نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 20 صفحه 102

3 - صحیحه زراره:

قال: سألت أبا جعفر علیه السلام ما عده المتعه اذا مات عنها الذی تمتع بها؟ قال: اربعه اشهر و عشراً.

قال: ثم قال: یا زراره کل النکاح اذا مات الزوج فعلی المرأه حرهً کانت او امهً و علی ای وجه کان النکاح منه متعهً او تزویجاً او ملک یمین فالعده اربعه اشهر و عشراً و عده المطلقه ثلاثه اشهر و الامه المطلقه علیها نصف ما علی الحره و کذلک المتعه علیها مثل ما علی الامه(3).

این روایت تا اندازه ای مندمج است، زیرا فرض مسئله و مقسم، موت الزوج می باشد، لیکن هنگام بیان اقسام، ملک یمین نیز در ردیف متعه و تزویج آمده است، با اینکه می دانیم ملک یمین را نباید زوجه به حساب آورد.

برای رفع این اندماج و اشکال، به سه صورت می توان عبارت را معنا کرد:

معنای اول: بعد از عبارت «علی ای وجه کان النکاح منه متعه او تزویجاً» کلمه حرهً را در تقدیر بگیریم و به صورت حرهً او ملک یمین بدانیم. به این ترتیب حرّه و ملک یمین هر دو برای زوجه مقسم خواهد بود و حره دارای دو قسم (یعنی متعه و تزویج) و ملک یمین نیز همان امه می باشد. و در واقع این جمله، تفصیل همان عبارتی است که در صدر به صورت «فعلی المرأه حرهً کانت او امهً» بیان شده است. و چون متعه در صدر ذکر نشده است، تکرار آن لغو نخواهد بود.

مراد بسیاری از فقهاء نیز در بحث از متعه و دائم نوعاً غیر امه بوده و آنان امه را

1- (1) - مقنع، ص 114؛ مستدرک الوسائل، ج 14، ص 466، باب 17 از ابواب المتعه، ح 9.
2- (2) - وسائل الشیعه، ج 22، ص 275، باب 52 از ابواب العدد، ح 1.
3- (3) - وسائل الشیعه، ج 22، ص 275، باب 52 از ابواب العدد، ح 2.