نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 17 صفحه 35

مقتضای برخی از روایات این است که اگر مرد مشرکی مسلمان شد و زوجه او مشرکه است نکاح او باقی است و بین اقسام کفار فرقی نیست و ذمّی بودن شرط

نیست. مرحوم مجلسی اول از ظاهر کلامش بر می آید که به همین مطلب تمایل دارد. و می فرماید: روایتی که زوج مشرک بوده و مسلمان شده و زوجه او مشرکه است، ظاهر مشرکه عبارت از غیر کتابیه است. ایشان گویا تمایل دارد که اگر زوج مسلمان شد و همسر او مشرکه بود در همه اقسام مشرکه حتی غیر کتابی نکاح باقی است ولی غیر ایشان کسی این مطلب را نگفته است. ایشان هم تنها روایت را معنا می کند و می فرماید: ظاهر روایت این است ولی نمی گوید که من فتوا می دهم.

ولی یک روایت صحیحه در مسئله هست که مجلسی اول اینکه زوجه لازم نیست از یهود یا نصاری باشد را مسلم فرض کرده و این روایت را توجیه کرده است.

در انوار الفقاهه نیز فقط اشاره کرده که این روایت مجوسیه قابل توجیه است منتها می فرماید: احوط این است که مجوسیه حکم یهودیه و نصرانیه را نداشته باشد.

صحیحه منصور بن حازم: علی بن رئاب و ابان جمیعاً عن منصور بن حازم قال سألت ابا عبد الله علیه السلام عن رجل مجوسی او مشرک من غیر أهل الکتاب کانت تحته امرأه [این تعبیر در کافی است لکن در تهذیب و استبصار یک زیادتی دارد و آن این است «کانت تحته امرأه علی دینه» طبق تعبیر کافی، امرأه اطلاق دارد و شامل مجوسیه هم می شود، زیرا مجوسی با مجوسیه تناسب دارد. افراد معمولاً از هم دین خود زن می گیرند پس نمی شود مجوسیه را از اطلاق خارج کرد. کلام ظهور قوی دارد که امرأه شامل مجوسیه می شود اما طبق نقل تهذیبین کلام تصریح است در اینکه زن نیز مجوسیه است] فأسلم او أسلمت قال: ینتظر بذلک انقضاء عدّتها [هم در اسلام زوج و هم در اسلام زوجه باید انقضاء عدّه را در نظر گرفت تا قبل از انقضاء عدّه اگر طرف مقابل مسلمان شد عقد نکاح باقی است و اگر طرف مقابل مسلمان نشد عقد باطل می شود. از این روایت استفاده می شود که مجوسیه مثل یهودیه و نصرانیه نیست، زیرا اگر مرد مسلمان شود و زن یهودیه یا نصرانیه او، مسلمان نشود نکاحشان باقی است، اما مجوسیه این طور نیست و بقاء نکاح به ایام عده محدود است.] و ان هو اسلم او

اسلمت قبل ان تنقضی عدّتها فهما علی نکاحهما الاول و ان هو یسلم حتی تنقضی العدّه فقد بانت منه (1)[ذیل این روایت که می گوید: و ان هو لم یسلم حتی تنقضی العده فقد بانت منه، ممکن است کسی بگوید این ذیل قرینه است بر اینکه اگر زن مسلمان شده و مرد مسلمان نشده در این فرض بقاء نکاح محدود است بر اینکه مرد در عده مسلمان نشود، اما عکس مسئله که مورد بحث ما است و مرد مسلمان شده و زن به حالت کفر باقی مانده اینجا دلیل نداریم که بقاء نکاح محدود به عده است. بلکه نکاح به حال خود باقی است.

لکن در بعضی از نسخ گویا «ان هی» دارد ولی به نظر می رسد که ضمیر مذکر هو به زوج بر می گردد که به معنای همسر است و شامل زن و مرد هر دو می شود، زیرا قبلاً اسم زوج یا زوجه موضوع روایت بود که فرمود: ینتظر بذلک انقضاء عدّتها پس به قرینه قبل هو به معنای کلی و جامع زوج یا انسانی که طرف مقابلش مسلمان شده بر می گردد یعنی این من أسلم حالت منتظره دارد که اگر قبل از انقضاء عده اسلام آورد نکاح باقی است وگرنه باطل می شود. پس از این روایت استفاده می شود که مجوسیه به اهل کتاب در مسئله محل بحث ملحق نیست، هر چند در بعضی احکام دیگر مجوس به اهل کتاب ملحق می شوند.

علامه حلی هر چند در غیر تحریر مجوسیه را به یهود و نصاری در مقام ملحق کرده است لکن در کتاب تحریر مجوسیه را به اهل کتاب ملحق نمی داند.

و در ذهنم هست که در بحث اینکه آیا مسلمان می تواند با کتابیات ازدواج کند که مشهور بین دوام و انقطاع فرق می گذارند منتها در الحاق مجوسیه به یهود و نصاری بحث است. علامه در کتاب های خود حکم به الحاق می کند و گمان می کنم در تحریر هم حکم به الحاق کرده است. و فرموده: عقد متعه با مجوسیه ابتداءً جایز است همان طوری که با یهودیه و نصرانیه جایز است. و به طریق اولی اگر متعه