- 1382/9/26 چهارشنبه درس شمارۀ (586) کتاب النکاح/سال ششم 1
- اشاره 1
- الف) در این جلسه حکم ارتداد أحد الزوجین قبل از دخول از حیث پرداخت مهر مورد بحث و بررسی قرار گرفته 1
- اشاره 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- 1 - ارتداد زوجه قبل از دخول و عدم استحقاق مهر 2
- متن شرایع: 2
- 2 - ادله عدم استحقاق زوجه مرتده نسبت به مهریه 2
- 3 - بررسی استدلال صاحب حدائق 3
- 4 - کلام صاحب حدائق در مورد معارض روایت 3
- 5 - نقد استاد مد ظله 4
- 6 - بیان استاد مد ظله 4
- 1 - کلام صاحب جواهر 5
- ب) ارتداد زوج و لزوم پرداخت نصف مهر یا تمام آن 5
- اشاره 5
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 6
- اشاره 6
- 2 - اشکال استاد مد ظله به کلام صاحب جواهر 6
- ادامه بحث درباره مهریه زنی که شوهرش مرتد شده است: 7
- 2 - نقد استاد مد ظله: 7
- اشاره 7
- 3 - کلام صاحب جواهر: 9
- خلاصۀ درس این جلسه: 10
- اشاره 10
- 1 - کلام محقق در شرایع: 11
- 2 - استدلال به اجماع در حکم به بقاء زوجیت 11
- الف - بررسی حکم زوجیت کتابیه بعد از اسلام شوهرش 11
- 3 - توضیح کلامی از صاحب جواهر 12
- اشاره 12
- ب - بررسی روایات مسئله 12
- 1 - صحیحه عبد الله بن سنان: 13
- 2 - صحیحه حلبی: 13
- 4 - نقد استاد - مد ظله - نسبت بر استدلال به روایات فوق در محل بحث 14
- ج - اشاره به بحث اسلام زن و بقاء شوهر بر کفر 14
- اشاره 14
- 3 - روایت دعائم الاسلام 14
- 2 - توضیحی درباره متن حدیث و ارتباط آن با محل بحث ما 15
- 1 - روایت عبید بن زراره 15
- 3 - بررسی سند روایت عبید بن زراره و اثبات وثاقت قاسم بن محمد جوهری 16
- اشاره 17
- روایت ابن ابی عمیر از قاسم بن محمد جوهری 18
- روایت صفوان بن یحیی از قاسم بن محمد جوهری 19
- ج - نقل سایر روایات محل بحث 20
- خلاصۀ درس این جلسه: 21
- اولویت جواز نکاح استدامه از جواز نکاح ابتداءً در کلام صاحب جواهر 21
- اشاره 21
- اشاره 21
- توضیح و تکمیل کلام صاحب جواهر و دفاع از کلام ایشان 22
- مفاد آیه لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ 23
- روایت اول: روایت دعائم الاسلام: 25
- بقیه روایات مسئله 25
- روایت سوم: مرسله ابن ابی عمیر: 25
- خلاصۀ درس این جلسه: 26
- اشاره 26
- 1) تذکر نکته ای در کلام صاحب جواهر رحمه الله 27
- 2) استدامه نکاح در مسئله فوق مشروط به کتابی بودن زوج نیست 27
- الف) ادامه بحث درباره اسلام زوج و استدامه نکاح 27
- متن شرایع: 27
- 4) نظر استاد مد ظله 28
- 3) آیا کتابیه بودن زوجه، در استدامه نکاح بعد از اسلام زوج لازم است؟ 28
- ب) توضیحی پیرامون مرسله ابن ابی عمیر 29
- 1) مضی عدّه که موجب انفساخ می شود ناقل است یا کاشف؟ 29
- اشاره 29
- اشاره 30
- خلاصۀ درس این جلسه: 30
- اسلام زوج بعد از کفر و بررسی اعتبار کتابی بودن زوج 31
- اعتبار شرط کتابی بودن یا ذمّی بودن در ناحیه زوج در کلمات قدماء 31
- اشاره 33
- اعتبار یا عدم اعتبار این شرط در ناحیه زن در کلمات فقهاء 33
- عدم اعتبار ذمّی بودن مرد به حسب ادله 33
- مقتضای ادله آیا اشتراط ذمیّه بودن زن است یا نه؟ 34
- نقد کلام صاحب ریاض 36
- خلاصۀ درس این جلسه: 37
- اگر زوجه کتابی مسلمان شد، آیا عقد نکاح آنها منفسخ می شود یا خیر؟ 37
- اشاره 37
- اشاره 37
- الف) نقل روایاتی که دلالت دارد بر اینکه با اسلام زوجه، عقد منفسخ می شود: 38
- ب) نقل روایاتی که دلالت دارد بر اینکه با اسلام زوجه عقد منفسخ نمی شود: 41
- بررسی روایات دال بر بقاء زوجیت کتابیه مسلمان شده 44
- اشاره 44
- خلاصۀ درس این جلسه: 44
- 1 - مرسله جمیل بن دراج 45
- 3 - مرسله ابن ابی عمیر 45
- اشاره 45
- 2 - موقوفه یا مضمره یونس 45
- دفع توهم اجماع بر اشتراط ذمی بودن زن در بقاء زوجیت 46
- بررسی و توضیح دلالت مرسله ابن ابی عمیر 46
- 4 - روایت عبید بن زراره 47
- بیان وجه اختصاص ذکر حکم در روایت به زن 47
- بررسی دلالت روایت: 48
- اشاره 48
- 5 - روایت دعائم الاسلام 48
- 6 - عبد الله بن جعفر (فی قرب الاسناد) 48
- خلاصۀ درس این جلسه: 49
- بررسی سند روایت: 49
- اشاره 49
- الف) بحثی درباره دو روایت مربوط به میراث: 50
- روایت اول: صحیحه عبد الله بن سنان: 50
- ب) روایات معارض با روایات مربوط به بقای عقد 50
- روایت دوم: صحیحه بزنطی: 50
- روایت سوم: روایت سکونی: 52
- روایت چهارم: جعفریات 53
- ج) چگونگی جمع بین روایات متعارض: 54
- روایت ششم: روایت منصور بن حازم 54
- روایت پنجم: روایت سکونی 54
- اشاره 55
- خلاصۀ درس این جلسه: 56
- الف) دسته بندی روایات وارد در مسئله 56
- اگر زوجه کتابی مسلمان شود ولی زوج کتابی بر دین خود باقی بماند آیا نکاح باقی می ماند یا منفسخ می گردد؟ 56
- 2 - دسته دوم (روایات دال بر عدم بقاء نکاح و لزوم رعایت عده) 56
- 1 - دسته اول (روایات دال بر بقاء نکاح) 56
- اشاره 57
- 1 - جمع روایات توسط شیخ طوسی رحمه الله: 57
- ب) بیان جمع بین دو دسته از روایات 57
- 3 - جمع دوم روایات در روضه المتقین 58
- 4 - بررسی این جمع ها توسط استاد مد ظله: 58
- 7 - نظر استاد مد ظله در مورد مطلب صاحب حدائق رحمه الله 59
- 5 - نظر صاحب حدائق رحمه الله 59
- 6 - توضیح نظر صاحب حدائق رحمه الله 59
- 8 - توضیح بیشتر عبارت شیخ طوسی در تهذیب و استبصار 60
- اشاره 61
- ج) بررسی مرجحات هر کدام از دو دسته روایات 61
- 2 - ترجیح یکی از دو دسته از روایات به وسیله مخالفت با عامه. 63
- 3 - ترجیح یک دسته از روایات به وسیله موافقت با کتاب 64
- خلاصۀ درس این جلسه: 65
- اشاره 65
- تمسک فقهاء از جمله فیض به آیه نفی سبیل برای تقدیم روایت منصور 66
- جواب صاحب حدائق از تمسک به آیه 66
- اشاره 66
- اشکال استاد بر تمسک بر آیه در مقام 67
- اشکال استاد مد ظله بر صاحب حدائق: 67
- اشاره 68
- بررسی مسئله اسلام زوج و دلائل صاحب ریاض و جواهر: 68
- اما دلایل صاحب جواهر: 69
- اشاره 70
- 1 - نظر آقای خویی (رحمه الله) 71
- الف) مرجحات در تعارض خبرین 71
- خلاصۀ درس این جلسه: 71
- بیان قاعده در بحث 72
- تقریر محل نزاع 72
- اشاره 73
- استدراک 73
- ب) توضیحی پیرامون کلام شیخ 73
- د) اشتباهی از شیخ طوسی 74
- نکته ای دیگر 74
- متن شرایع: 74
- اشاره 75
- خلاصۀ درس این جلسه: 75
- الف) ادله بقاء نکاح در فرض اسلام زوج (کلام صاحب جواهر) 76
- اشاره 76
- 1 - صحیحه عبد الله بن سنان و تقریب استدلال به آن 76
- 2 - مناقشه استاد مد ظله به تقریب فوق 77
- 4 - نظر استاد مد ظله در مورد اعتبار روایات موقوفه 78
- خلاصۀ درس این جلسه: 79
- اشاره 79
- دلیل اول: اجماع 80
- اشاره 80
- نظر صاحب حدائق 80
- اسلام زوج کتابیه 80
- اشاره 80
- اشکال صاحب حدائق به روایت مرسله ابن ابی عمیر 81
- توضیحی درباره مدلول این روایت 82
- نقد استاد مد ظله نسبت به فرمایش صاحب حدائق 83
- اشاره 83
- اشکال اول بر صاحب حدائق 83
- اشاره 84
- ادله مسئله از نظر استاد مد ظله 84
- منشأ کلام صاحب حدائق 84
- تناقضی در کلام صاحب جواهر 85
- دلیل اول: برای اثبات بقاء عقد در صورت اسلام زوج می توان به روایت یونس استدلال کرد. 85
- دلیل دوم: مرسله ابن ابی عمیر از محمد بن مسلم 86
- دلیل سوم: مرسله جمیل بن دراج 86
- نظر مرحوم آقای خویی در تعارض بین روایات 86
- نتیجه بحث 87
- بعضی از فروع مسئله 87
- حکم مسئله از نظر روایات 88
- الف) محدودیت در ناحیه زوجه: 88
- ب) محدودیت در ناحیه زوج 89
- خلاصۀ درس این جلسه: 90
- الف) بیان صور مختلف انتقال از دینی به دین دیگر: 90
- اشاره 90
- 1 - عبارت مرحوم محقق در شرایع: 92
- ب) تذکری به روش عملی مرحوم آقای بروجردی در ارتباط با کلمات فقهای سابق: 92
- ج) مطالعه برخی از عبائر سابقین در زمینه مسئله مورد بحث: 92
- 2 - عبارت مرحوم شیخ در خلاف (مسئله 103): 93
- 3 - عبارت مرحوم شیخ در خلاف (مسئله 104): 94
- 4 - عبارت مرحوم شیخ در مبسوط: 96
- خلاصۀ درس این جلسه: 97
- اختلاف کلام شیخ در مبسوط و خلاف 97
- اشاره به کلام شیخ در خلاف 97
- اشاره 97
- اشکال های وارد بر این استدلال 98
- اشاره به تاریخچه فقهی مسئله و اختلاف فقهاء در موضوع آن 98
- اشاره 98
- بررسی ادله مسئله 98
- ظاهر استدلال صاحب شرایع 98
- اشاره به ضعف استدلال به اجماع در مسئله 99
- خلاصۀ درس این جلسه: 100
- تقریر استدلال معقول در فرض مسلمان بودن زوج 100
- اشاره 100
- عبارت شرایع و توضیحی پیرامون آن 101
- عنوان مسئله در کتب فریقین 102
- اشاره 103
- روایات مسئله نزد عامّه 103
- روایت طبق نقل جامع ترمذی 104
- اشاره 105
- روایت اول: این روایت در کافی و تهذیب نقل شده است. 105
- روایات مسئله نزد خاصه 105
- روایت دوم: الجعفریات 106
- روایت چهارم: العوالی: 107
- روایت سوم: الدعائم 107
- خلاصۀ درس این جلسه: 108
- الف) روایات متعدد در مورد اسلام زوج بر بیش از چهار زن و اطمینان به صدور آنها از معصوم علیه السلام 108
- اشاره 108
- ب) آیا با تمسک به ترک استفصال می توان حکم به تخییر و انتخابی که در روایات آمده است را در مورد عدم اسلام زنان یا امه بودن آنها نیز ثابت دانست؟ 109
- 2 - نظر استاد مد ظله درباره مقتضای قاعده اولیه 110
- 1 - ذکر فرعی از فروع مسئله که فقهاء در ذیل آن مقتضای قاعده را صحت ازدواج و انتخاب ذکر کرده اند. 110
- ج) مقتضای قاعده اولیه در مورد اسلام آوردن بر اکثر از اربع زوجات چیست؟ 110
- اشاره 111
- اشاره 112
- خلاصۀ درس این جلسه: 112
- بحث درباره این بود که مرد غیر مسلمانی (کتابی) که بیش از مقدار حدّ نصاب زوجه داشت ، اگر مسلمان شد، 112
- 2 - روایت خاصه 113
- 1 - روایات عامه 113
- الف: روایات مسئله 113
- ب: تأمل از لحاظ در عقد واحد بودن یا در عقود متعدد بودن 114
- ج: بررسی روایات مسائل مشابه و دسته بندی آنها 115
- 1 - دسته اول: روایات دال بر حق اختیار زوج 115
- 2 - دسته دوم: روایات دال بر اعتبار من تقدم اسمها عند العقد 117
- روایت عنبسه بن مصعب: 117
- 3 - جمع بندی بین دو دسته روایات 118
- د: تأمل در روایت از جهت مسلمان شدن بعضی زوجات و مسلمان نشدن بعض دیگر 119
- ه: طرح فرعی دیگر در مسئله 120
- اشاره 121
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 121
- الف) حکم عناوین محرمه ای که قبل از مسلمان شدن کافر بر او حرام نبود، بعد از اسلام او چیست؟ 122
- 1 - نقل کلام فقهاء: 122
- 2 - مناقشه استاد مد ظله بر کلام صاحب جواهر 123
- اشکال صغروی: 123
- اشاره 123
- اشکال کبروی به کلام صاحب جواهر 124
- 3 - بررسی دلیل مسئله به نظر استاد مد ظله 125
- 4 - بحث اصولی (تمسک به عام نسبت به مصداقی که در قسمتی از زمان از آن خارج شده): 125
- اشاره 126
- 2 - نظر صاحب جواهر: 127
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 127
- 1 - اشاره ای به مباحث جلسه گذشته: 127
- 3 - نقد استاد مد ظله: 127
- الف) تحقیق درباره مستند اجرای حکم حرمت بر عناوین محرمه ای که قبل از اسلام کافر، تخصیصاً برای او حرام نبوده، با استفاده از برخی روایات: 127
- 2 - نظر مرحوم شیخ در رسائل و مکاسب: 128
- ب) پی گیری تحقیق در مسئله مورد بحث با استفاده از یک مبحث اصولی: 128
- 1 - طرح مسئله اصولی تمسک به عام نسبت به مصداقی که در قسمتی از زمان، از آن خارج گردیده: 128
- 4 - اشکال استاد مد ظله به فرمایشات مرحوم شیخ و مرحوم آخوند: 129
- 3 - مختار مرحوم آخوند در کفایه: 129
- 5 - بیان مختار استاد - مد ظله - در مسئله: 130
- 6 - تطبیق مسئله بر ما نحن فیه: 130
- اشاره 131
- الف) اشاره به حکم نکاح کافر کتابی که اسلام آورده و زوجات او بیش از حدّ نصاب نیست: 131
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 131
- اشاره 131
- 1 - متن شرایع با توضیحی از استاد مد ظله: 132
- 2 - توضیح و نظر استاد مد ظله: 132
- ب) بررسی حکم اجبار زوجه ذمیّه بر غسل از سوی شوهر مسلمان وی: 132
- 2 - شبهه عدم امکان اجبار بر امر عبادی متوقف بر قصد قربت: 133
- 3 - پاسخ شبهه مذکور و دفاع از عبارت مرحوم محقق: 133
- 4 - حق استمتاع مرد از زوجه و وظایف او در این زمینه: 134
- 1 - متن شرایع با توضیحی از استاد: 134
- ج) تحقیقی درباره جواز منع زوجه از شرب خمر و اکل لم خنزیر: 134
- 2 - تمسک به صحیحه معاویه بن وهب: 135
- 4 - نظر استاد مد ظله: 136
- 3 - ایراد صاحب جواهر قدس سرّه بر استدلال به صحیحه معاویه بن وهب با توضیح استاد مد ظله: 136
- 1 - ذکر یک مقدمه: 137
- اشاره 137
- 2 - وسیله تحقق اختیار: 137
- د) کیفیت اختیار چهار زن از میان زنانی که تعدادشان بیش از حد نصاب است 137
- 4 - احتمالات اربعه در مسئله اختیار: 138
- 5 - اقرب احتمالات در مسئله از نظر استاد مد ظله: 139
- 1 - اختیار توسط الفاظی چون «اخترک» و «أمسکتک» 140
- الف) کیفیت اختیار 140
- خلاصۀ درس این جلسه: 140
- متن شرایع: 140
- اشاره 140
- 2 - اختیار به واسطه صیغه «طلاق» 141
- اشاره 141
- ب اشکال به دلالت صیغه طلاق بر انتخاب و پاسخ مرحوم صاحب جواهر به آن 141
- نظر استاد مد ظله در مورد تحقق اختیار به واسطه «طلاق» 142
- اشاره 143
- خلاصۀ درس این جلسه: 143
- الف) تفاوت خطاب طلقتکن به زنان زائد بر حدّ نصاب با خطاب اخترت فراقکن 143
- ب) آیا بقاء نکاح زوجات کمتر از حد نصاب احتیاج به انشاء بقاء نکاح دارد؟ 145
- ج) بررسی اشکالات وارد بر کلام صاحب شرایع 146
- الف) ادامه تحقیق درباره مقصد صاحب جواهر از ابطال زوجیت به وسیله انتخاب: 147
- خلاصۀ درس این جلسه: 147
- اشاره 147
- 1 - یادآوری برداشت استاد مد ظله از کلام صاحب جواهر: 147
- 2 - تصحیح برداشت استاد مد ظله از عبارت صاحب جواهر: 148
- 2 - اشکال صاحب جواهر مبنی بر کفایت فرض منکوحه بودن از سوی قاصد طلاق به فرمایش مرحوم محقق: 149
- ب) تفاوت اراده طلاق زنان زائد بر حد نصاب با اراده فراق از آنان: 149
- 1 - کلام مرحوم محقق با توضیح استاد مد ظله: 149
- ج) بررسی حکم نکاح مادر و دختری که در عقد کافر بوده اند: 150
- 1 - متن شرایع با توضیح استاد مد ظله: 150
- 3 - دو توجیه برای فرمایش شیخ توسط علامه در مختلف: 151
- 2 - نظر شیخ طوسی در خلاف و مبسوط: 151
- 5 - اشکال جواهر به پاسخ علامه: 152
- 6 - تأیید کلام جواهر توسط استاد مد ظله و ردّ فرمایش شیخ: 152
- خلاصۀ درس این جلسه: 153
- اشاره 153
- اشاره 153
- فتوای شیخ در جواز اختیار ام یا بنت در صورت اسلام آوردن کافر، بعد از ازدواج و قبل از دخول به آنها 153
- توجیه دوم 154
- توجیه اول برای فتوای شیخ 154
- دلیل اول صاحب جواهر بر سقوط مهریه 155
- اشاره 155
- اشاره 155
- بیان فسخ بودن جدایی ناشی از اختلاف دین 155
- بررسی حکم مهریه زن مسلمان شده قبل از دخول 155
- بررسی استدلال صاحب جواهر 156
- دلیل دوم: صحیحه عبد الرحمن بن الحجاج 156
- اشاره 156
- اشاره به دو احتمال خصوصیت در موثقه سکونی و ردّ آنها 157
- اشاره 158
- بیان ترجّح صحاح در مقابل موثقات 158
- 2 - حکم مهریه در صورت اسلام زوج قبل از دخول 159
- 1 - (تکمله) راجع به توجیه فتوای سابق شیخ رحمه الله 159
- خلاصۀ درس این جلسه: 159
- اشاره 159
- ب) منشأ قول صاحب جواهر 160
- بررسی ادله اقوال 160
- الف - اشاره به سببیت عقد نسبت به ملکیت تمام مهر 160
- اشکال این قول 160
- ج) ادله تنصیف مهر در صورت فسخ قبل از دخول 161
- 3 - حکم مهریه در صورت اسلام بعد از دخول 162
- اشاره 162
- بیان مقصود از تقارن در اسلام زوجین 162
- 1) استدراک از بحث قبل: 163
- خلاصۀ درس این جلسه: 163
- اشاره 163
- 2) شک در تقدم و تأخر اسلام زوجین 163
- 3) فروض مسئله: 164
- خلاصۀ درس این جلسه: 165
- اشاره 165
- عبارت محقق: 165
- شرح عبارت محقق 166
- اشاره 167
- ب حکم عدم تعیین مهر 167
- ج حکم مهر قرار دادن خمر و خنزیر 167
- اشاره 167
- بررسی حکم عدم تعیین مهر با دخول به او 167
- بررسی وجوه مختلف مهر بودن خمر توسط جواهر 168
- اشاره 168
- مختار صاحب جواهر: 169
- اشکال وارد بر مختار صاحب جواهر 169
- اشاره 170
- الف) اختلاف دین زوجین به منزله طلاق نیست، بلکه فسخ است. 171
- 1 - متن شرایع: 171
- خلاصۀ درس این جلسه: 171
- 3 - عدم دلالت تعبیر وارد در روایات بحث ارتداد، بر تنصیف مهر در صورت اسلام زوج 172
- 4 - قوله رحمه الله «و لو لم یسمّ مهراً و الحال هذه کان لها المتعه کالمطلقه و فیه تردد» به همراه نقد گفتار صاحب جواهر 173
- الف) کلام مرحوم صاحب جواهر 175
- اشاره 175
- ب) بررسی سند دو روایت (اثبات وثاقت «طلحه بن زید» و «جعفر بن محمد بن مسرور») 176
- خلاصۀ درس این جلسه: 179
- اشاره 179
- الف - طرح بحث 180
- ب - اشاره به ادله عدم اتحاد 180
- 1 - کلام صاحب قاموس الرجال 180
- بحث دربارۀ اتحاد جعفر بن محمد بن مسرور با جعفر بن محمد بن قولویه صاحب کامل الزیارات 180
- اشاره 180
- 2 - نقد کلام قاموس الرجال توسط استاد مد ظله 181
- 1 - نقل عبارت نجاشی در ترجمه ابن قولویه و در ترجمه ابن مسرور علی 183
- اشاره 183
- ج - اشاره به ادله اتحاد 183
- 2 - قرائن اتحاد ابن مسرور و ابن قولویه 185
- قرینه اول: 185
- 1 - حسین بن محمد بن عامر 186
- 4 - قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم همدانی 188
- 3 - پدر ابن مسرور 188
- 2 - محمد بن عبد الله بن جعفر حمیری 188
- 5 - حسن بن عبد الله بن محمد بن عیسی 189
- قرینه دوم: 190
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 191
- اشاره 191
- 2 - فرمایش مرحوم شهید اول در دروس: 192
- اشاره 192
- 3 - نقد استاد مد ظله: 192
- الف) یادآوری مسئله تنزیل مرتد به منزله میّت: 192
- 1 - اشاره ای به نظر مشهور و نظر شهید در مورد کاشفیت و ناقلیت بقاء بر ارتداد: 193
- 2 - نظر صاحب شرایع در مورد حکم مهر المثل بنا بر مبنای مشهور: 194
- 3 - فرمایش صاحب جواهر و تأیید آن توسط استاد مد ظله: 194
- اشاره 195
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 195
- الف) پرداخت مهر المثل مبتنی بر بینونت حقیقی زوجین است: 195
- ب) بررسی مفاد روایت أبو بکر حضرمی: 196
- 2 - احتمالات سه گانه درباره نحوه بینونت بنا بر نقل کافی: 196
- 1 - متن روایت بنا بر نقل کافی و توضیحی درباره آن: 196
- 3 - متن روایت بنا بر نقل صدوق و شیخ: 197
- 4 - اختلاف متن کافی با تهذیب و فقیه و سبب آن: 198
- 5 - توجیه روایت بنا بر نقل صدوق و شیخ: 199
- مسئله ششم از مسائل اختلاف زوج و زوجه در اسلام و کفر 200
- خلاصۀ درس این جلسه: 200
- اشاره 200
- اشاره 201
- اما بنا بر کشف که صاحب جواهر طبق کشف مسئله را تمام کرده است حکم مسئله چیست؟ 202
- مناقشه در کلام صاحب جواهر قدس سرّه 202
- اشاره 202
- فرمایش صاحب جواهر در مقام 202
- توجیه کلام صاحب جواهر و نقد آن 203
- اشاره 204
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 204
- الف) ادامه بررسی حکم ازدواج وثنی تازه مسلمان با خواهر زوجه سابق یا خامسه: 204
- 2 - توضیح بیشتر استاد مد ظله: 205
- 1 - کلام صاحب جواهر: 205
- 3 - نقد استاد مد ظله: 205
- 5 - نقد استاد مد ظله: 206
- 4 - عدم جریان استصحاب استدامه کفر از نظر صاحب جواهر و توجیهی برای آن: 206
- 6 - طرح یک اشکال: 206
- 7 - پاسخ اشکال توسط صاحب جواهر و تأیید استاد مد ظله: 207
- ب) بررسی حکم ازدواج شوهر غیر مسلمان وثنیه ای که اسلام آورده، با خواهر زوجه اش در ایام عده او: 207
- 1 - متن شرایع: 207
- خلاصۀ درس این جلسه: 208
- اشاره 208
- 2 - توضیح: 208
- اشاره به عدم جریان اصاله السلامه در مقام 209
- اشاره 209
- بیان عدم جریان اصاله الاحتیاط در مقام 209
- ادامه بررسی جریان استصحاب استقبالی در مسئله 209
- بررسی حکم ازدواج کافر با خواهرزنش بعد از اسلام زنش 210
- اشاره به یکی از خصوصیات دخالت در مطلوبیت و عدم آن 210
- بیان مختار و تجدید نظر در مسئله 210
- اشاره 211
- الف - بررسی مسئله هفتم حکم مردی که بعد از اسلام مرتد شده که گاه زن کافر در عده مسلمان شده و گاه مسلمان نشده 211
- خلاصۀ درس این جلسه: 211
- 3 - نقد استاد - مد ظله - بر کلام صاحب جواهر رحمه الله 212
- 2 - توضیح مسئله و بیان صاحب جواهر رحمه الله در فرض اول مسئله 212
- 1 - متن مسئله: 212
- 2 - روایت منصور بن حازم 213
- 1 - روایت سکونی: 213
- ب - مروری بر روایات مسئله 213
- 3 - روایت محمد بن مسلم 213
- 4 - نگاه کلی به روایات و بررسی حکم مسئله 214
- ج - بررسی فرض دوم مسئله هفتم 214
- 1 - کلام صاحب جواهر رحمه الله 214
- 2 - بررسی کلام صاحب جواهر رحمه الله توسط استاد - مد ظله -: 215
- اشاره 215
- خلاصۀ درس این جلسه: 215
- 1 - به نحو کشف: 216
- 3 - مراعی بودن عقد در عده: 216
- الف) احتمالاتی که در کیفیت انفساخ عقد مطرح شده است. 216
- 2 - به نحو نقل: 216
- ب) بررسی روایت 217
- 2 - بیان روایت 217
- 1 - متن روایت محمد بن مسلم (مرسله ابن ابی عمیر) 217
- ج) بررسی حکم عقد وثنی که اسلام بیاورد و در زمان عده وثنیه، مرتد شود. 218
- د) بررسی حکم عقد وثنیه ای که مسلمان شود و زوج مرتد گردد. 219
- اشاره 220
- اشاره 221
- خلاصۀ درس این جلسه: 221
- الف) بررسی جواز اختیار زن بعد از فوت او 221
- 1 - اشکال مقدر حکم به جواز اختیار 221
- 2 - جواب محقق از اشکال 222
- 4 - جواب صاحب جواهر از شبهه مذکور (با توضیح استاد (مد ظله)) 222
- 3 - شبهه موجود در شمول ادله اختیار نسبت به زن فوت شده 222
- 7 - بیان جریان استصحاب تعلیقی در موارد عدم اختیار قبل از فوت 223
- 8 - اشاره به حکومت استصحاب تعلیقی بر استصحاب تنجیزی محتمل در موارد آن 223
- 5 - اشکال اول بر کلام صاحب جواهر 223
- 6 - اشکال دوم بر کلام جواهر 223
- ب) حکم فوت زوج قبل از اختیار زن های فوت شده 224
- خلاصۀ درس این جلسه: 225
- حکم وثنی و وثنیّه ای که مسلمان شده اند و عدد زن ها بیشتر از مقداری است که شرع اسلام صحیح می داند 225
- اقوال در مسئله 225
- اشاره 225
- اشاره 225
- تصویر زوجیت مبهم 228
- مناقشه در کلام صاحب جواهر 228
- خلاصۀ درس این جلسه: 229
- اشاره 229
- الف) اجرای قرعه برای تعیین زن ها در فرض موت زوج و زوجات 229
- متن شرایع: 230
- 2 - اشکال دوم اینکه: اصولاً قاعده «القرعه لکل امر مشکل» در جایی جاری می شود که راه حل دیگری برای حل مشکل به غیر از اجرای قرعه نباشد. 230
- 2 - اشکال استاد مد ظله به راه حل فوق 231
- اشاره 231
- 1 - بیان راه حلی ابتدایی برای حل مسئله 231
- 3 - راه حل استاد مد ظله برای رفع اشکال با تمسک به قاعده قرعه و عدم جواز تنصیف 232
- الف: تذکری راجع به مسئله قبل 233
- اشاره 233
- خلاصۀ درس این جلسه: 233
- ب: اعتداد تمامی زن ها در صورت فوت زوج قبل از اختیار 234
- 1 - لزوم احتیاط در اطراف علم اجمالی و اشکال استاد بر این بیان: 235
- 2 - لزوم احتیاط با تمسک به استصحاب بقاء زوجیت و اشکال استاد بر این بیان 236
- 3 - لزوم احتیاط با تمسک به اصاله الاحتیاط در باب فروج و اشکال استاد بر این بیان 236
- 5 - بیانی از استاد برای لزوم اعتداد همگی با توجه به مبنای زوجیت لا بعین 236
- 4 - بیانی از استاد برای لزوم احتیاط با تحفظ بر مبنای محقق رحمه الله و صاحب جواهر رحمه الله 236
- اشاره 237
- اشاره 237
- مقتضای اصل تکلیفی و اصل وضعی در کلمات فقهاء در مقام 237
- خلاصۀ درس این جلسه: 237
- مناقشه در بیان متقدم 238
- اشاره 239
- مقایسه دو فتوای محقق حلی قدس سرّه در مقام 239
- جریان اصل محکوم با اصل حاکم، طبق تحقیق و ادامه بحث 239
- مبدأ عدّه انفساخ 240
- حکم نفقه 241
- اشاره 242
- خلاصۀ درس این جلسه: 242
- بررسی حکم نفقه زن در صورت اسلام آوردن 242
- کلام محقق: 242
- اشکال صاحب جواهر بر محقق 243
- اشکال استاد (مد ظله) بر جواهر رحمه الله 243
- اشاره 243
- بررسی حکم مسئله نفقه زنان زائد بر چهار توسط استاد (مد ظله) 244
- بررسی اصولی تقدم لا ضرر و لا حرج بر احتیاط 244
- بررسی حکم عدم کفائت توسط استاد (مد ظله) 244
- نظر مرحوم آقای آخوند رحمه الله در مسئله 244
- اشکال استاد (مد ظله) بر مرحوم آخوند رحمه الله 245
- اشاره 245
- اشکال اول بر جریان قاعده لا ضرر در مورد بحث 246
- اشکال دوم بر جریان لا ضرر 246
- اشاره 246
- جواب از اشکال مذکور 246
- خلاصۀ درس این جلسه: 246
- تأمل صاحب جواهر در کلام محقق 247
- اشاره 247
- اشاره 247
- بررسی حکم نفقه در صورت اسلام مرد و عدم اسلام زن 247
- بررسی اشکال مذکور 247
- کلام محقق: 247
- نظر استاد (مد ظله) 248
- فروع موجود در مسئله 248
- احتمالات کلام صاحب جواهر در صورت شک در تمکین معتبر در وجوب نفقه 248
- فرع اول: اختلاف زن و مرد در اسلام آوردن مرد، قبل از دخول یا بعد از دخول 249
- نظر استاد (مد ظله) 249
- نظر استاد (مد ظله) در مسئله 249
- فرع دوم: اختلاف زن و مرد در متقارن بودن یا نبودن اسلام آن ها 249
- فرع سوم: اختلاف زن و مرد در فاصله بین اسلام آوردن ها 250
- اشکال صاحب جواهر بر محقق رحمه الله 250
- فرع چهارم: نحوه تقسیم ارث در صورت فوت زوج قبل از اختیار 250
- فرع پنجم: تقسیم ارث در صورت وارث نبودن بعضی از زن های بیش از حد نصاب 251
اشتراک این دو راوی در نام و نام پدر و کنیه.
جعفر بن محمد بن مسرور با جعفر بن محمد بن قولویه در نام و نام پدر مشترکند و با توجه به نسخ موجود رجال نجاشی در عنوان علی بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه در نام جد و پدر جد نیز مشترکند، و هر دو نیز مکنی به ابی القاسم می باشند تکنیه ابن قولویه به ابی القاسم در ترجمه وی و نیز در اسناد زیادی از وی دیده می شود و تکنیه جعفر بن محمد بن مسرور نیز به این کنیه در دو سند مائه منقبه دیده می شود.
کنیه أبو القاسم، چندان کنیه شایعی نیست و اشتراک دو عنوان در این کنیه در تقویت احتمال اتحاد آن دو بسیار مؤثر است.
با توجه به آنچه گذشت به اطمینان می توان اتحاد جعفر بن محمد بن مسرور و جعفر بن محمد بن قولویه را نتیجه گرفت.
«* و السلام *»
1382/11/19 یکشنبه درس شمارۀ (617) کتاب النکاح/سال ششم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خلاصۀ درس گذشته و این جلسه:
بحث در این بود که آیا با فسخ ناشی از ارتداد، مهر ساقط می شود یا نه؟ در جلسات قبل برخی از مسائل مربوط به موضوع را مورد بررسی قرار دادیم. در این جلسه با توجه به فاصله زمانی با مباحث سابق، نخست به پاره ای از امور مرتبط با اصل مبحث اشاره کرده و وجوه مطرح شده توسط صاحب جواهر و مرحوم شهید مبنی بر تنزیل مرتد به منزله میت را ناتمام خواهیم دانست. آنگاه به فرع دیگری از مسائل مربوط به ارتداد پرداخته، و به این نتیجه می رسیم که اگر کسی پس از ارتداد، به واسطه جهل نسبت به مسئله یا موضوع، اقدام به مباشرت با زوجه خود نمود، علاوه بر لزوم پرداخت مهر المسمی باید مهر المثل مباشرت بعدی را نیز بپردازد.