نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 17 صفحه 17

1- (1) - بنا بر قول مشهور نه بنا بر قول مرحوم آقای خویی که معتده رجعیه را حقیقه زوجه می دانند.

جدی می سازد و لااقل به گونه ای نیست که بتوان حکم به صحت سند کرد(1).

راه دوم: روایت صفوان از قاسم بن محمد (بنا بر مبنای متقدم) این راه به نظر ما صحیح می باشد، البته در یک مورد از روایت صفوان از قاسم بن محمد تحریف رخ نموده است، ولی صفوان در سه مورد دیگر از قاسم بن محمد روایت می کند که دلیلی بر مصحف بودن آن در دست نیست، لذا باید روایت صفوان را از قاسم بن محمد پذیرفت و با توجه به مبنای رجالی پیش گفته، وثاقت قاسم بن محمد جوهری را نتیجه گرفت.

مرحوم آقای خویی روایت ابن ابی عمیر و صفوان را از قاسم بن محمد پذیرفته، ولی مبنای کلی وثاقت مشایخ ابن ابی عمیر و صفوان را انکار می کنند، ما در مباحث رجالی به تفصیل در این زمینه بحث کرده و درستی این مبنا را به اثبات رسانده ایم.

راه سوم: بزرگانی از قاسم بن محمد جوهری روایت کرده اند که درباره آنها نقطه ضعف حدیثی (یروی عن الضعفاء) ذکر نشده است. همچون عبد الله بن الصلت(2) و به ویژه حسین بن سعید اهوازی که در روایات بسیاری از او حدیث نقل کرده و کتاب او را روایت کرده است که این امر نشانه اعتماد بر اوست، تضعیفی هم درباره وی وارد نشده(3) که با این توثیق عملی تعارض پیدا کند.

1- (1) - (توضیح بیشتر) به عقیده استاد - مد ظله - در مواردی که سند دارای پیچیدگی و غرابت است به گونه ای که ظن نوعی، به وقوع تحریف در سند پدید می آید اصاله الصحه جاری نیست، از کلام ارباب درایه در بحث حدیث معلل نیز چنین مطلبی برداشت می شود، «علت» اشکال پنهان حدیث است که عارف به سند، آن را کشف کرده ولی به سرحد یقین نمی رسد، گویا در عدم اعتبار حدیث معلل بحثی نیست و تنها بحث در این است که آیا حدیث معلل، مشمول تعریف اصطلاحی صحیح (به اصطلاح متأخرین) می باشد یا خیر؟ ر. ک: مقدمه منتقی الجمان، فایده اول.
2- (2) - (توضیح بیشتر) استاد - مد ظله - نام محمد بن خالد برقی را ذکر نکرده اند با این که وی از قاسم بن محمد جوهری فراوان نقل می کند، از جمله در همین روایت مورد بحث ما، سرّ قضیه در این است که وی از کسانی است که درباره وی گفته شده «یروی عن الضعفاء» که اکثار روایت این گونه افراد دلیل بر وثاقت مروی عنه نمی باشد.
3- (3) - (توضیح بیشتر) تنها درباره وی، نسبت واقفی بودن مطرح است که بر فرض که چنین نسبتی درست باشد و وی بر واقفی بودن هم مانده باشد مانع از اعتبار سند نیست زیرا اولاً ما روایات موثقه را معتبر می دانیم، ثانیاً، نقل بزرگان از واقفه نخستین قبل از زمان وقف و در هنگام استقامت مذهب آنها صورت گرفته است، در این زمینه

4 - توضیح بیشتر درباره اسناد قاسم بن محمد جوهری

اشاره