نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 17 صفحه 28

آنچه ابتداءً با نظر به روایات مسئله استفاده می شود این است که در مورد اسلام زوج فرقی نیست که زوج قبلاً کتابی و مجوس بوده یا غیر کتابی یعنی وثنی بوده است و همچنین در مورد زوجه کافره نیز فرقی بین اینکه کتابیه یا غیر کتابیه باشد نیست و بالجمله روایات اطلاق دارند.

در کلمات فقهاء نیز در مورد زوج که مسلمان شده است تصریحاً یا بالاطلاق آمده است که فرقی بین اینکه زوج قبلا کتابی یا غیر کتابی باشد نیست. و جماعت کثیری هم بر این عدم فرق ادعای اجماع کرده اند. و لکن مع ذلک در عده ای از کتب قدماء نظیر مرحوم شیخ موضوع بحث را اسلام زوج کتابی قرار داده اند. که ما تا الآن وجهی برای این تقیید نیافتیم و احتمال اینکه در این کتب زوج با زوجه اشتباه شده باشد وجود دارد، زیرا چنانچه در ادامه خواهیم گفت در مورد زوج کافره قید کتابیه بودن آمده است.

به هر تقدیر، در مورد «زوج» تقیید به اینکه حالت سابقه او کتابی (یا مجوسی ملحق به کتابی) باشد بلا دلیل است، علاوه بر اینکه صریح بعضی از روایات این بود که مشرکینی که از مکه به مدینه مهاجرت کردند و مسلمان شدند آنگاه همسرانشان به آنها ملحق می شوند عقد ازدواجشان همچنان باقی است و منقطع نمی شود(1). و واضح است که بسیاری از این مشرکین همان بت پرستان و وثنیه بوده اند.

3) آیا کتابیه بودن زوجه، در استدامه نکاح بعد از اسلام زوج لازم است؟

اما درباره «زوجه» گفته اند که استدامه نکاح در فرض اسلام زوج مربوط به فرضی است که زوجه کتابیه (و یا مجوسیه) باشد، ولی اگر زوجه بت پرست و وثنی باشد در این صورت اگر اسلام زوج قبل از دخول باشد عقد منفسخ می شود و اگر زوج بعد از دخول اسلام بیاورد زن باید عده طلاق نگه داشته و چنانچه قبل از انقضاء عده، زن نیز مسلمان شود عقد آنها باقی است و الّا عقد منفسخ می گردد.

4) نظر استاد مد ظله

به نظر می رسد استفاده چنین تفصیلی (فرق بین زوجه کتابیه و غیر کتابیه) در مورد استدامه نکاح، از روایات وارده در مسئله مشکل است. در جلسه آینده کلمات فقهاء را در همین زمینه مورد بررسی قرار خواهیم داد. و آنچه در اینجا ذکر می کنیم کلامی از مرحوم مجلسی اول در روضه المتقین است که به نظر می رسد ایشان نیز تمایل به عدم فرق مذکور دارند زیرا ایشان پس از آنکه از روایاتی که در مورد شخصی که اسلام آورده و زنش در بلاد مشرکین بوده آنگاه به او ملحق می شود، چنین استظهار می کند که مقصود از الحاق زن به شوهرش، اسلام آوردن او است.

حرفی از اینکه الحاق زن به شوهر آیا بعد از انقضاء عده بوده تا اینکه عقد منفسخ باشد یا قبل از انقضاء بوده است تا اینکه عقد صحیح باشد، به میان نیاورده است، چنانچه در خود روایت نیز چنین تفصیلی مطرح نیست.