نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 19 صفحه 83

حکم موانع دیگر

این مسئله در کلمات آقایان معنون است که اگر موانعی غیر از حیض پیش آمد که زن نتوانست طبق قرار نزد شوهر رود، مثلا راههای رفت و آمد بسته شد یا زن زندانی شد و از این قبیل عوامل به طوری که تمام مدت سپری گشت و زن نتوانست تمکین نماید. آیا مرد باید تمام مهر را بپردازد؟

عذرهای شرعی مانند احرام را ما عرض کردیم که از تعلیل صحیحه اسحاق بن عمار می توان استفاده کرد که همچون حیض می باشد، ولی مواردی که تمکین کردن زن حرجی است البته چنان ضرری که شرعا ممنوع باشد نیست ولی به هر حال برای او حرج است آیا اینجا هم مسئله تقسیط مطرح می شود یا خیر؟

به نظر می رسد که چیزی تقسیط نشود، چون در عقد متعه زن به سبب عقد مالک تمام مهریه می گردد، البته به حسب ادله در موارد امتناع از تمکین - به استثناء ایام حیض و مانند آن - مهر تقسیط می گردد. پس معلوم می شود که مورد نشوز استثناء شده است و چون شمول این ادله نسبت به مواردی مانند حرج و عجز عقلی یا عرفی روشن نیست لذا دلیلی بر تقسیط مهریه در این موارد نداریم. لذا مقتضای قاعده این است که مرد باید تمام مهریه را بپردازد.

کشف فساد عقد بعد از پرداخت قسمتی از مهریه

اگر شخص مقداری از مهر را پرداخت نموده بود که معلوم شد عقد فاسد بوده است در این صورت چه باید بکند؟ این مسئله محل خلاف است و اقوال مختلفی ارائه شده است.

یکی از اقوال که به شیخ مفید در مقنعه و شیخ طوسی در تهذیب و نهایه و نیز ابن براج در مهذب نسبت داده اند این است که: آن مقدار از مهر را که زن دریافت نموده

از آنِ خودش می باشد ولی نسبت به ما بقی مهر که دریافت ننموده، هیچ گونه حقی ندارد.

صاحب مدارک در نهایه المرام به مقنعه نسبت داده و صاحب ریاض و صاحب جواهر می گویند که از مقنعه نقل شده است.

بنده هر چه مقنعه را از اول تا آخر گشتم اثری از آنچه که به شیخ مفید نسبت داده اند نیافتم، در پاورقی ریاض به ص 509 مقنعه آدرس داده اند، آنجا نیز نگاه کردم اصلا چنین مطلبی نیست و اساسا موضوع این مسئله در آن صفحات مطرح نیست.