نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 19 صفحه 5

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

خلاصۀ درس این جلسه:

در این جلسه این بحث مطرح می شود که آیا عنوان زوجه بر زن متعه ای مترتب است یا خیر؟ در همین راستا به اختلاف مبنایی مرحوم شیخ انصاری و مرحوم آخوند اشاره کرده و جواب های سید مرتضی به اشکالات مربوط به نفی زوجیت از زن متعه ای را عینا نقل خواهیم نمود.

***

الف) آیا عنوان «زوجه» بر زن متعه ای صادق است یا خیر؟

1 - استدلال عامه بر نفی زوجیت متعه

گفتیم که سنی ها از باب اینکه برخی از احکام زوجیت بر زن متعه صادق نیست، اساسا منکر صدق عنوان زوجیت و زوجه بودن آن شده اند. و لیکن به نظر ما این استدلال صحیح نیست و پاسخ حلّی و جواب های نقضی فراوانی دارد که در این جلسه به آنها اشاره می کنیم.

2 - پاسخ حلّی به استدلال فوق (اشاره ای به نزاع مرحوم شیخ انصاری و مرحوم آخوند و نظر حضرت استاد در مسئله تمسک به عام در باب کیفیت اراده)

برای روشن شدن جواب حلی از استدلال فوق مطلبی را به عنوان مقدمه به طور مختصر اشاره می کنیم که در عین اینکه مطلبی کلی و عام است، پاسخ از استدلال نیز در ضمن آن روشن می شود و آن مطلب نزاعی است که بین مرحوم شیخ انصاری

و مرحوم آخوند وجود دارد (ما این مطلب را در طی مباحث کتاب النکاح مکررا اشاره کرده ایم) و آن این است که اگر خطابی عام مثل «اکرم العلماء» داشته باشیم و آنگاه به واسطه خطابی دیگر از فردی وجوب اکرام نفی شده باشد مثل «لا تکرم زیدا» شیخ انصاری رحمه الله معتقد است که همان طوری که قضیه «العلماء یجب اکرامهم» که مستفاد از خطاب عام است صادق می باشد، عکس نقیض آن که عبارت است از «کل من لا یجب اکرامه فلیس بعالم» نیز صادق است و بنابراین در مورد «زید» که در خطاب خاص از او وجوب اکرام نفی شده است، نتیجه می گیریم که وی «عالم» نبوده و «جاهل» است و لذا اگر در خطابات دیگری احکامی بر جهال مترتب شده باشد همه آن احکام را ما می توانیم بر «زید» صادق بدانیم زیرا به حکم نتیجه گیری فوق که از راه تکیه بر عکس نقیض بود، ثابت کردیم که «زید» از تحت عنوان «عالم» خارج است.