نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 19 صفحه 2

البته روشن است که این نسبتی که به امامیه داده شده کاملا باطل است و امامیه زن متعه ای را زوجه می دانند، اما یک مطلب جالبی که در اینجا مطرح شده این است که شیخ مفید به آن شخص شیعی می گوید: به آن عالم سنی بگو که ابو حنیفه و

اتباع او اتفاق نظر دارند که اگر کسی با مادر یا دختر یا خواهر یا یکی دیگر از محارم خود ازدواج کند با علم به اینکه صغرویا او از محارم است و با اعتقاد به اینکه کبرویا ازدواج با آنها حرام است، چنین شخصی زانی نیست و اگر کسی او را زانی خطاب کند باید حد قذف بر او جاری شود. اما مسئله ما نحن فیه یعنی تحلیل متعه که شیعه به آن قائل است با اینکه از مسلمات صدر اسلام بوده و اصل تحلیل آن در شریعت مورد اتفاق مسلمین است و اهل البیت علیه السلام اجماعا قائل به حلیت آن هستند و اعیان صحابه و تابعین معتقد به حلیت آن هستند، می گویید متمتع را باید زانی به حساب آورد! بعد ایشان اضافه می کند که به آن عالم سنی بگو: متمتع را نمی توان زانی نامید به اجماع امامیه و عامه یعنی هم کسانی که متعه را جایز می دانند و هم کسانی که آن را حرام می دانند، چون آنهایی که حرام می دانند، می گویند کسی که متعه می کند از روی شبهه اقدام به این کار می کند و چنین کسی زانی نیست و اگر کسی او را زانی خطاب کند باید حد قذف بخورد. بنابراین روی مبانی خودشان این عالم سنی باید حد قذف بخورد. علی ای حال باید ادله حلیت متعه را بررسی کنیم.

بررسی ادله حلیت متعه:

اشاره

دلیل قرآنی حلیت متعه، آیه شریفه «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ» است. از عده ای از معاریف صحابه مانند امیر المؤمنین علیه السلام، عبد الله بن عباس، عبد الله بن مسعود، طلحه بن مسرف و جمعی از معاریف تابعین مانند سعید بن جبیر و مجاهد و عطاء نقل شده که آیه را این طور قرائت کرده اند: «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ الی أجلٍ مسمی فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ » (1) و این مطلب در کتب اهل سنت مثل بیهقی و طبرانی آمده

است که کسانی مثل ابن عباس آیه را این طور قرائت می کرده اند و در روایات ما هم هست.

اگر قرائت صحیح آیه همین باشد، مسئله روشن است و معلوم می شود که حلیت متعه در خود قرآن تشریع شده است. البته در بعضی از روایات ما این اضافه یعنی «إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی» وجود ندارد و جمع بین این دو دسته روایت می تواند این باشد که چون قرائت مشهور فاقد این اضافه بوده، ائمه علیهم السلام در مقام احتجاج خواسته اند مطابق قرائت مشهور صحبت کنند و مشروعیت متعه را استفاده کنند.

اما اگر قرائت مشهور صحیح باشد، آقایان گفته اند که حتی بنابراین قرائت، مشروعیت متعه از آیه استفاده می شود چون هر چند استمتاع در لغت به معنی التذاذ است ولی در اصطلاح شرع در معنای متعه حقیقت شرعیه شده است مثل صلاه و زکاه که حقیقت شرعیه شده اند. اما این استدلال خیلی قانع کننده نیست.

شواهد دیگری آورده اند بر اینکه استمتاع در قرآن به معنی التذاذ نیست بلکه به معنی عقد متعه است.