نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 17 صفحه 61

گفتنی است که در نقل تهذیب و استبصار نسبت به روایت منصور بن حازم عبارت «او مشرک من غیر اهل الکتاب» در سؤال سائل اصلاً نیامده است و این عبارت تنها در کافی آمده، ولی در این نقل هم همچون نقل کافی، عنوان مجوسی در سؤال درج شده است: «عن رجل مجوسی کانت تحته امرأه الحدیث».

ج) بررسی مرجحات هر کدام از دو دسته روایات

اشاره

به نظر می رسد که این دو دسته روایات جمع عرفی نداشته بلکه با یکدیگر معارض بوده، باید در جستجوی مرجحات بود تا با آن یک دسته از آنها را ترجیح داد وگرنه، به اصل اولی در باب احادیث متعارضه (تساقط یا تخییر) تمسک جست.

1 - ترجیح یک دسته از روایات با شهرت فتوایی

ابتداء به نظر می رسد که شهرت بسیار قوی با روایت عدم بقاء نکاح است، لذا شهرت روایت منصور بن حازم را ترجیح می بخشد، و فتوای شیخ طوسی - به بقاء نکاح - فتوایی شاذ است.

ولی بعد از بررسی اقوال در می یابیم که هر چند متأخرین از شیخ طوسی غالباً نظر وی را نپذیرفته اند ولی اثبات شهرت قبل از زمان شیخ طوسی بر خلاف نظر وی دشوار است.

در توضیح این مطلب می گوییم، پس از شیخ قائلان به بقاء نکاح چند نفری بیشتر نیستند. یحیی بن سعید در جامع(1) و صاحب حدائق(2) ، و نیز مجلسی اول به این قول تمایل دارد، از کلام فیض رحمه الله در مفاتیح نیز چنین تمایلی برداشت می شود، زیرا نخست دلیل قول به انفساخ نکاح را آورده، سپس دلیل شیخ طوسی را که در ضمن آن پاسخ به دلیل قائلان به انفساخ نکاح نیز درج شده ذکر کرده و آن را ردّ نمی کند(3).