نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 19 صفحه 108

به عبارت دیگر: شرعا دو نوع عقد داریم: عقدی که اقتضاءً باقی است و احتیاج به رافع دارد و آن عقد دائم است و عقدی که اقتضاءً باقی نیست و صحت شرعی آن متوقف به محدود بودن و منقطع بودن است. ولی این مطلب در مفهوم آن نهفته نیست و لذا کسی که با قصد انقطاع عقد متعه می خواند اگر اجل را ذکر نکند عقد باطل است.

بله اگر مفهوم عقد را از نظر انقطاع و غیر انقطاع لااقتضاء بدانیم، اگر در عقد اجل ذکر نشود صلاحیت برای دائم بودن دارد و اگر قصد محدودیت نداشت، دوام آن دیگر احتیاج به قصد ندارد و عقد به دائم تبدیل می شود.

ج) نقل و بررسی عبارت فقهاء

شیخ در نهایه درباره نکاح متعه می نویسد: و هو ما قدمنا ذکره من عقد الرجل علی امرأه مده معلومه بمهر معلوم و لا بد من هذین الشرطین و بهما یتمیّز من نکاح الدوام فان عقد علیها متعهً و لم یذکر الاجل کان التزویج دائماً و لزمه ما یلزمه فی نکاح الغبطه من المهر و النفقه و المیراث و أن لا تبین منه الا بالطلاق او ما جری مجراه و ان ذکر الاجل و لم یذکر المهر لم یصح العقد.

ایشان می فرمایند: مدت و مهر دو رکن متعه هستند که اگر مهر ذکر نشود عقد باطل است ولی اگر اجل را ذکر نکرد به ازدواج دائم تبدیل می شود. در این عبارت

مرحوم شیخ که می فرماید: «فان عقد علیها متعه...» وجوهی متصور است:

علامه در معنای آن می نویسد: اگر در عقد او لفظ متعه بود و اجل را ذکر نکرد نکاح دائم می شود.

و لکن احتمال دیگر در معنای جمله آن است که: اگر به قصد متعه عقدی انشاء کرد و اجل را ذکر نکرد نکاح دائم می شود. بنابراین احتمال اگر «انکحت» و «زوجت» هم گفته ولی قصد متعه داشته باشد نیز شامل می شود.

احتمال دیگر در معنای عبارت شیخ: مورد خلاف است که آیا عقد دائم هم با صیغه متعت صحیح است یا حتما باید با لفظ انکحت و زوجت باشد. در این عبارت ایشان می فرماید: لفظ متعت صلاحیت این را دارد که با قصد دوام عقد دائم و با ذکر اجل عقد منقطع گردد. و مقصود این نیست که اگر با لفظ متعت اجل را ذکر نکرد هر چند قصد انقطاع هم داشته باشد بر خلاف قصد او عقد دائم می شود.

با این معنا نظر ایشان در عبارت به مقام اثباتی قضیه است و از مورد بحث خارج است، چون مورد بحث راجع به مقام ثبوت است.