نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 17 صفحه 27

در این جلسه، این بحث مطرح می شود که اگر زوج که اهل کتاب هست، اسلام اختیار کند، آیا عقد سابق کما کان موجود است و یا عقد قبلی فسخ و نیاز به عقد جدید می باشد. و آیا در فرض مذکور زوجه باید اهل کتاب باشد و یا غیر اهل کتاب را نیز شامل است؟

***

الف) ادامه بحث درباره اسلام زوج و استدامه نکاح

متن شرایع:

و اذا أسلم زوج الکتابیه فهو علی نکاحه سواء کان قبل الدخول او بعده

1) تذکر نکته ای در کلام صاحب جواهر رحمه الله

یکی از دلیل هایی که صاحب جواهر برای مسئله فوق ذکر نموده است این است که چون استدامه ضعیف تر از ابتداء و احداث است لذا حتی بنا بر نظر کسانی که احداث زوجیت مرد مسلمان با اهل کتاب را جایز نمی دانند نیز می توان قائل شد که استدامه نکاح آنها بلا اشکال است.

در جلسه گذشته ما به این کلام صاحب جواهر اشکالاتی داشتیم، ولی پس از مراجعه به کتب دیگر معلوم شد که صاحب جواهر این تعبیر را از کشف اللثام گرفته و در آنجا نیز به همین صورتی که صاحب جواهر بیان کرده یعنی به عنوان دلیلی مستقل ذکر شده است، و لکن اصل این بیان از مرحوم محقق کرکی در جامع

المقاصد است. در آنجا مطلب به طور دیگری مطرح شده که بر آن اساس اشکالات ما را نیز به دنبال ندارد. در جامع المقاصد پس از آنکه عمده دلیل بر بقاء و استدامه عقد را عدم خلاف (اجماع) فقها و روایات ذکر می کند، در مقام دفع محذور و اینکه این اجماع فقهاء مانعی عقلی نیز ندارد و به عبارت دیگر در مقام جواب از این اشکال که کسی بگوید اگر نکاح ابتدایی مسلمان با کتابیه محل خلاف است، استدامه آن نیز نمی تواند بلا خلاف صحیح باشد. می فرماید، نه خیر، تفکیک ممکن است و محذوری ندارد. و البته این کلام محقق کرکی بلا اشکال است. عبارت جامع المقاصد این است «و لا خلاف فی ذلک بین الفقهاء سواء المجوزین نکاح الکتابیه و المانعین و الخلاف انما هو فی ابتداء المسلم نکاح الکتابیه لا فی استدامه، و لا محذور فی ذلک، لان الابتداء اضعف من الاستدامه(1)»

2) استدامه نکاح در مسئله فوق مشروط به کتابی بودن زوج نیست