نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 17 صفحه 52

البته مرحوم فیض چون فقط کتب اربعه را می آورد، روایت قرب الاسناد را ذکر نکرده است. بعد ایشان فرموده: در دو نسخه اول مفهوم حدیث روشن است، یعنی عقد باقی نیست و باید ازدواج جدید صورت گیرد، اما نسخه سوم را دو جور می توان خواند:

1) یتزوج یعنی فعل مضارع مدخول «لا» باشد.

2) لا بر سر فعل مضارع نیامده باشد، بلکه پاسخ نفی به سؤال سائل باشد و

کلمه یتزوج از آن جدا باشد. بنا بر احتمال اول، که البته بعید است، تجدید عقد لازم نیست و همان عقد باقی است، ولی بنا بر احتمال دوم، عقد مجدد لازم است.

عیناً همین دو احتمال در مورد روایت قرب الاسناد وجود دارد، همچنان که صاحب حدائق هم فرموده، عبارت حدیث این بود: «یکونان علی النکاح الاول قال لا یجددان نکاحاً آخر، در اینجا اگر لا منفصل باشد، جواب این می شود که عقد باقی نیست و نیاز به تجدید عقد است، یعنی حرام ابد نیست ولی عقد قبلی هم باقی نیست، ولی اگر فعل مدخول لا باشد، یعنی تجدید نکاح لازم نیست، کانه نکاح اول باقی است.

در چاپ جدید «الوافی» در بخش اخیر حدیث مذکور، کلمه لا نیست و تنها آمده: بتزویج جدید شاید از کلام صاحب حدائق استفاده شود که نسخه ای که از وافی در دست او بوده هم بدون لا بوده است، البته به دو نسخه دیگر هم اشاره کرده است: یکی لا بتزویج جدید و دیگر: لا یتزوج جدیداً. بعد می فرماید که طبق دو نسخه (بدون لا، و لا منفصل از فعل) مطلب مورد بحث اثبات می شود. یعنی عقد باید تجدید شود. در صورتی که اگر دقت شود، مورد سقوط لا اصلا جزء محتملات مرحوم فیض در وافی نیست، هر چند در چاپ جدید بدون لا آمده است. ولی مراد او از تعبیر «نُسْخَتان» دو نسخه است که هر دو با «لا» است یعنی: «لا بتزویج» یا «لا بتزوج» چون تصریح دارد که در این دو نسخه لا منفصل است نه متصل. در نسخه ثالث (لا یتزوج جدیداً) محتمل است که یتزوج مدخول لا باشد که احتمالی بعید است. احتمال اقرب این است که لا منفصل باشد. ما در نسخ تهذیبین هم به نسخه ای که بدون لا باشد، برخورد نکردیم.

به هر حال ممکن است کسی ادعا کند که حتی در دو نسخه پیشین (تزویج و تزوج) هم لا متصل است گرچه بسیار بعید است.

روایت سوم: روایت سکونی:

«عن ابی عبد الله علیه السلام قال: قال علی علیه السلام فی مجوسیه اسلمت