ظله درباره برداشت صاحب جواهر از ریاض: 168
- 3 - توجیهی دیگر برای کلام صاحب ریاض توسط استاد - مد ظله -: 169
- 2 - بررسی سند روایت 169
- ج) بررسی مفاد خبر مسمع بن عبد الملک: 169
- 1 - متن روایت: 169
- 4 - نقد استاد - مد ظله -: 170
- 5 - مختار استاد مد ظله در مورد روایت 171
- خلاصۀ درس این جلسه: 172
- اشاره 172
- مناقشه استاد مد ظله 173
- اشاره 173
- اشاره 173
- الف) وجوه دیگر مسئله: 173
- بحث در دلیل این مسئله بود که ارتداد أحد الزوجین یا هر دو قبل الدخول موجب انفساخ عقد می شود 173
- اشاره 175
- ج) ارتداد بعد از دخول: 175
- 1 - بیان تصورات در مسئله: 175
- ب) دلیل مسئله به نظر استاد - مد ظله -: 175
- 2 - بررسی روایات: 177
- اشاره 178
- خلاصۀ درس این جلسه: 178
- الف) تتمه بحث از دلالت روایت ابی بکر حضرمی 179
- اشاره 179
- 3 - اشکال استاد (مد ظله) بر حمل مذکور 180
- ب) قرائت و بررسی روایات مسئله 180
- 2 - وجه حمل روایت حضرمی بر مرتد ملی 180
- اشاره 180
- 1 - صحیحه محمد بن مسلم 181
- 2 - صحیحه محمد بن مسلم 181
- 3 - موثقه عمار ساباطی 182
- 4 - صحیحه الفضیل بن یسار 182
- 5 - صحیحه علی بن جعفر 182
- 7 - صحیحه جمیل بن دراج 183
- 6 - صحیحه ابن محبوب 183
- الف) ذکر روایات مربوط به ارتداد زوجین 184
- 1 - مقدمه: 184
- اشاره 184
- خلاصۀ درس این جلسه: 184
- 2 - روایات داله بر قبول توبه مرتد مطلقا (ملی و فطری) 186
- 3 - روایات داله بر عدم قبول توبه مرتد مطلقاً 189
- خلاصۀ درس این جلسه: 190
- اشاره 190
- اشاره 190
- فرمایش صاحب جواهر و صاحب حدائق 190
- نقد و بررسی فرمایش صاحب جواهر 191
- روایات مسئله و بررسی کلام صاحب حدائق 192
- مختار استاد دام ظله در معنای روایت أبو بکر حضرمی 194
- خلاصۀ درس این جلسه: 195
- اشاره 195
- «اشاره به طوایف پنج گانه روایات در مورد حکم مرتد» 195
- راه اول: روایت مفصل شاهد جمع می شود و تعارض بین دو روایت متباین از بین می رود 196
- «ذکر انحاء جمع بین طوایف مذکور از اخبار» 196
- اشاره 197
- راه دوم: این است که اگر دو روایت عام متباین داشته باشیم و دو روایت دیگر هم داشته باشیم که هر کدام متعرض یک قسمت از آن عام باشد، 197
- «ذکر شبهه موجود در حمل مطلقات بر مقیدات در مقام» 197
- راه حل شبهه مذکور در تقیید» 197
- «اشاره به اصح وجوه در جمع بین عام سابق و خاص متأخر» 198
- راه سوم: «حمل بر تقیه و عدم جریانش در مقام» 198
- «بیان مطلق و مقید بودن ما نحن فیه» 198
- «بیان وجوه متصور در مورد نقش عده در مقام» 199
- «اشاره به بر هم خوردن زوجیت با ارتداد زن» 199
- «بیان حکم ظاهری نبودن وجوب مراعات» 200
- خلاصۀ درس این جلسه: 201
- اشاره 201
- اشاره 201
- تتمیم بحث 201
- نقل روایت و بررسی سند و دلالت روایت موثقه عمار الساباطی 202
- اشاره 202
- 1 - نقد روایت 203
- 2 - بحث معارضه این روایت با روایات دیگر 204
- اشاره 205
- خلاصۀ درس این جلسه: 205
- اشاره به روایت خصوصی و اشتباه صاحب حدائق 206
- اشکال به مرحوم آقای داماد 208
- اشاره 208
- نظر مرحوم آقای داماد 208
بحث در دلیل این مسئله بود که ارتداد أحد الزوجین یا هر دو قبل الدخول موجب انفساخ عقد می شود
اشاره
و عرض شد که استدلال به روایت مسمع بن عبد الملک سنداً و دلاله محل مناقشه می باشد.
اکنون به وجوه دیگری که ذکر شده می پردازیم هر چند این وجوه روی بعضی از مبانی و در بعضی فروض تمام است.
الف) وجوه دیگر مسئله:
اشاره
1 - از بعضی ادله مثل آیه شریفه «لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ» می فهمیم که ازدواج با کافر و کافره حدوثاً و بقاءً جایز نیست و این یک قانون کلی است که البته از این حکم کلی، مواردی با دلیل خاص استثناء شده، مثل اینکه اگر شخصی مسلمان شود عقد او با زوجه کتابیه اش بقاءً به هم نمی خورد، پس در موارد دیگر - مثل ارتداد
أحد الزوجین - قواعد اولیه اقتضاء می کند که عقد باطل باشد که به معنای انفساخ عقد است، هر چند عنوانی که موجب بطلان می شود (ارتداد) بقاءً عارض گردد، همان طور که در باب رضاع اگر عناوین محرمه بعد از رضاع، منطبق شود منشأ به هم خوردن نکاح می گردد.
مناقشه استاد مد ظله
این استدلال اخص از مدعا است زیرا: