نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 17 صفحه 22

در ادامه بحث جلسه قبل و به عنوان تکمله بحث گذشته متعرض کلام صاحب جواهر می شویم.

صاحب جواهر فرمود: «هر کس جواز نکاح با اهل کتاب را ابتداءً قائل است به طریق اولی باید قائل به جواز نکاح با اهل کتاب استدامهً باشد. از این رو حتی مشهور که قائل به حرمت نکاح دائم ابتداءً با اهل کتاب هستند، قائل به جواز آن استدامهً می باشند، زیرا ادله تحریم قاصر است از اینکه حرمت را در فرض استدامه نیز ثابت کند. البته تعبیر ادله تحریم در کلام ایشان نیست بلکه می فرماید: استدامه مرتبه اش از حدوث ضعیف تر است. پس اگر دلیلی حرمت را حدوثاً ثابت کرد نمی تواند دلیل بر حرمت استدامهً باشد(1)».

این فرمایش صاحب جواهر را قبل از ایشان محقق کرکی در جامع المقاصد و

دیگران نیز فرموده اند.

توضیح و تکمیل کلام صاحب جواهر و دفاع از کلام ایشان

در جلسه قبل گفتیم دلیل اینکه «حرمت حدوث دلیل بر حرمت استدامه نیست، چه باید باشد؟

صاحب جواهر دلیلی نیاورده اند ولی می توان در دفاع از کلام ایشان چنین گفت:

که مقتضای استصحاب، بقای عقد سابق است، پس حدوث با بقاء فرق می کند، زیرا حدوث نکاح، سابقه عدم دارد، اما استدامه نکاح، سابقه وجود دارد، پس در فرض استدامه، استصحاب بقای نکاح و اصاله الصحه [استصحاب صحت] وجود دارد در حالی که در حدوث آن اصالت عدم هست. پس اینکه ایشان فرموده:

استدامه اضعف از حدوث است به ضمیمه این مقدمه مطویه که مقتضای اصل، صحت نکاح است، جواز استدامه را نتیجه می دهد. این توجیه کلام صاحب جواهر است، لکن اشکالی در اینجا هست که باید به مطالب بحث گذشته اضافه شود و آن اینکه ما دلیل اجتهادی داریم که بین حدوث و بقاء فرقی نیست و نکاح با کوافر همان طوری که ابتداءً جایز نیست، استدامهً هم جایز نیست. و با وجود دلیل اجتهادی نوبت به اصل عملی نمی رسد. و آن دلیل اجتهادی، آیه شریفه لا تمسکوا بعصم الکوافر، ممتحنه / 10 است که ناظر به عالم بقاء است و نفی جواز استدامه را می کند. زیرا کوافر شامل کتابیات هم می شود و غیر از عنوان المشرکات است که در اطلاق آن به اهل کتاب، کلام و گفتگو بود. کوافر مسلماً شامل اهل کتاب است.