- 1382/9/26 چهارشنبه درس شمارۀ (586) کتاب النکاح/سال ششم 1
- اشاره 1
- الف) در این جلسه حکم ارتداد أحد الزوجین قبل از دخول از حیث پرداخت مهر مورد بحث و بررسی قرار گرفته 1
- اشاره 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- متن شرایع: 2
- 1 - ارتداد زوجه قبل از دخول و عدم استحقاق مهر 2
- 2 - ادله عدم استحقاق زوجه مرتده نسبت به مهریه 2
- 3 - بررسی استدلال صاحب حدائق 3
- 4 - کلام صاحب حدائق در مورد معارض روایت 3
- 5 - نقد استاد مد ظله 4
- 6 - بیان استاد مد ظله 4
- 1 - کلام صاحب جواهر 5
- ب) ارتداد زوج و لزوم پرداخت نصف مهر یا تمام آن 5
- اشاره 5
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 6
- اشاره 6
- 2 - اشکال استاد مد ظله به کلام صاحب جواهر 6
- ادامه بحث درباره مهریه زنی که شوهرش مرتد شده است: 7
- 2 - نقد استاد مد ظله: 7
- اشاره 7
- 3 - کلام صاحب جواهر: 9
- خلاصۀ درس این جلسه: 10
- اشاره 10
- 2 - استدلال به اجماع در حکم به بقاء زوجیت 11
- 1 - کلام محقق در شرایع: 11
- الف - بررسی حکم زوجیت کتابیه بعد از اسلام شوهرش 11
- اشاره 12
- 3 - توضیح کلامی از صاحب جواهر 12
- ب - بررسی روایات مسئله 12
- 1 - صحیحه عبد الله بن سنان: 13
- 2 - صحیحه حلبی: 13
- 4 - نقد استاد - مد ظله - نسبت بر استدلال به روایات فوق در محل بحث 14
- اشاره 14
- ج - اشاره به بحث اسلام زن و بقاء شوهر بر کفر 14
- 3 - روایت دعائم الاسلام 14
- 2 - توضیحی درباره متن حدیث و ارتباط آن با محل بحث ما 15
- 1 - روایت عبید بن زراره 15
- 3 - بررسی سند روایت عبید بن زراره و اثبات وثاقت قاسم بن محمد جوهری 16
- اشاره 17
- روایت ابن ابی عمیر از قاسم بن محمد جوهری 18
- روایت صفوان بن یحیی از قاسم بن محمد جوهری 19
- ج - نقل سایر روایات محل بحث 20
- اشاره 21
- اشاره 21
- اولویت جواز نکاح استدامه از جواز نکاح ابتداءً در کلام صاحب جواهر 21
- خلاصۀ درس این جلسه: 21
- توضیح و تکمیل کلام صاحب جواهر و دفاع از کلام ایشان 22
- مفاد آیه لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ 23
- روایت سوم: مرسله ابن ابی عمیر: 25
- بقیه روایات مسئله 25
- روایت اول: روایت دعائم الاسلام: 25
- خلاصۀ درس این جلسه: 26
- اشاره 26
- الف) ادامه بحث درباره اسلام زوج و استدامه نکاح 27
- 1) تذکر نکته ای در کلام صاحب جواهر رحمه الله 27
- 2) استدامه نکاح در مسئله فوق مشروط به کتابی بودن زوج نیست 27
- متن شرایع: 27
- 3) آیا کتابیه بودن زوجه، در استدامه نکاح بعد از اسلام زوج لازم است؟ 28
- 4) نظر استاد مد ظله 28
- ب) توضیحی پیرامون مرسله ابن ابی عمیر 29
- 1) مضی عدّه که موجب انفساخ می شود ناقل است یا کاشف؟ 29
- اشاره 29
- اشاره 30
- خلاصۀ درس این جلسه: 30
- اعتبار شرط کتابی بودن یا ذمّی بودن در ناحیه زوج در کلمات قدماء 31
- اسلام زوج بعد از کفر و بررسی اعتبار کتابی بودن زوج 31
- عدم اعتبار ذمّی بودن مرد به حسب ادله 33
- اشاره 33
- اعتبار یا عدم اعتبار این شرط در ناحیه زن در کلمات فقهاء 33
- مقتضای ادله آیا اشتراط ذمیّه بودن زن است یا نه؟ 34
- نقد کلام صاحب ریاض 36
- خلاصۀ درس این جلسه: 37
- اشاره 37
- اشاره 37
- اگر زوجه کتابی مسلمان شد، آیا عقد نکاح آنها منفسخ می شود یا خیر؟ 37
- الف) نقل روایاتی که دلالت دارد بر اینکه با اسلام زوجه، عقد منفسخ می شود: 38
- ب) نقل روایاتی که دلالت دارد بر اینکه با اسلام زوجه عقد منفسخ نمی شود: 41
- اشاره 44
- بررسی روایات دال بر بقاء زوجیت کتابیه مسلمان شده 44
- خلاصۀ درس این جلسه: 44
- 2 - موقوفه یا مضمره یونس 45
- اشاره 45
- 1 - مرسله جمیل بن دراج 45
- 3 - مرسله ابن ابی عمیر 45
- دفع توهم اجماع بر اشتراط ذمی بودن زن در بقاء زوجیت 46
- بررسی و توضیح دلالت مرسله ابن ابی عمیر 46
- 4 - روایت عبید بن زراره 47
- بیان وجه اختصاص ذکر حکم در روایت به زن 47
- بررسی دلالت روایت: 48
- 5 - روایت دعائم الاسلام 48
- اشاره 48
- 6 - عبد الله بن جعفر (فی قرب الاسناد) 48
- خلاصۀ درس این جلسه: 49
- اشاره 49
- بررسی سند روایت: 49
- ب) روایات معارض با روایات مربوط به بقای عقد 50
- الف) بحثی درباره دو روایت مربوط به میراث: 50
- روایت دوم: صحیحه بزنطی: 50
- روایت اول: صحیحه عبد الله بن سنان: 50
- روایت سوم: روایت سکونی: 52
- روایت چهارم: جعفریات 53
- روایت ششم: روایت منصور بن حازم 54
- ج) چگونگی جمع بین روایات متعارض: 54
- روایت پنجم: روایت سکونی 54
- اشاره 55
- خلاصۀ درس این جلسه: 56
- 1 - دسته اول (روایات دال بر بقاء نکاح) 56
- الف) دسته بندی روایات وارد در مسئله 56
- اگر زوجه کتابی مسلمان شود ولی زوج کتابی بر دین خود باقی بماند آیا نکاح باقی می ماند یا منفسخ می گردد؟ 56
- 2 - دسته دوم (روایات دال بر عدم بقاء نکاح و لزوم رعایت عده) 56
- اشاره 57
- 1 - جمع روایات توسط شیخ طوسی رحمه الله: 57
- ب) بیان جمع بین دو دسته از روایات 57
- 3 - جمع دوم روایات در روضه المتقین 58
- 4 - بررسی این جمع ها توسط استاد مد ظله: 58
- 7 - نظر استاد مد ظله در مورد مطلب صاحب حدائق رحمه الله 59
- 5 - نظر صاحب حدائق رحمه الله 59
- 6 - توضیح نظر صاحب حدائق رحمه الله 59
- 8 - توضیح بیشتر عبارت شیخ طوسی در تهذیب و استبصار 60
- اشاره 61
- ج) بررسی مرجحات هر کدام از دو دسته روایات 61
- 2 - ترجیح یکی از دو دسته از روایات به وسیله مخالفت با عامه. 63
- 3 - ترجیح یک دسته از روایات به وسیله موافقت با کتاب 64
- خلاصۀ درس این جلسه: 65
- اشاره 65
- جواب صاحب حدائق از تمسک به آیه 66
- تمسک فقهاء از جمله فیض به آیه نفی سبیل برای تقدیم روایت منصور 66
- اشاره 66
- اشکال استاد بر تمسک بر آیه در مقام 67
- اشکال استاد مد ظله بر صاحب حدائق: 67
- اشاره 68
- بررسی مسئله اسلام زوج و دلائل صاحب ریاض و جواهر: 68
- اما دلایل صاحب جواهر: 69
- اشاره 70
- الف) مرجحات در تعارض خبرین 71
- 1 - نظر آقای خویی (رحمه الله) 71
- خلاصۀ درس این جلسه: 71
- تقریر محل نزاع 72
- بیان قاعده در بحث 72
- استدراک 73
- اشاره 73
- ب) توضیحی پیرامون کلام شیخ 73
- د) اشتباهی از شیخ طوسی 74
- نکته ای دیگر 74
- متن شرایع: 74
- اشاره 75
- خلاصۀ درس این جلسه: 75
- اشاره 76
- الف) ادله بقاء نکاح در فرض اسلام زوج (کلام صاحب جواهر) 76
- 1 - صحیحه عبد الله بن سنان و تقریب استدلال به آن 76
- 2 - مناقشه استاد مد ظله به تقریب فوق 77
- 4 - نظر استاد مد ظله در مورد اعتبار روایات موقوفه 78
- خلاصۀ درس این جلسه: 79
- اشاره 79
- نظر صاحب حدائق 80
- اشاره 80
- دلیل اول: اجماع 80
- اسلام زوج کتابیه 80
- اشاره 80
- اشکال صاحب حدائق به روایت مرسله ابن ابی عمیر 81
- توضیحی درباره مدلول این روایت 82
- اشاره 83
- نقد استاد مد ظله نسبت به فرمایش صاحب حدائق 83
- اشکال اول بر صاحب حدائق 83
- اشاره 84
- ادله مسئله از نظر استاد مد ظله 84
- منشأ کلام صاحب حدائق 84
- دلیل اول: برای اثبات بقاء عقد در صورت اسلام زوج می توان به روایت یونس استدلال کرد. 85
- تناقضی در کلام صاحب جواهر 85
- نظر مرحوم آقای خویی در تعارض بین روایات 86
- دلیل دوم: مرسله ابن ابی عمیر از محمد بن مسلم 86
- دلیل سوم: مرسله جمیل بن دراج 86
- بعضی از فروع مسئله 87
- نتیجه بحث 87
- حکم مسئله از نظر روایات 88
- الف) محدودیت در ناحیه زوجه: 88
- ب) محدودیت در ناحیه زوج 89
- الف) بیان صور مختلف انتقال از دینی به دین دیگر: 90
- خلاصۀ درس این جلسه: 90
- اشاره 90
- ب) تذکری به روش عملی مرحوم آقای بروجردی در ارتباط با کلمات فقهای سابق: 92
- 1 - عبارت مرحوم محقق در شرایع: 92
- ج) مطالعه برخی از عبائر سابقین در زمینه مسئله مورد بحث: 92
- 2 - عبارت مرحوم شیخ در خلاف (مسئله 103): 93
- 3 - عبارت مرحوم شیخ در خلاف (مسئله 104): 94
- 4 - عبارت مرحوم شیخ در مبسوط: 96
- خلاصۀ درس این جلسه: 97
- اشاره به کلام شیخ در خلاف 97
- اشاره 97
- اختلاف کلام شیخ در مبسوط و خلاف 97
- اشاره 98
- اشاره به تاریخچه فقهی مسئله و اختلاف فقهاء در موضوع آن 98
- ظاهر استدلال صاحب شرایع 98
- اشکال های وارد بر این استدلال 98
- بررسی ادله مسئله 98
- اشاره به ضعف استدلال به اجماع در مسئله 99
- اشاره 100
- خلاصۀ درس این جلسه: 100
- تقریر استدلال معقول در فرض مسلمان بودن زوج 100
- عبارت شرایع و توضیحی پیرامون آن 101
- عنوان مسئله در کتب فریقین 102
- اشاره 103
- روایات مسئله نزد عامّه 103
- روایت طبق نقل جامع ترمذی 104
- روایات مسئله نزد خاصه 105
- اشاره 105
- روایت اول: این روایت در کافی و تهذیب نقل شده است. 105
- روایت دوم: الجعفریات 106
- روایت چهارم: العوالی: 107
- روایت سوم: الدعائم 107
- خلاصۀ درس این جلسه: 108
- الف) روایات متعدد در مورد اسلام زوج بر بیش از چهار زن و اطمینان به صدور آنها از معصوم علیه السلام 108
- اشاره 108
- ب) آیا با تمسک به ترک استفصال می توان حکم به تخییر و انتخابی که در روایات آمده است را در مورد عدم اسلام زنان یا امه بودن آنها نیز ثابت دانست؟ 109
- ج) مقتضای قاعده اولیه در مورد اسلام آوردن بر اکثر از اربع زوجات چیست؟ 110
- 2 - نظر استاد مد ظله درباره مقتضای قاعده اولیه 110
- 1 - ذکر فرعی از فروع مسئله که فقهاء در ذیل آن مقتضای قاعده را صحت ازدواج و انتخاب ذکر کرده اند. 110
- اشاره 111
- اشاره 112
- بحث درباره این بود که مرد غیر مسلمانی (کتابی) که بیش از مقدار حدّ نصاب زوجه داشت ، اگر مسلمان شد، 112
- خلاصۀ درس این جلسه: 112
- 2 - روایت خاصه 113
- 1 - روایات عامه 113
- الف: روایات مسئله 113
- ب: تأمل از لحاظ در عقد واحد بودن یا در عقود متعدد بودن 114
- 1 - دسته اول: روایات دال بر حق اختیار زوج 115
- ج: بررسی روایات مسائل مشابه و دسته بندی آنها 115
- روایت عنبسه بن مصعب: 117
- 2 - دسته دوم: روایات دال بر اعتبار من تقدم اسمها عند العقد 117
- 3 - جمع بندی بین دو دسته روایات 118
- د: تأمل در روایت از جهت مسلمان شدن بعضی زوجات و مسلمان نشدن بعض دیگر 119
- ه: طرح فرعی دیگر در مسئله 120
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 121
- اشاره 121
- 1 - نقل کلام فقهاء: 122
- الف) حکم عناوین محرمه ای که قبل از مسلمان شدن کافر بر او حرام نبود، بعد از اسلام او چیست؟ 122
- 2 - مناقشه استاد مد ظله بر کلام صاحب جواهر 123
- اشکال صغروی: 123
- اشاره 123
- اشکال کبروی به کلام صاحب جواهر 124
- 4 - بحث اصولی (تمسک به عام نسبت به مصداقی که در قسمتی از زمان از آن خارج شده): 125
- 3 - بررسی دلیل مسئله به نظر استاد مد ظله 125
- اشاره 126
- 2 - نظر صاحب جواهر: 127
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 127
- 3 - نقد استاد مد ظله: 127
- 1 - اشاره ای به مباحث جلسه گذشته: 127
- الف) تحقیق درباره مستند اجرای حکم حرمت بر عناوین محرمه ای که قبل از اسلام کافر، تخصیصاً برای او حرام نبوده، با استفاده از برخی روایات: 127
- 2 - نظر مرحوم شیخ در رسائل و مکاسب: 128
- ب) پی گیری تحقیق در مسئله مورد بحث با استفاده از یک مبحث اصولی: 128
- 1 - طرح مسئله اصولی تمسک به عام نسبت به مصداقی که در قسمتی از زمان، از آن خارج گردیده: 128
- 3 - مختار مرحوم آخوند در کفایه: 129
- 4 - اشکال استاد مد ظله به فرمایشات مرحوم شیخ و مرحوم آخوند: 129
- 6 - تطبیق مسئله بر ما نحن فیه: 130
- 5 - بیان مختار استاد - مد ظله - در مسئله: 130
- اشاره 131
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 131
- الف) اشاره به حکم نکاح کافر کتابی که اسلام آورده و زوجات او بیش از حدّ نصاب نیست: 131
- اشاره 131
- 1 - متن شرایع با توضیحی از استاد مد ظله: 132
- 2 - توضیح و نظر استاد مد ظله: 132
- ب) بررسی حکم اجبار زوجه ذمیّه بر غسل از سوی شوهر مسلمان وی: 132
- 3 - پاسخ شبهه مذکور و دفاع از عبارت مرحوم محقق: 133
- 2 - شبهه عدم امکان اجبار بر امر عبادی متوقف بر قصد قربت: 133
- 1 - متن شرایع با توضیحی از استاد: 134
- 4 - حق استمتاع مرد از زوجه و وظایف او در این زمینه: 134
- ج) تحقیقی درباره جواز منع زوجه از شرب خمر و اکل لم خنزیر: 134
- 2 - تمسک به صحیحه معاویه بن وهب: 135
- 3 - ایراد صاحب جواهر قدس سرّه بر استدلال به صحیحه معاویه بن وهب با توضیح استاد مد ظله: 136
- 4 - نظر استاد مد ظله: 136
- اشاره 137
- 1 - ذکر یک مقدمه: 137
- د) کیفیت اختیار چهار زن از میان زنانی که تعدادشان بیش از حد نصاب است 137
- 2 - وسیله تحقق اختیار: 137
- 4 - احتمالات اربعه در مسئله اختیار: 138
- 5 - اقرب احتمالات در مسئله از نظر استاد مد ظله: 139
- الف) کیفیت اختیار 140
- 1 - اختیار توسط الفاظی چون «اخترک» و «أمسکتک» 140
- متن شرایع: 140
- خلاصۀ درس این جلسه: 140
- اشاره 140
- 2 - اختیار به واسطه صیغه «طلاق» 141
- اشاره 141
- ب اشکال به دلالت صیغه طلاق بر انتخاب و پاسخ مرحوم صاحب جواهر به آن 141
- نظر استاد مد ظله در مورد تحقق اختیار به واسطه «طلاق» 142
- اشاره 143
- خلاصۀ درس این جلسه: 143
- الف) تفاوت خطاب طلقتکن به زنان زائد بر حدّ نصاب با خطاب اخترت فراقکن 143
- ب) آیا بقاء نکاح زوجات کمتر از حد نصاب احتیاج به انشاء بقاء نکاح دارد؟ 145
- ج) بررسی اشکالات وارد بر کلام صاحب شرایع 146
- 1 - یادآوری برداشت استاد مد ظله از کلام صاحب جواهر: 147
- الف) ادامه تحقیق درباره مقصد صاحب جواهر از ابطال زوجیت به وسیله انتخاب: 147
- خلاصۀ درس این جلسه: 147
- اشاره 147
- 2 - تصحیح برداشت استاد مد ظله از عبارت صاحب جواهر: 148
- 2 - اشکال صاحب جواهر مبنی بر کفایت فرض منکوحه بودن از سوی قاصد طلاق به فرمایش مرحوم محقق: 149
- ب) تفاوت اراده طلاق زنان زائد بر حد نصاب با اراده فراق از آنان: 149
- 1 - کلام مرحوم محقق با توضیح استاد مد ظله: 149
- ج) بررسی حکم نکاح مادر و دختری که در عقد کافر بوده اند: 150
- 1 - متن شرایع با توضیح استاد مد ظله: 150
- 2 - نظر شیخ طوسی در خلاف و مبسوط: 151
- 3 - دو توجیه برای فرمایش شیخ توسط علامه در مختلف: 151
- 6 - تأیید کلام جواهر توسط استاد مد ظله و ردّ فرمایش شیخ: 152
- 5 - اشکال جواهر به پاسخ علامه: 152
- خلاصۀ درس این جلسه: 153
- فتوای شیخ در جواز اختیار ام یا بنت در صورت اسلام آوردن کافر، بعد از ازدواج و قبل از دخول به آنها 153
- اشاره 153
- اشاره 153
- توجیه اول برای فتوای شیخ 154
- توجیه دوم 154
- بیان فسخ بودن جدایی ناشی از اختلاف دین 155
- اشاره 155
- بررسی حکم مهریه زن مسلمان شده قبل از دخول 155
- دلیل اول صاحب جواهر بر سقوط مهریه 155
- اشاره 155
- بررسی استدلال صاحب جواهر 156
- دلیل دوم: صحیحه عبد الرحمن بن الحجاج 156
- اشاره 156
- اشاره به دو احتمال خصوصیت در موثقه سکونی و ردّ آنها 157
- اشاره 158
- بیان ترجّح صحاح در مقابل موثقات 158
- 2 - حکم مهریه در صورت اسلام زوج قبل از دخول 159
- خلاصۀ درس این جلسه: 159
- 1 - (تکمله) راجع به توجیه فتوای سابق شیخ رحمه الله 159
- اشاره 159
- الف - اشاره به سببیت عقد نسبت به ملکیت تمام مهر 160
- بررسی ادله اقوال 160
- اشکال این قول 160
- ب) منشأ قول صاحب جواهر 160
- ج) ادله تنصیف مهر در صورت فسخ قبل از دخول 161
- اشاره 162
- 3 - حکم مهریه در صورت اسلام بعد از دخول 162
- بیان مقصود از تقارن در اسلام زوجین 162
- 1) استدراک از بحث قبل: 163
- اشاره 163
- 2) شک در تقدم و تأخر اسلام زوجین 163
- خلاصۀ درس این جلسه: 163
- 3) فروض مسئله: 164
- عبارت محقق: 165
- خلاصۀ درس این جلسه: 165
- اشاره 165
- شرح عبارت محقق 166
- اشاره 167
- ب حکم عدم تعیین مهر 167
- ج حکم مهر قرار دادن خمر و خنزیر 167
- اشاره 167
- بررسی حکم عدم تعیین مهر با دخول به او 167
- بررسی وجوه مختلف مهر بودن خمر توسط جواهر 168
- اشاره 168
- مختار صاحب جواهر: 169
- اشکال وارد بر مختار صاحب جواهر 169
- اشاره 170
- خلاصۀ درس این جلسه: 171
- 1 - متن شرایع: 171
- الف) اختلاف دین زوجین به منزله طلاق نیست، بلکه فسخ است. 171
- 3 - عدم دلالت تعبیر وارد در روایات بحث ارتداد، بر تنصیف مهر در صورت اسلام زوج 172
- 4 - قوله رحمه الله «و لو لم یسمّ مهراً و الحال هذه کان لها المتعه کالمطلقه و فیه تردد» به همراه نقد گفتار صاحب جواهر 173
- الف) کلام مرحوم صاحب جواهر 175
- اشاره 175
- ب) بررسی سند دو روایت (اثبات وثاقت «طلحه بن زید» و «جعفر بن محمد بن مسرور») 176
- خلاصۀ درس این جلسه: 179
- اشاره 179
- الف - طرح بحث 180
- ب - اشاره به ادله عدم اتحاد 180
- بحث دربارۀ اتحاد جعفر بن محمد بن مسرور با جعفر بن محمد بن قولویه صاحب کامل الزیارات 180
- 1 - کلام صاحب قاموس الرجال 180
- اشاره 180
- 2 - نقد کلام قاموس الرجال توسط استاد مد ظله 181
- 1 - نقل عبارت نجاشی در ترجمه ابن قولویه و در ترجمه ابن مسرور علی 183
- ج - اشاره به ادله اتحاد 183
- اشاره 183
- 2 - قرائن اتحاد ابن مسرور و ابن قولویه 185
- قرینه اول: 185
- 1 - حسین بن محمد بن عامر 186
- 3 - پدر ابن مسرور 188
- 2 - محمد بن عبد الله بن جعفر حمیری 188
- 4 - قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم همدانی 188
- 5 - حسن بن عبد الله بن محمد بن عیسی 189
- قرینه دوم: 190
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 191
- اشاره 191
- 2 - فرمایش مرحوم شهید اول در دروس: 192
- 3 - نقد استاد مد ظله: 192
- اشاره 192
- الف) یادآوری مسئله تنزیل مرتد به منزله میّت: 192
- 1 - اشاره ای به نظر مشهور و نظر شهید در مورد کاشفیت و ناقلیت بقاء بر ارتداد: 193
- 2 - نظر صاحب شرایع در مورد حکم مهر المثل بنا بر مبنای مشهور: 194
- 3 - فرمایش صاحب جواهر و تأیید آن توسط استاد مد ظله: 194
- الف) پرداخت مهر المثل مبتنی بر بینونت حقیقی زوجین است: 195
- اشاره 195
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 195
- ب) بررسی مفاد روایت أبو بکر حضرمی: 196
- 1 - متن روایت بنا بر نقل کافی و توضیحی درباره آن: 196
- 2 - احتمالات سه گانه درباره نحوه بینونت بنا بر نقل کافی: 196
- 3 - متن روایت بنا بر نقل صدوق و شیخ: 197
- 4 - اختلاف متن کافی با تهذیب و فقیه و سبب آن: 198
- 5 - توجیه روایت بنا بر نقل صدوق و شیخ: 199
- اشاره 200
- مسئله ششم از مسائل اختلاف زوج و زوجه در اسلام و کفر 200
- خلاصۀ درس این جلسه: 200
- اشاره 201
- مناقشه در کلام صاحب جواهر قدس سرّه 202
- اشاره 202
- فرمایش صاحب جواهر در مقام 202
- اما بنا بر کشف که صاحب جواهر طبق کشف مسئله را تمام کرده است حکم مسئله چیست؟ 202
- توجیه کلام صاحب جواهر و نقد آن 203
- الف) ادامه بررسی حکم ازدواج وثنی تازه مسلمان با خواهر زوجه سابق یا خامسه: 204
- اشاره 204
- خلاصۀ درس گذشته و این جلسه: 204
- 3 - نقد استاد مد ظله: 205
- 1 - کلام صاحب جواهر: 205
- 2 - توضیح بیشتر استاد مد ظله: 205
- 5 - نقد استاد مد ظله: 206
- 4 - عدم جریان استصحاب استدامه کفر از نظر صاحب جواهر و توجیهی برای آن: 206
- 6 - طرح یک اشکال: 206
- 7 - پاسخ اشکال توسط صاحب جواهر و تأیید استاد مد ظله: 207
- ب) بررسی حکم ازدواج شوهر غیر مسلمان وثنیه ای که اسلام آورده، با خواهر زوجه اش در ایام عده او: 207
- 1 - متن شرایع: 207
- خلاصۀ درس این جلسه: 208
- اشاره 208
- 2 - توضیح: 208
- بیان عدم جریان اصاله الاحتیاط در مقام 209
- اشاره 209
- اشاره به عدم جریان اصاله السلامه در مقام 209
- ادامه بررسی جریان استصحاب استقبالی در مسئله 209
- اشاره به یکی از خصوصیات دخالت در مطلوبیت و عدم آن 210
- بیان مختار و تجدید نظر در مسئله 210
- بررسی حکم ازدواج کافر با خواهرزنش بعد از اسلام زنش 210
- اشاره 211
- الف - بررسی مسئله هفتم حکم مردی که بعد از اسلام مرتد شده که گاه زن کافر در عده مسلمان شده و گاه مسلمان نشده 211
- خلاصۀ درس این جلسه: 211
- 3 - نقد استاد - مد ظله - بر کلام صاحب جواهر رحمه الله 212
- 1 - متن مسئله: 212
- 2 - توضیح مسئله و بیان صاحب جواهر رحمه الله در فرض اول مسئله 212
- 2 - روایت منصور بن حازم 213
- 1 - روایت سکونی: 213
- ب - مروری بر روایات مسئله 213
- 3 - روایت محمد بن مسلم 213
- 1 - کلام صاحب جواهر رحمه الله 214
- ج - بررسی فرض دوم مسئله هفتم 214
- 4 - نگاه کلی به روایات و بررسی حکم مسئله 214
- 2 - بررسی کلام صاحب جواهر رحمه الله توسط استاد - مد ظله -: 215
- اشاره 215
- خلاصۀ درس این جلسه: 215
- 1 - به نحو کشف: 216
- الف) احتمالاتی که در کیفیت انفساخ عقد مطرح شده است. 216
- 3 - مراعی بودن عقد در عده: 216
- 2 - به نحو نقل: 216
- 2 - بیان روایت 217
- ب) بررسی روایت 217
- 1 - متن روایت محمد بن مسلم (مرسله ابن ابی عمیر) 217
- ج) بررسی حکم عقد وثنی که اسلام بیاورد و در زمان عده وثنیه، مرتد شود. 218
- د) بررسی حکم عقد وثنیه ای که مسلمان شود و زوج مرتد گردد. 219
- اشاره 220
- خلاصۀ درس این جلسه: 221
- اشاره 221
- الف) بررسی جواز اختیار زن بعد از فوت او 221
- 1 - اشکال مقدر حکم به جواز اختیار 221
- 4 - جواب صاحب جواهر از شبهه مذکور (با توضیح استاد (مد ظله)) 222
- 2 - جواب محقق از اشکال 222
- 3 - شبهه موجود در شمول ادله اختیار نسبت به زن فوت شده 222
- 6 - اشکال دوم بر کلام جواهر 223
- 7 - بیان جریان استصحاب تعلیقی در موارد عدم اختیار قبل از فوت 223
- 8 - اشاره به حکومت استصحاب تعلیقی بر استصحاب تنجیزی محتمل در موارد آن 223
- 5 - اشکال اول بر کلام صاحب جواهر 223
- ب) حکم فوت زوج قبل از اختیار زن های فوت شده 224
- حکم وثنی و وثنیّه ای که مسلمان شده اند و عدد زن ها بیشتر از مقداری است که شرع اسلام صحیح می داند 225
- خلاصۀ درس این جلسه: 225
- اشاره 225
- اقوال در مسئله 225
- اشاره 225
- مناقشه در کلام صاحب جواهر 228
- تصویر زوجیت مبهم 228
- خلاصۀ درس این جلسه: 229
- الف) اجرای قرعه برای تعیین زن ها در فرض موت زوج و زوجات 229
- اشاره 229
- متن شرایع: 230
- 2 - اشکال دوم اینکه: اصولاً قاعده «القرعه لکل امر مشکل» در جایی جاری می شود که راه حل دیگری برای حل مشکل به غیر از اجرای قرعه نباشد. 230
- 2 - اشکال استاد مد ظله به راه حل فوق 231
- 1 - بیان راه حلی ابتدایی برای حل مسئله 231
- اشاره 231
- 3 - راه حل استاد مد ظله برای رفع اشکال با تمسک به قاعده قرعه و عدم جواز تنصیف 232
- الف: تذکری راجع به مسئله قبل 233
- خلاصۀ درس این جلسه: 233
- اشاره 233
- ب: اعتداد تمامی زن ها در صورت فوت زوج قبل از اختیار 234
- 1 - لزوم احتیاط در اطراف علم اجمالی و اشکال استاد بر این بیان: 235
- 3 - لزوم احتیاط با تمسک به اصاله الاحتیاط در باب فروج و اشکال استاد بر این بیان 236
- 5 - بیانی از استاد برای لزوم اعتداد همگی با توجه به مبنای زوجیت لا بعین 236
- 2 - لزوم احتیاط با تمسک به استصحاب بقاء زوجیت و اشکال استاد بر این بیان 236
- 4 - بیانی از استاد برای لزوم احتیاط با تحفظ بر مبنای محقق رحمه الله و صاحب جواهر رحمه الله 236
- اشاره 237
- اشاره 237
- خلاصۀ درس این جلسه: 237
- مقتضای اصل تکلیفی و اصل وضعی در کلمات فقهاء در مقام 237
- مناقشه در بیان متقدم 238
- جریان اصل محکوم با اصل حاکم، طبق تحقیق و ادامه بحث 239
- مقایسه دو فتوای محقق حلی قدس سرّه در مقام 239
- اشاره 239
- مبدأ عدّه انفساخ 240
- حکم نفقه 241
- خلاصۀ درس این جلسه: 242
- اشاره 242
- کلام محقق: 242
- بررسی حکم نفقه زن در صورت اسلام آوردن 242
- اشکال استاد (مد ظله) بر جواهر رحمه الله 243
- اشکال صاحب جواهر بر محقق 243
- اشاره 243
- بررسی حکم مسئله نفقه زنان زائد بر چهار توسط استاد (مد ظله) 244
- بررسی حکم عدم کفائت توسط استاد (مد ظله) 244
- بررسی اصولی تقدم لا ضرر و لا حرج بر احتیاط 244
- نظر مرحوم آقای آخوند رحمه الله در مسئله 244
- اشاره 245
- اشکال استاد (مد ظله) بر مرحوم آخوند رحمه الله 245
- خلاصۀ درس این جلسه: 246
- اشکال دوم بر جریان لا ضرر 246
- اشکال اول بر جریان قاعده لا ضرر در مورد بحث 246
- جواب از اشکال مذکور 246
- اشاره 246
- تأمل صاحب جواهر در کلام محقق 247
- اشاره 247
- بررسی حکم نفقه در صورت اسلام مرد و عدم اسلام زن 247
- اشاره 247
- بررسی اشکال مذکور 247
- کلام محقق: 247
- احتمالات کلام صاحب جواهر در صورت شک در تمکین معتبر در وجوب نفقه 248
- نظر استاد (مد ظله) 248
- فروع موجود در مسئله 248
- نظر استاد (مد ظله) 249
- نظر استاد (مد ظله) در مسئله 249
- فرع اول: اختلاف زن و مرد در اسلام آوردن مرد، قبل از دخول یا بعد از دخول 249
- فرع دوم: اختلاف زن و مرد در متقارن بودن یا نبودن اسلام آن ها 249
- فرع سوم: اختلاف زن و مرد در فاصله بین اسلام آوردن ها 250
- اشکال صاحب جواهر بر محقق رحمه الله 250
- فرع چهارم: نحوه تقسیم ارث در صورت فوت زوج قبل از اختیار 250
- فرع پنجم: تقسیم ارث در صورت وارث نبودن بعضی از زن های بیش از حد نصاب 251
«و اذا اسلم الرجل و امرأته مشرکه، فان اسلمت فهما علی النکاح» که یعنی اگر مرد مسلمان شود و زنش مشرک باشد، پس اگر زن اسلام بیاورد - چه در عده و چه در غیر عده - این نکاح به قوت خودش باقی است، این قسمت از روایت شبیه روایات قبل است و لکن در ادامه عبارتی دارد که در صورتی که زن نخواهد اسلام آورد به مرد خیار فسخ داده است که می تواند زوجه را نگه دارد و می تواند فسخ کند، بر خلاف فتوای آقایان که حکم به استدامه زوجیت می کنند و کسی خیار فسخ را نگفته است، لکن ظاهر این روایت خیار فسخ است چرا که می فرماید: «و ان لم تسلم و اختار بقاءها عنده ابقاها علی النکاح» یعنی کانه اگر نمی خواهد او را نگه دارد پس فسخ کند، و الا اینکه اگر نمی خواهد او را نگه دارد می تواند طلاقش بدهد نیازی به گفتن ندارد چون معلوم است که اگر مردی زن خود را نخواهد او را طلاق می دهد، ما از این روایت این طور استظهار می کنیم که اجازه فسخ می دهد، منتها روایت از دعائم است و صدورش ثابت نیست.
«* و السلام *»
1382/10/2 سه شنبه درس شمارۀ (589) کتاب النکاح/سال ششم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خلاصۀ درس این جلسه:
در این جلسه، ادامه بحث جواز نکاح با اهل کتاب دنبال گردیده و آیه شریفه لا تمسکوا بعصم الکوافر، مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت و در خاتمه روایات مربوطه را ذکر خواهیم نمود.
***