- 1382/9/26 چهارشنبه درس شمارۀ (586) کتاب النکاح/سال ششم 1
- اشاره 1
- اشاره 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- الف) در این جلسه حکم ارتداد أحد الزوجین قبل از دخول از حیث پرداخت مهر مورد بحث و بررسی قرار گرفته 1
- متن شرایع: 2
- 1 - ارتداد زوجه قبل از دخول و عدم استحقاق مهر 2
- 2 - ادله عدم استحقاق زوجه مرتده نسبت به مهریه 2
- 3 - بررسی استدلال صاحب حدائق 3
- 4 - کلام صاحب حدائق در مورد معارض روایت 3
- 5 - نقد استاد مد ظله 4
- 6 - بیان استاد مد ظله 4
- 1 - کلام صاحب جواهر 5
- ب) ارتداد زوج و لزوم پرداخت نصف مهر یا تمام آن 5
- اشاره 5
- 2 - اشکال استاد مد ظله به کلام صاحب جواهر 6
- اشاره 6
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 6
- ادامه بحث درباره مهریه زنی که شوهرش مرتد شده است: 7
- 2 - نقد استاد مد ظله: 7
- اشاره 7
- 3 - کلام صاحب جواهر: 9
- خلاصۀ درس این جلسه: 10
- اشاره 10
- 1 - کلام محقق در شرایع: 11
- 2 - استدلال به اجماع در حکم به بقاء زوجیت 11
- الف - بررسی حکم زوجیت کتابیه بعد از اسلام شوهرش 11
- ب - بررسی روایات مسئله 12
- 3 - توضیح کلامی از صاحب جواهر 12
- اشاره 12
- 1 - صحیحه عبد الله بن سنان: 13
- 2 - صحیحه حلبی: 13
- اشاره 14
- ج - اشاره به بحث اسلام زن و بقاء شوهر بر کفر 14
- 4 - نقد استاد - مد ظله - نسبت بر استدلال به روایات فوق در محل بحث 14
- 3 - روایت دعائم الاسلام 14
- 1 - روایت عبید بن زراره 15
- 2 - توضیحی درباره متن حدیث و ارتباط آن با محل بحث ما 15
- 3 - بررسی سند روایت عبید بن زراره و اثبات وثاقت قاسم بن محمد جوهری 16
- اشاره 17
- روایت ابن ابی عمیر از قاسم بن محمد جوهری 18
- روایت صفوان بن یحیی از قاسم بن محمد جوهری 19
- ج - نقل سایر روایات محل بحث 20
- اولویت جواز نکاح استدامه از جواز نکاح ابتداءً در کلام صاحب جواهر 21
- اشاره 21
- خلاصۀ درس این جلسه: 21
- اشاره 21
- توضیح و تکمیل کلام صاحب جواهر و دفاع از کلام ایشان 22
- مفاد آیه لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ 23
- بقیه روایات مسئله 25
- روایت سوم: مرسله ابن ابی عمیر: 25
- روایت اول: روایت دعائم الاسلام: 25
- خلاصۀ درس این جلسه: 26
- اشاره 26
- 2) استدامه نکاح در مسئله فوق مشروط به کتابی بودن زوج نیست 27
- 1) تذکر نکته ای در کلام صاحب جواهر رحمه الله 27
- الف) ادامه بحث درباره اسلام زوج و استدامه نکاح 27
- متن شرایع: 27
- 3) آیا کتابیه بودن زوجه، در استدامه نکاح بعد از اسلام زوج لازم است؟ 28
- 4) نظر استاد مد ظله 28
- ب) توضیحی پیرامون مرسله ابن ابی عمیر 29
- 1) مضی عدّه که موجب انفساخ می شود ناقل است یا کاشف؟ 29
- اشاره 29
- اشاره 30
- خلاصۀ درس این جلسه: 30
- اسلام زوج بعد از کفر و بررسی اعتبار کتابی بودن زوج 31
- اعتبار شرط کتابی بودن یا ذمّی بودن در ناحیه زوج در کلمات قدماء 31
- اشاره 33
- عدم اعتبار ذمّی بودن مرد به حسب ادله 33
- اعتبار یا عدم اعتبار این شرط در ناحیه زن در کلمات فقهاء 33
- مقتضای ادله آیا اشتراط ذمیّه بودن زن است یا نه؟ 34
- نقد کلام صاحب ریاض 36
- اشاره 37
- خلاصۀ درس این جلسه: 37
- اگر زوجه کتابی مسلمان شد، آیا عقد نکاح آنها منفسخ می شود یا خیر؟ 37
- اشاره 37
- الف) نقل روایاتی که دلالت دارد بر اینکه با اسلام زوجه، عقد منفسخ می شود: 38
- ب) نقل روایاتی که دلالت دارد بر اینکه با اسلام زوجه عقد منفسخ نمی شود: 41
- بررسی روایات دال بر بقاء زوجیت کتابیه مسلمان شده 44
- خلاصۀ درس این جلسه: 44
- اشاره 44
- 3 - مرسله ابن ابی عمیر 45
- 1 - مرسله جمیل بن دراج 45
- 2 - موقوفه یا مضمره یونس 45
- اشاره 45
- دفع توهم اجماع بر اشتراط ذمی بودن زن در بقاء زوجیت 46
- بررسی و توضیح دلالت مرسله ابن ابی عمیر 46
- 4 - روایت عبید بن زراره 47
- بیان وجه اختصاص ذکر حکم در روایت به زن 47
- اشاره 48
- 5 - روایت دعائم الاسلام 48
- بررسی دلالت روایت: 48
- 6 - عبد الله بن جعفر (فی قرب الاسناد) 48
- خلاصۀ درس این جلسه: 49
- بررسی سند روایت: 49
- اشاره 49
- ب) روایات معارض با روایات مربوط به بقای عقد 50
- الف) بحثی درباره دو روایت مربوط به میراث: 50
- روایت اول: صحیحه عبد الله بن سنان: 50
- روایت دوم: صحیحه بزنطی: 50
- روایت سوم: روایت سکونی: 52
- روایت چهارم: جعفریات 53
- ج) چگونگی جمع بین روایات متعارض: 54
- روایت ششم: روایت منصور بن حازم 54
- روایت پنجم: روایت سکونی 54
- اشاره 55
- 1 - دسته اول (روایات دال بر بقاء نکاح) 56
- خلاصۀ درس این جلسه: 56
- اگر زوجه کتابی مسلمان شود ولی زوج کتابی بر دین خود باقی بماند آیا نکاح باقی می ماند یا منفسخ می گردد؟ 56
- الف) دسته بندی روایات وارد در مسئله 56
- 2 - دسته دوم (روایات دال بر عدم بقاء نکاح و لزوم رعایت عده) 56
- اشاره 57
- 1 - جمع روایات توسط شیخ طوسی رحمه الله: 57
- ب) بیان جمع بین دو دسته از روایات 57
- 4 - بررسی این جمع ها توسط استاد مد ظله: 58
- 3 - جمع دوم روایات در روضه المتقین 58
- 5 - نظر صاحب حدائق رحمه الله 59
- 7 - نظر استاد مد ظله در مورد مطلب صاحب حدائق رحمه الله 59
- 6 - توضیح نظر صاحب حدائق رحمه الله 59
- 8 - توضیح بیشتر عبارت شیخ طوسی در تهذیب و استبصار 60
- اشاره 61
- ج) بررسی مرجحات هر کدام از دو دسته روایات 61
- 2 - ترجیح یکی از دو دسته از روایات به وسیله مخالفت با عامه. 63
- 3 - ترجیح یک دسته از روایات به وسیله موافقت با کتاب 64
- خلاصۀ درس این جلسه: 65
- اشاره 65
- اشاره 66
- جواب صاحب حدائق از تمسک به آیه 66
- تمسک فقهاء از جمله فیض به آیه نفی سبیل برای تقدیم روایت منصور 66
- اشکال استاد بر تمسک بر آیه در مقام 67
- اشکال استاد مد ظله بر صاحب حدائق: 67
- اشاره 68
- بررسی مسئله اسلام زوج و دلائل صاحب ریاض و جواهر: 68
- اما دلایل صاحب جواهر: 69
- اشاره 70
- خلاصۀ درس این جلسه: 71
- الف) مرجحات در تعارض خبرین 71
- 1 - نظر آقای خویی (رحمه الله) 71
- بیان قاعده در بحث 72
- تقریر محل نزاع 72
- اشاره 73
- استدراک 73
- ب) توضیحی پیرامون کلام شیخ 73
- متن شرایع: 74
- د) اشتباهی از شیخ طوسی 74
- نکته ای دیگر 74
- خلاصۀ درس این جلسه: 75
- اشاره 75
- اشاره 76
- 1 - صحیحه عبد الله بن سنان و تقریب استدلال به آن 76
- الف) ادله بقاء نکاح در فرض اسلام زوج (کلام صاحب جواهر) 76
- 2 - مناقشه استاد مد ظله به تقریب فوق 77
- 4 - نظر استاد مد ظله در مورد اعتبار روایات موقوفه 78
- خلاصۀ درس این جلسه: 79
- اشاره 79
- اشاره 80
- دلیل اول: اجماع 80
- نظر صاحب حدائق 80
- اسلام زوج کتابیه 80
- اشاره 80
- اشکال صاحب حدائق به روایت مرسله ابن ابی عمیر 81
- توضیحی درباره مدلول این روایت 82
- اشاره 83
- نقد استاد مد ظله نسبت به فرمایش صاحب حدائق 83
- اشکال اول بر صاحب حدائق 83
- اشاره 84
- ادله مسئله از نظر استاد مد ظله 84
- منشأ کلام صاحب حدائق 84
- دلیل اول: برای اثبات بقاء عقد در صورت اسلام زوج می توان به روایت یونس استدلال کرد. 85
- تناقضی در کلام صاحب جواهر 85
- دلیل سوم: مرسله جمیل بن دراج 86
- دلیل دوم: مرسله ابن ابی عمیر از محمد بن مسلم 86
- نظر مرحوم آقای خویی در تعارض بین روایات 86
- بعضی از فروع مسئله 87
- نتیجه بحث 87
- حکم مسئله از نظر روایات 88
- الف) محدودیت در ناحیه زوجه: 88
- ب) محدودیت در ناحیه زوج 89
- خلاصۀ درس این جلسه: 90
- الف) بیان صور مختلف انتقال از دینی به دین دیگر: 90
- اشاره 90
- 1 - عبارت مرحوم محقق در شرایع: 92
- ب) تذکری به روش عملی مرحوم آقای بروجردی در ارتباط با کلمات فقهای سابق: 92
- ج) مطالعه برخی از عبائر سابقین در زمینه مسئله مورد بحث: 92
- 2 - عبارت مرحوم شیخ در خلاف (مسئله 103): 93
- 3 - عبارت مرحوم شیخ در خلاف (مسئله 104): 94
- 4 - عبارت مرحوم شیخ در مبسوط: 96
- اشاره 97
- اختلاف کلام شیخ در مبسوط و خلاف 97
- خلاصۀ درس این جلسه: 97
- اشاره به کلام شیخ در خلاف 97
- اشاره 98
- اشکال های وارد بر این استدلال 98
- اشاره به تاریخچه فقهی مسئله و اختلاف فقهاء در موضوع آن 98
- ظاهر استدلال صاحب شرایع 98
- بررسی ادله مسئله 98
- اشاره به ضعف استدلال به اجماع در مسئله 99
- تقریر استدلال معقول در فرض مسلمان بودن زوج 100
- اشاره 100
- خلاصۀ درس این جلسه: 100
- عبارت شرایع و توضیحی پیرامون آن 101
- عنوان مسئله در کتب فریقین 102
- اشاره 103
- روایات مسئله نزد عامّه 103
- روایت طبق نقل جامع ترمذی 104
- اشاره 105
- روایت اول: این روایت در کافی و تهذیب نقل شده است. 105
- روایات مسئله نزد خاصه 105
- روایت دوم: الجعفریات 106
- روایت چهارم: العوالی: 107
- روایت سوم: الدعائم 107
- الف) روایات متعدد در مورد اسلام زوج بر بیش از چهار زن و اطمینان به صدور آنها از معصوم علیه السلام 108
- خلاصۀ درس این جلسه: 108
- اشاره 108
- ب) آیا با تمسک به ترک استفصال می توان حکم به تخییر و انتخابی که در روایات آمده است را در مورد عدم اسلام زنان یا امه بودن آنها نیز ثابت دانست؟ 109
- 1 - ذکر فرعی از فروع مسئله که فقهاء در ذیل آن مقتضای قاعده را صحت ازدواج و انتخاب ذکر کرده اند. 110
- ج) مقتضای قاعده اولیه در مورد اسلام آوردن بر اکثر از اربع زوجات چیست؟ 110
- 2 - نظر استاد مد ظله درباره مقتضای قاعده اولیه 110
- اشاره 111
- خلاصۀ درس این جلسه: 112
- اشاره 112
- بحث درباره این بود که مرد غیر مسلمانی (کتابی) که بیش از مقدار حدّ نصاب زوجه داشت ، اگر مسلمان شد، 112
- 1 - روایات عامه 113
- 2 - روایت خاصه 113
- الف: روایات مسئله 113
- ب: تأمل از لحاظ در عقد واحد بودن یا در عقود متعدد بودن 114
- 1 - دسته اول: روایات دال بر حق اختیار زوج 115
- ج: بررسی روایات مسائل مشابه و دسته بندی آنها 115
- روایت عنبسه بن مصعب: 117
- 2 - دسته دوم: روایات دال بر اعتبار من تقدم اسمها عند العقد 117
- 3 - جمع بندی بین دو دسته روایات 118
- د: تأمل در روایت از جهت مسلمان شدن بعضی زوجات و مسلمان نشدن بعض دیگر 119
- ه: طرح فرعی دیگر در مسئله 120
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 121
- اشاره 121
- الف) حکم عناوین محرمه ای که قبل از مسلمان شدن کافر بر او حرام نبود، بعد از اسلام او چیست؟ 122
- 1 - نقل کلام فقهاء: 122
- 2 - مناقشه استاد مد ظله بر کلام صاحب جواهر 123
- اشکال صغروی: 123
- اشاره 123
- اشکال کبروی به کلام صاحب جواهر 124
- 3 - بررسی دلیل مسئله به نظر استاد مد ظله 125
- 4 - بحث اصولی (تمسک به عام نسبت به مصداقی که در قسمتی از زمان از آن خارج شده): 125
- اشاره 126
- 1 - اشاره ای به مباحث جلسه گذشته: 127
- 2 - نظر صاحب جواهر: 127
- 3 - نقد استاد مد ظله: 127
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 127
- الف) تحقیق درباره مستند اجرای حکم حرمت بر عناوین محرمه ای که قبل از اسلام کافر، تخصیصاً برای او حرام نبوده، با استفاده از برخی روایات: 127
- 2 - نظر مرحوم شیخ در رسائل و مکاسب: 128
- ب) پی گیری تحقیق در مسئله مورد بحث با استفاده از یک مبحث اصولی: 128
- 1 - طرح مسئله اصولی تمسک به عام نسبت به مصداقی که در قسمتی از زمان، از آن خارج گردیده: 128
- 4 - اشکال استاد مد ظله به فرمایشات مرحوم شیخ و مرحوم آخوند: 129
- 3 - مختار مرحوم آخوند در کفایه: 129
- 6 - تطبیق مسئله بر ما نحن فیه: 130
- 5 - بیان مختار استاد - مد ظله - در مسئله: 130
- الف) اشاره به حکم نکاح کافر کتابی که اسلام آورده و زوجات او بیش از حدّ نصاب نیست: 131
- اشاره 131
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 131
- اشاره 131
- 1 - متن شرایع با توضیحی از استاد مد ظله: 132
- 2 - توضیح و نظر استاد مد ظله: 132
- ب) بررسی حکم اجبار زوجه ذمیّه بر غسل از سوی شوهر مسلمان وی: 132
- 2 - شبهه عدم امکان اجبار بر امر عبادی متوقف بر قصد قربت: 133
- 3 - پاسخ شبهه مذکور و دفاع از عبارت مرحوم محقق: 133
- ج) تحقیقی درباره جواز منع زوجه از شرب خمر و اکل لم خنزیر: 134
- 4 - حق استمتاع مرد از زوجه و وظایف او در این زمینه: 134
- 1 - متن شرایع با توضیحی از استاد: 134
- 2 - تمسک به صحیحه معاویه بن وهب: 135
- 3 - ایراد صاحب جواهر قدس سرّه بر استدلال به صحیحه معاویه بن وهب با توضیح استاد مد ظله: 136
- 4 - نظر استاد مد ظله: 136
- 1 - ذکر یک مقدمه: 137
- اشاره 137
- د) کیفیت اختیار چهار زن از میان زنانی که تعدادشان بیش از حد نصاب است 137
- 2 - وسیله تحقق اختیار: 137
- 4 - احتمالات اربعه در مسئله اختیار: 138
- 5 - اقرب احتمالات در مسئله از نظر استاد مد ظله: 139
- الف) کیفیت اختیار 140
- 1 - اختیار توسط الفاظی چون «اخترک» و «أمسکتک» 140
- متن شرایع: 140
- خلاصۀ درس این جلسه: 140
- اشاره 140
- 2 - اختیار به واسطه صیغه «طلاق» 141
- اشاره 141
- ب اشکال به دلالت صیغه طلاق بر انتخاب و پاسخ مرحوم صاحب جواهر به آن 141
- نظر استاد مد ظله در مورد تحقق اختیار به واسطه «طلاق» 142
- الف) تفاوت خطاب طلقتکن به زنان زائد بر حدّ نصاب با خطاب اخترت فراقکن 143
- اشاره 143
- خلاصۀ درس این جلسه: 143
- ب) آیا بقاء نکاح زوجات کمتر از حد نصاب احتیاج به انشاء بقاء نکاح دارد؟ 145
- ج) بررسی اشکالات وارد بر کلام صاحب شرایع 146
- الف) ادامه تحقیق درباره مقصد صاحب جواهر از ابطال زوجیت به وسیله انتخاب: 147
- اشاره 147
- خلاصۀ درس این جلسه: 147
- 1 - یادآوری برداشت استاد مد ظله از کلام صاحب جواهر: 147
- 2 - تصحیح برداشت استاد مد ظله از عبارت صاحب جواهر: 148
- 2 - اشکال صاحب جواهر مبنی بر کفایت فرض منکوحه بودن از سوی قاصد طلاق به فرمایش مرحوم محقق: 149
- ب) تفاوت اراده طلاق زنان زائد بر حد نصاب با اراده فراق از آنان: 149
- 1 - کلام مرحوم محقق با توضیح استاد مد ظله: 149
- ج) بررسی حکم نکاح مادر و دختری که در عقد کافر بوده اند: 150
- 1 - متن شرایع با توضیح استاد مد ظله: 150
- 2 - نظر شیخ طوسی در خلاف و مبسوط: 151
- 3 - دو توجیه برای فرمایش شیخ توسط علامه در مختلف: 151
- 5 - اشکال جواهر به پاسخ علامه: 152
- 6 - تأیید کلام جواهر توسط استاد مد ظله و ردّ فرمایش شیخ: 152
- خلاصۀ درس این جلسه: 153
- اشاره 153
- فتوای شیخ در جواز اختیار ام یا بنت در صورت اسلام آوردن کافر، بعد از ازدواج و قبل از دخول به آنها 153
- اشاره 153
- توجیه اول برای فتوای شیخ 154
- توجیه دوم 154
- اشاره 155
- بیان فسخ بودن جدایی ناشی از اختلاف دین 155
- دلیل اول صاحب جواهر بر سقوط مهریه 155
- بررسی حکم مهریه زن مسلمان شده قبل از دخول 155
- اشاره 155
- دلیل دوم: صحیحه عبد الرحمن بن الحجاج 156
- بررسی استدلال صاحب جواهر 156
- اشاره 156
- اشاره به دو احتمال خصوصیت در موثقه سکونی و ردّ آنها 157
- اشاره 158
- بیان ترجّح صحاح در مقابل موثقات 158
- خلاصۀ درس این جلسه: 159
- 1 - (تکمله) راجع به توجیه فتوای سابق شیخ رحمه الله 159
- 2 - حکم مهریه در صورت اسلام زوج قبل از دخول 159
- اشاره 159
- الف - اشاره به سببیت عقد نسبت به ملکیت تمام مهر 160
- اشکال این قول 160
- ب) منشأ قول صاحب جواهر 160
- بررسی ادله اقوال 160
- ج) ادله تنصیف مهر در صورت فسخ قبل از دخول 161
- 3 - حکم مهریه در صورت اسلام بعد از دخول 162
- اشاره 162
- بیان مقصود از تقارن در اسلام زوجین 162
- 1) استدراک از بحث قبل: 163
- 2) شک در تقدم و تأخر اسلام زوجین 163
- اشاره 163
- خلاصۀ درس این جلسه: 163
- 3) فروض مسئله: 164
- عبارت محقق: 165
- خلاصۀ درس این جلسه: 165
- اشاره 165
- شرح عبارت محقق 166
- اشاره 167
- ب حکم عدم تعیین مهر 167
- ج حکم مهر قرار دادن خمر و خنزیر 167
- اشاره 167
- بررسی حکم عدم تعیین مهر با دخول به او 167
- بررسی وجوه مختلف مهر بودن خمر توسط جواهر 168
- اشاره 168
- مختار صاحب جواهر: 169
- اشکال وارد بر مختار صاحب جواهر 169
- اشاره 170
- 1 - متن شرایع: 171
- خلاصۀ درس این جلسه: 171
- الف) اختلاف دین زوجین به منزله طلاق نیست، بلکه فسخ است. 171
- 3 - عدم دلالت تعبیر وارد در روایات بحث ارتداد، بر تنصیف مهر در صورت اسلام زوج 172
- 4 - قوله رحمه الله «و لو لم یسمّ مهراً و الحال هذه کان لها المتعه کالمطلقه و فیه تردد» به همراه نقد گفتار صاحب جواهر 173
- الف) کلام مرحوم صاحب جواهر 175
- اشاره 175
- ب) بررسی سند دو روایت (اثبات وثاقت «طلحه بن زید» و «جعفر بن محمد بن مسرور») 176
- خلاصۀ درس این جلسه: 179
- اشاره 179
- بحث دربارۀ اتحاد جعفر بن محمد بن مسرور با جعفر بن محمد بن قولویه صاحب کامل الزیارات 180
- الف - طرح بحث 180
- اشاره 180
- ب - اشاره به ادله عدم اتحاد 180
- 1 - کلام صاحب قاموس الرجال 180
- 2 - نقد کلام قاموس الرجال توسط استاد مد ظله 181
- اشاره 183
- 1 - نقل عبارت نجاشی در ترجمه ابن قولویه و در ترجمه ابن مسرور علی 183
- ج - اشاره به ادله اتحاد 183
- 2 - قرائن اتحاد ابن مسرور و ابن قولویه 185
- قرینه اول: 185
- 1 - حسین بن محمد بن عامر 186
- 3 - پدر ابن مسرور 188
- 2 - محمد بن عبد الله بن جعفر حمیری 188
- 4 - قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم همدانی 188
- 5 - حسن بن عبد الله بن محمد بن عیسی 189
- قرینه دوم: 190
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 191
- اشاره 191
- اشاره 192
- 2 - فرمایش مرحوم شهید اول در دروس: 192
- 3 - نقد استاد مد ظله: 192
- الف) یادآوری مسئله تنزیل مرتد به منزله میّت: 192
- 1 - اشاره ای به نظر مشهور و نظر شهید در مورد کاشفیت و ناقلیت بقاء بر ارتداد: 193
- 2 - نظر صاحب شرایع در مورد حکم مهر المثل بنا بر مبنای مشهور: 194
- 3 - فرمایش صاحب جواهر و تأیید آن توسط استاد مد ظله: 194
- اشاره 195
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 195
- الف) پرداخت مهر المثل مبتنی بر بینونت حقیقی زوجین است: 195
- ب) بررسی مفاد روایت أبو بکر حضرمی: 196
- 2 - احتمالات سه گانه درباره نحوه بینونت بنا بر نقل کافی: 196
- 1 - متن روایت بنا بر نقل کافی و توضیحی درباره آن: 196
- 3 - متن روایت بنا بر نقل صدوق و شیخ: 197
- 4 - اختلاف متن کافی با تهذیب و فقیه و سبب آن: 198
- 5 - توجیه روایت بنا بر نقل صدوق و شیخ: 199
- خلاصۀ درس این جلسه: 200
- اشاره 200
- مسئله ششم از مسائل اختلاف زوج و زوجه در اسلام و کفر 200
- اشاره 201
- اما بنا بر کشف که صاحب جواهر طبق کشف مسئله را تمام کرده است حکم مسئله چیست؟ 202
- مناقشه در کلام صاحب جواهر قدس سرّه 202
- اشاره 202
- فرمایش صاحب جواهر در مقام 202
- توجیه کلام صاحب جواهر و نقد آن 203
- اشاره 204
- الف) ادامه بررسی حکم ازدواج وثنی تازه مسلمان با خواهر زوجه سابق یا خامسه: 204
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 204
- 2 - توضیح بیشتر استاد مد ظله: 205
- 3 - نقد استاد مد ظله: 205
- 1 - کلام صاحب جواهر: 205
- 4 - عدم جریان استصحاب استدامه کفر از نظر صاحب جواهر و توجیهی برای آن: 206
- 5 - نقد استاد مد ظله: 206
- 6 - طرح یک اشکال: 206
- 7 - پاسخ اشکال توسط صاحب جواهر و تأیید استاد مد ظله: 207
- ب) بررسی حکم ازدواج شوهر غیر مسلمان وثنیه ای که اسلام آورده، با خواهر زوجه اش در ایام عده او: 207
- 1 - متن شرایع: 207
- خلاصۀ درس این جلسه: 208
- اشاره 208
- 2 - توضیح: 208
- بیان عدم جریان اصاله الاحتیاط در مقام 209
- اشاره به عدم جریان اصاله السلامه در مقام 209
- ادامه بررسی جریان استصحاب استقبالی در مسئله 209
- اشاره 209
- اشاره به یکی از خصوصیات دخالت در مطلوبیت و عدم آن 210
- بررسی حکم ازدواج کافر با خواهرزنش بعد از اسلام زنش 210
- بیان مختار و تجدید نظر در مسئله 210
- الف - بررسی مسئله هفتم حکم مردی که بعد از اسلام مرتد شده که گاه زن کافر در عده مسلمان شده و گاه مسلمان نشده 211
- اشاره 211
- خلاصۀ درس این جلسه: 211
- 2 - توضیح مسئله و بیان صاحب جواهر رحمه الله در فرض اول مسئله 212
- 3 - نقد استاد - مد ظله - بر کلام صاحب جواهر رحمه الله 212
- 1 - متن مسئله: 212
- 1 - روایت سکونی: 213
- 2 - روایت منصور بن حازم 213
- 3 - روایت محمد بن مسلم 213
- ب - مروری بر روایات مسئله 213
- 1 - کلام صاحب جواهر رحمه الله 214
- ج - بررسی فرض دوم مسئله هفتم 214
- 4 - نگاه کلی به روایات و بررسی حکم مسئله 214
- اشاره 215
- 2 - بررسی کلام صاحب جواهر رحمه الله توسط استاد - مد ظله -: 215
- خلاصۀ درس این جلسه: 215
- 2 - به نحو نقل: 216
- 3 - مراعی بودن عقد در عده: 216
- 1 - به نحو کشف: 216
- الف) احتمالاتی که در کیفیت انفساخ عقد مطرح شده است. 216
- 2 - بیان روایت 217
- ب) بررسی روایت 217
- 1 - متن روایت محمد بن مسلم (مرسله ابن ابی عمیر) 217
- ج) بررسی حکم عقد وثنی که اسلام بیاورد و در زمان عده وثنیه، مرتد شود. 218
- د) بررسی حکم عقد وثنیه ای که مسلمان شود و زوج مرتد گردد. 219
- اشاره 220
- 1 - اشکال مقدر حکم به جواز اختیار 221
- خلاصۀ درس این جلسه: 221
- الف) بررسی جواز اختیار زن بعد از فوت او 221
- اشاره 221
- 2 - جواب محقق از اشکال 222
- 3 - شبهه موجود در شمول ادله اختیار نسبت به زن فوت شده 222
- 4 - جواب صاحب جواهر از شبهه مذکور (با توضیح استاد (مد ظله)) 222
- 8 - اشاره به حکومت استصحاب تعلیقی بر استصحاب تنجیزی محتمل در موارد آن 223
- 7 - بیان جریان استصحاب تعلیقی در موارد عدم اختیار قبل از فوت 223
- 6 - اشکال دوم بر کلام جواهر 223
- 5 - اشکال اول بر کلام صاحب جواهر 223
- ب) حکم فوت زوج قبل از اختیار زن های فوت شده 224
- خلاصۀ درس این جلسه: 225
- اقوال در مسئله 225
- حکم وثنی و وثنیّه ای که مسلمان شده اند و عدد زن ها بیشتر از مقداری است که شرع اسلام صحیح می داند 225
- اشاره 225
- اشاره 225
- مناقشه در کلام صاحب جواهر 228
- تصویر زوجیت مبهم 228
- خلاصۀ درس این جلسه: 229
- اشاره 229
- الف) اجرای قرعه برای تعیین زن ها در فرض موت زوج و زوجات 229
- متن شرایع: 230
- 2 - اشکال دوم اینکه: اصولاً قاعده «القرعه لکل امر مشکل» در جایی جاری می شود که راه حل دیگری برای حل مشکل به غیر از اجرای قرعه نباشد. 230
- 2 - اشکال استاد مد ظله به راه حل فوق 231
- اشاره 231
- 1 - بیان راه حلی ابتدایی برای حل مسئله 231
- 3 - راه حل استاد مد ظله برای رفع اشکال با تمسک به قاعده قرعه و عدم جواز تنصیف 232
- خلاصۀ درس این جلسه: 233
- اشاره 233
- الف: تذکری راجع به مسئله قبل 233
- ب: اعتداد تمامی زن ها در صورت فوت زوج قبل از اختیار 234
- 1 - لزوم احتیاط در اطراف علم اجمالی و اشکال استاد بر این بیان: 235
- 2 - لزوم احتیاط با تمسک به استصحاب بقاء زوجیت و اشکال استاد بر این بیان 236
- 3 - لزوم احتیاط با تمسک به اصاله الاحتیاط در باب فروج و اشکال استاد بر این بیان 236
- 4 - بیانی از استاد برای لزوم احتیاط با تحفظ بر مبنای محقق رحمه الله و صاحب جواهر رحمه الله 236
- 5 - بیانی از استاد برای لزوم اعتداد همگی با توجه به مبنای زوجیت لا بعین 236
- اشاره 237
- اشاره 237
- مقتضای اصل تکلیفی و اصل وضعی در کلمات فقهاء در مقام 237
- خلاصۀ درس این جلسه: 237
- مناقشه در بیان متقدم 238
- مقایسه دو فتوای محقق حلی قدس سرّه در مقام 239
- اشاره 239
- جریان اصل محکوم با اصل حاکم، طبق تحقیق و ادامه بحث 239
- مبدأ عدّه انفساخ 240
- حکم نفقه 241
- اشاره 242
- خلاصۀ درس این جلسه: 242
- بررسی حکم نفقه زن در صورت اسلام آوردن 242
- کلام محقق: 242
- اشکال استاد (مد ظله) بر جواهر رحمه الله 243
- اشکال صاحب جواهر بر محقق 243
- اشاره 243
- بررسی حکم مسئله نفقه زنان زائد بر چهار توسط استاد (مد ظله) 244
- نظر مرحوم آقای آخوند رحمه الله در مسئله 244
- بررسی اصولی تقدم لا ضرر و لا حرج بر احتیاط 244
- بررسی حکم عدم کفائت توسط استاد (مد ظله) 244
- اشاره 245
- اشکال استاد (مد ظله) بر مرحوم آخوند رحمه الله 245
- اشکال دوم بر جریان لا ضرر 246
- اشکال اول بر جریان قاعده لا ضرر در مورد بحث 246
- جواب از اشکال مذکور 246
- اشاره 246
- خلاصۀ درس این جلسه: 246
- اشاره 247
- بررسی اشکال مذکور 247
- تأمل صاحب جواهر در کلام محقق 247
- اشاره 247
- بررسی حکم نفقه در صورت اسلام مرد و عدم اسلام زن 247
- کلام محقق: 247
- احتمالات کلام صاحب جواهر در صورت شک در تمکین معتبر در وجوب نفقه 248
- فروع موجود در مسئله 248
- نظر استاد (مد ظله) 248
- فرع دوم: اختلاف زن و مرد در متقارن بودن یا نبودن اسلام آن ها 249
- نظر استاد (مد ظله) 249
- نظر استاد (مد ظله) در مسئله 249
- فرع اول: اختلاف زن و مرد در اسلام آوردن مرد، قبل از دخول یا بعد از دخول 249
- فرع چهارم: نحوه تقسیم ارث در صورت فوت زوج قبل از اختیار 250
- فرع سوم: اختلاف زن و مرد در فاصله بین اسلام آوردن ها 250
- اشکال صاحب جواهر بر محقق رحمه الله 250
- فرع پنجم: تقسیم ارث در صورت وارث نبودن بعضی از زن های بیش از حد نصاب 251
4- (4) - توحید، ص 107، خصال: 33، 156، 195، 338.
5- (5) - ر. ک: رجال نجاشی، ص 1019/373.
6- (6) - خصال: 33 (69 - دو مورد -) 156، 195، (223، 282، 285)، 338.
ابن قولویه و ابن مسرور کسانی می باشند که تنها راویان اندکی دارند، از حسن بن عبد الله بن محمد بن عیسی به جز جعفر بن قولویه و جعفر بن مسرور - تنها یک نفر آن هم یک روایت نقل کرده است و او علی بن بابویه - پدر شیخ صدوق - می باشد(1) ، از قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم همدانی با این عنوان هیچ کس به جز ابن قولویه و ابن مسرور روایت نکرده است، البته پدر صدوق از قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم نهاوندی نقل کرده که محتمل است همین شخص باشد(2) ، در ترجمه ابراهیم بن اسحاق نهاوندی در رجال نجاشی: 21/19 آمده: علی بن حاتم قال اطلق لی أبو أحمد القاسم بن محمد الهمدانی عن ابراهیم بن اسحاق و سمع منه سنه تسع و ستین و مائتین، بعید نیست که مراد از این عنوان نیز همین القاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم - استاد ابن قولویه و ابن مسرور - باشد.
باری در جایی که یک شخص سه یا چهار شاگرد داشته باشد، بسیار مستبعد است که دو نفر از این افراد معدود جعفر نام داشته و نام پدرشان محمد باشد، این امر خود شاهد قوی بر اتحاد دو عنوانی است که جعفر بن محمد بر آنها اطلاق می شود.
به عبارت روشن تر: اگر کسی راویان بسیاری داشته باشد، هیچ بعدی ندارد که دو نفر از این راویان در نام و نام پدر اشتراک داشته باشند، همچنان که در راویان امام صادق علیه السلام کسانی که هم نام خود و هم نام پدرشان یکی است بسیار است، ولی در جایی که راویان یک نفر سه یا چهار نفر باشند، بسیار مستبعد است که دو نفر از آنها (یعنی 23 یا 12 کل راویان) هم در نام و هم در نام پدر مشترک باشند، بنابراین روایت جعفر بن محمد بن مسرور و جعفر بن محمد بن قولویه از حسن بن عبد الله بن محمد بن عیسی و از قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم از شواهد بسیار قوی بر
1- (1) - عیون 1/20:1.
2- (2) - علل 4/578:2؛ عیون 37/289:1، البته در نسخه از عیون به جای القاسم: الفتح ذکر شده است که قابل توجه است.
اتحاد جعفر بن محمد بن مسرور و جعفر بن محمد بن قولویه به شمار می آید.