- صور سه گانه مورد بحث 1
- اشاره 1
- 1383/9/21 شنبه درس شمارۀ (701) کتاب النکاح/سال هفتم 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- بررسی مسئله أجل قرار دادن مره و مرتین 1
- اقوال در فرض اول: 2
- اقوال در فرض دوم 2
- بیان اقوال در فروض سه گانه 2
- اشکال بر نسبت قول سوم به شهید ثانی 3
- بررسی روایات مربوط به قول دوم از فرض دوم 4
- اشاره 4
- اقوال در فرض سوم 4
- جواب بعض الاجله از عدم حدّ برای ساعت و ردّ آن 5
- بررسی دلالت روایات مذکور 6
- اشاره 7
- خلاصۀ درس این جلسه: 7
- آیا می توان در عقد انقطاعی به جای ذکر اجل که رکن این عقد است یک یا دو بار مباشرت را قرار داد؟ 7
- اشاره 7
- ادامه بحث درباره قسم دوم: 8
- بحث درباره قسم سوم: 10
- اشاره 10
- ارزیابی کلام شیخ در نهایه و برداشت مختلف و مسالک از سخن ایشان: 11
- دو اشتباه در عبارت جواهر: 12
- خلاصۀ درس این جلسه: 12
- اشاره 12
- الف) اخلال به مهر و اجل در عقد متعه 13
- اشاره 14
- 1 - معنای شرط 14
- ب) شروط لازم الوفاء 14
- 2 - نظر استاد - مد ظله -: 15
- اشاره 15
- اشاره 16
- خلاصۀ درس این جلسه: 16
- الف) اطلاق حقیقی شرط در التزامات مستقل و التزامات ضمنی 17
- ب) شروط مقارن کدام شروط هستند؟ 18
- ج) آیا شروط بعد العقد نافذ می باشد؟ 18
- خلاصۀ درس این جلسه: 20
- اشاره 20
- 1 - اقوال در مسئله 21
- الف) بررسی وجود «میراث» در عقد انقطاعی و اقوال فقهاء در این باره 21
- اشاره 21
- 2 - انتساب قول به ثبوت ارث در عقد متعه، به ابن براج، صحیح نیست 23
- 3 - اشاره به بعضی از روایاتی که دلالت بر عدم ثبوت ارث در عقد متعه دارند 24
- اشاره 27
- اشاره 27
- خلاصۀ درس این جلسه: 27
- اقوال درباره ارث در عقد متعه: 27
- اشاره 28
- دلیل شباهت متعه و نکاح دائم: 28
- دو اشکال استاد مد ظله به کشف الرموز: 29
- جواب کشف الرموز به استدلال فوق: 29
- ارزیابی کلام سید مرتضی: 30
- جواب استاد به شهید ثانی درباره روایات: 30
- اشاره 32
- آدرس روایات مسئله ارث متعه: 32
- خلاصۀ درس این جلسه: 32
- الف - اشتباه ایضاح الفوائد: 33
- اشاره 33
- بررسی اشتباهات حول روایت عبد الله بن عمرو: 33
- ب - اشتباه شرح لمعه و توجیه استاد مد ظله: 34
- دو مثال از اشتباه در تصحیح در غیر ما نحن فیه: 35
- ج - دو اشتباه از صاحب مدارک: 35
- 1 - اشتباه مصحح جامع الروات: 36
- 2 - اشتباه مصحح شواهد التنزیل: 36
- استدلال صاحب ریاض بر اعتبار روایت عبد الله بن عمرو: 37
- اشاره 37
- نقد استاد بر استدلال صاحب ریاض: 38
- اشاره 39
- بررسی اقوال چهارگانه در مسئله ارث متعه 39
- خلاصۀ درس این جلسه: 39
- بررسی قول اول: 39
- اشاره 39
- توجیهات شهید ثانی از قول منسوب به ابن براج: 40
- نقد استاد بر کلام شهید ثانی: 41
- استدلال مفید رحمه الله در تخصیص آیه به اجماع و اخبار متواتر: 41
- نقد استاد بر انتساب قول اول به ابن براج: 42
- 2 - اخبار متواتر بر نفی ارث 42
- 1 - اجماع امامیه که ارثی در کار نیست 42
- بررسی قول دوم: 43
- نقدهایی بر این قول و پاسخ های استاد: 43
- اشاره 43
- وجه قول سید مرتضی از دیدگاه استاد مد ظله: 44
- بررسی قول سوم و چهارم: 44
- اشاره 45
- 1 - عدم صلاحیت روایات بیان کیفیت عقد متعه، برای رد قول سید مرتضی 46
- الف) ثبوت یا عدم ثبوت ارث در عقد متعه 46
- خلاصۀ درس این جلسه: 46
- 2 - رد قول سید مرتضی 46
- کلام صاحب حدائق 47
- اشاره 47
- 3 - آیا روایات نافیه، ارث را با شرط هم نفی می کند؟ 47
- 4 - کلام صاحب جواهر در عدم ارث در عقد انقطاعی حتی با شرط 48
- بررسی سند روایت 49
- اشاره 49
- 1 - روایت سعید بن یسار 49
- اثبات وثاقت حسن بن موسی در سند و پاسخ کلام صاحب مدارک 51
- (توضیح بیشتر سند) 52
- 3 - روایت عمر بن حنظله 53
- اشاره 53
- 2 - روایت محمد بن مسلم 53
- 4 - روایت مفضل بن عمر 53
- نقد تقریب بالا برای تصحیح سند 55
- اول: بصائر الدرجات (تألیف صفار): 526 تا 536 56
- متن کامل این حدیث در دو مصدر حدیثی دیده می شود: 56
- دوم: مختصر بصائر الدرجات (تألیف سعد بن عبد الله): 78 56
- 5 - روایت حسین بن زید و سکونی 58
- ج - روایاتی که میراث را در عقد انقطاعی با شرط اثبات می کند 59
- 1 - روایت محمد بن مسلم 60
- 2 - روایت احمد بن محمد بن ابی نصر 60
- د - بحث از روایتی در اثبات قول سید مرتضی 60
- اشاره 61
- خلاصۀ درس این جلسه: 61
- الف) بیان اختلاف در نقل روایت 62
- ج) جواب از توجیه مذکور 62
- ب) توجیهی برای دلالت روایت بر قول مرتضی 62
- د) ذکر دو توجیه برای موثقه محمد بن مسلم و امثال آن 62
- 1 - بررسی دلالت موثقه محمد بن مسلم بر قول سید مرتضی 62
- 3 - توجیه روایت نافی ارث با اشتراط و عدم اشتراط 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- 4 - بیان خلاف مشهور نبودن قول مختار 64
- الف) دفاع صاحب جواهر از روایت سعید بن یسار 64
- ب) جواب از دفاع مذکور 64
- الف) ذکر قائلین به عدم ارث به قول مطلق 65
- ب) ذکر قائلین به تفصیل بین شرط ارث و عدم آن 67
- ج) ذکر قائلین به قول سوم 69
- مورد بحث درباره زنی است که حیض می بیند، 70
- 5 - بیان بطلان اشتراط یک طرفه ارث 70
- اشاره 70
- خلاصۀ درس این جلسه: 70
- اشاره 71
- اقوال در مسئله: 71
- اشاره 71
- بررسی قول اول (دو حیض): 72
- بحث درباره روایات: 74
- اشاره 75
- شیخ طوسی رحمه الله در نهایه قائل شده که عده متعه «دو حیض» است 76
- خلاصۀ درس این جلسه: 76
- مطلع بحث: 76
- الف) برای اثبات ملزوم روایات راجع به «امه» را ذکر می کنیم: 77
- اشاره 77
- ب) بررسی صحت ملازمه 79
- اشاره 79
- روایت اسماعیل بن فضل هاشمی: 80
- روایات حیضتان در عده متعه 80
- اشاره 83
- خلاصۀ درس این جلسه: 83
- الف) عده متمتع بها 83
- اشاره 84
- 1 - بیان صاحب جواهر در جمع بین روایات مختلف در مسئله 84
- 2 - مناقشه استاد مد ظله 84
- 3 - اشاره به مختار استاد مد ظله در جمع بین روایات 85
- 4 - ذکر چند روایت 85
- اشاره 87
- الف) جمع روایات مختلف در مسئله عده متمتع بها 87
- خلاصۀ درس این جلسه: 87
- اشاره 88
- 1 - روایاتی که عده متمتع بها را 45 روز ذکر می کند شامل زن ذات الاقراء نیز می شود 88
- 2 - در فرض تعارض روایات، احادیث 45 روز مقدم است 89
- 4 - نظر استاد مد ظله درباره جمع بین روایات و بیان نحوه احتیاط در مسئله عده 92
- اشاره 92
- خلاصۀ درس این جلسه: 93
- 1 - نتیجه گیری و اشاره به وجه مخالفت جواهر با حمل بر مراتب و جواب آن 93
- اشاره 94
- 2 - بررسی حد عده متعه ذات الشهور 94
- الف) بیان وجود تنافی فی الجمله بین روایات 95
- ب) طریق حل تنافی روایات مسئله 95
- 3 - تعیین حد عده صاحب بیش از یک حیض در ماه در کلام جواهر 96
- ج) بیان اختلاف در مقصود از سه ماه در عده طلاق 96
- د) بیان تفاوت حد بودن سه ماه با حد بودن چهل و پنج روز در تلفیق 96
- ه) نحوه جمع بین روایات چهل و پنج روز و چهل و پنج شب 96
- 4 - راه حل تنافی بدوی در کلمات شیخ در مبسوط و امثال ابن ادریس و محقق 97
- 5 - طرح مسئله تعیین حد عده وفات در متعه 97
- خلاصۀ درس این جلسه: 98
- اشاره 98
- ب) استدلال به عمومات: 99
- بحث در عده وفات در نکاح متعه 99
- اشاره 99
- الف) تمسک به اصل استصحاب: 99
- ج) تمسک مخالفین قول مشهور به تنزیل متعه به منزله امه: 100
- 2 - صحیحه عبد الرحمن بن الحجاج 101
- د) نگاهی به روایات مختص متعه که مستند قول مشهور است: 101
- اشاره 101
- 1 - مرسله مقنع: 101
- 3 - صحیحه زراره: 102
- ه) بررسی روایاتی که مستند مخالفین قول مشهور است: 103
- اشاره 105
- خلاصۀ درس این جلسه: 106
- بحث عده وفات زن متمتع بها و زن حامل در عقد دائم و متعه و امه 106
- روایتی که متعه را به امه تنزیل کرده است 106
- اشاره 106
- اشاره 106
- اشکالات دوگانه استدلال به این روایت: 107
- اشاره 108
- عده متعه در زن حامل: 108
- تجدید عقد در عقد متعه: 109
- اشاره 109
- روایات مسئله: 109
- الف) طرح بحث 111
- خلاصۀ درس این جلسه: 111
- اشاره 111
- 2 - روایت جابر بن عبد الله انصاری 112
- ب) بررسی روایات مسئله 112
- 3 - روایت عمر بن حنظله 112
- اشاره 112
- 5 - روایت احول 113
- 6 - روایت ابی بصیر 114
- 7 - روایت مفضل بن عمر 115
- 8 - روایت فقه رضوی 115
- 9 - روایت ابان بن تغلب 115
- خلاصۀ درس این جلسه: 116
- اشاره 116
- 1 - قابل توجیه بودن دو روایت عمر بن حنظله و أبو بصیر و صراحت روایت ابان بن تغلب 117
- الف) تمدید یا انشاء عقد دائم جدید قبل از اتمام یا هبه مدت عقد اول 117
- 2 - بررسی سند روایت ابان بن تغلب (توثیق ابراهیم بن الفضل الهاشمی و عدم وثاقت محمد بن اسلم الجبلی) 118
- 3 - وجود معارضی برای روایت ابان بن تغلب 120
- 4 - بررسی روایت فوق الذکر از حیث سند و اعتبار آن 120
- 6 - عدم شذوذ قول به جواز تجدید عقد 121
- 8 - کلام صاحب ریاض و مجلسی دوم در ابتناء صورت دوم بر مسئله جواز تأخیر عقد 122
- 7 - دو صورت مختلف برای تجدید عقد قبل از انقضاء اجل 122
- 9 - اشکال استاد مد ظله به کلام صاحب ریاض و مجلسی دوم 122
- خلاصۀ درس این جلسه: 123
- 1 - بررسی ملازمه بین این مسئله با مسئله فصل بین زمان عقد با زمان زوجیت 123
- اشاره 123
- اشاره 123
- الف) بیان عدم ملازمه بین دو مسئله از حیث نفی جواز 124
- ب) بیان عدم ملازمه بین دو مسئله از حیث اثبات جواز 124
- 2 - بیان تفصیل بین متعه و عقد دائم در مسئله به حسب روایات 124
- الف) متن کلام علامه در آن 125
- 4 - بررسی عبارت علامه در مختلف 125
- 3 - بیان جواز ایجاد عقد دائم در مسئله به حسب قواعد 125
- ب) بیان لزوم تحفظ بر عبارات کتب در هنگام تصحیح 126
- ج) طریق جمع بین دو عبارت «و المعتمد الاول» و «لا بأس به عندی» از علامه 126
- د) استظهار فتوای ابن ابی عقیل از عبارت علامه 126
- خلاصۀ درس این جلسه: 127
- اشاره 127
- 1 - تصویر صورت های ممکن مسئله و طرح اشکالات: 128
- 2 - پاسخ اشکالات مطرح شده توسط استاد مد ظله: 128
- الف) پی گیری اشکالات وارد شده به عقد انقطاعی جدید: 128
- اشاره 129
- ب) بررسی احکام عیوب أحد الزوجین: 129
- 2 - بررسی ادله حق فسخ برای زن در صورت جنون مرد: 130
- 1 - طرح مسئله: 130
- اشاره 133
- دلیل کشف اللثام در حق فسخ زن در فرض جنون زوج: 134
- خلاصۀ درس این جلسه: 134
- اشاره 134
- ب - احتمال دارد مقصود کشف اللثام روایاتی باشد که (در این جلسه مورد بررسی قرار می گیرد و) می گوید: 135
- بررسی احتمال اول 135
- بررسی احتمال دوم 135
- اشاره 136
- اشکالات دلالی صاحب مدارک به روایت «انما یرد النکاح...»: 136
- بررسی روایات «انما یرد النکاح...»: 137
- پاسخ استاد به اشکالات صاحب مدارک: 137
- اشکال استاد به استدلال به این روایت 139
- اشاره 139
- پاسخ استاد به اشکال صاحب جواهر 139
- خلاصۀ درس این جلسه: 140
- اشاره 140
- دلائل قائلین به حق فسخ زن 141
- 1 - اجماع: 141
- اشاره 141
- 2 - استدلال به روایات 142
- کلام صاحب مدارک 143
- طرح اشکالی از جانب استاد مد ظله 144
- بررسی کلام صاحب جواهر 144
- اشاره 144
- کلام محقق کرکی 145
- اشاره 145
- بررسی روایت دیگر 146
- اشاره 146
- نظر استاد مد ظله در مورد تمسک به این روایت 146
- راه دوم: روایت کسانی که لا یرون و لا یرسلون الا عن ثقه 147
- راه اول: اصحاب اجماع 147
- نظر استاد مد ظله درباره این دو مبنی 148
- اشاره 149
- اشاره 149
- ذکر ادله خیار فسخ زوجه با جنون متقدم زوج 149
- خلاصۀ درس این جلسه: 149
- 1 - اجماع 150
- 5 - استدلال به صحیحه حلبی و اشکال صاحب جواهر بر آن 150
- 3 و 4 - قاعده لا ضرر و ادله غرور و تدلیس 150
- 2 - استدلال به تسالم عامه مسلمین 150
- الف) اولویت حکم به خیار زن در صورت جنون متقدم مرد از حکم به خیار داشتن او در صورت جنون متأخر مرد 151
- ب) اولویت حکم به خیار برای زن در صورت تقدم جنون مرد از خیار فسخ داشتن مرد در صورت تقدم جنون زن: 151
- 6 - استدلال به اولویت 151
- اشاره 151
- توضیح اشکال صاحب جواهر: 152
- اشکال صاحب جواهر بر اولویت مذکور 152
- اشکال صاحب حدائق و جواب ریاض از آن 152
- دفاع از حدائق با توجیه کلام او 153
- اشکال صاحب جواهر بر حدائق 153
- و اما مسئله عدم توانایی زن بر طلاق: 153
- کلام صاحب حدائق در مسئله: 153
- دلیل صاحب جواهر برای خیار فسخ زن در جنون متقدم 154
- اشاره 154
- خلاصۀ درس این جلسه: 155
- تبیین استدلال به اجماع: 155
- بحث درباره روایت غیاث الضبی: 156
- بحث درباره اولویت جنون سابق نسبت به لاحق: 157
- تفصیل بین صور مختلف جنون و بررسی کلام صاحب جواهر: 158
- اشاره 158
- خلاصۀ درس این جلسه: 158
- محدوده استدلال به لا ضرر و تدلیس در مسئله: 159
- توضیحی درباره روایتی در باب تدلیس: 159
- نظر استاد دام ظله در استدلال به لا ضرر و تدلیس: 159
- بررسی ادعای صاحب جواهر در تفکیک جنون قبل و بعد العقد: 161
- اشاره 162
- دو اشکال از استاد به ادعای صاحب جواهر: 163
- مواردی از کلام فقهاء در نقض سخن صاحب جواهر: 163
- برخی از عبارت های فقهایی که قائل به تفصیل هستند. 164
- عبارت هایی از فقهاء در تفکیک قبل و بعد العقد در مسئله: 164
- الف - فقه رضوی: 164
- ج - شیخ مفید در مصنفات؛ احکام النساء: 165
- حال برخی از عبارت هایی که متعرض قبل نیز شده اند را مورد توجه قرار می دهیم: 165
- ب - مقنعه: 165
- 1 - نهایه: 165
- اشاره 166
- 3 - غنیه أبو المکارم: 166
- 2 - خلاف: 166
- خلاصۀ درس این جلسه: 167
- ب) سبب دوم از اسباب موجب خیار فسخ «خصاء» 167
- الف) خلاصه نظر استاد مد ظله در مورد سببیت جنون زوج برای فسخ عقد 167
- 1 - تبیین مورد بحث 167
- اشاره 167
- 2 - اقوال فقهاء 168
- 3 - بررسی کلمات مرحوم شیخ طوسی در دو کتاب «الخلاف» و «المبسوط» 168
- 4 - مخالفت ابن زهره، ابن حمزه و محقق اول با خیار فسخ در مورد «خصی» 170
- 5 - ذکر روایتی معارض با روایات داله بر حق فسخ 171
- اشاره 171
- الف) ذکر قائلین به قول مشهور: 172
- اشاره 172
- مسئله خیار فسخ در خصاء 172
- 1 - اقوال فقهاء در مسئله: 172
- خلاصۀ درس این جلسه: 172
- 2 - ادله قائلین به عدم خیار فسخ در خصاء 173
- اشاره 173
- ج) نسبت ناصحیح قول مذکور به برخی: 173
- بررسی سند روایت: 174
- دلالت روایت: 174
- الف - روایت غیاث ضبی: 174
- ب - روایت «انما یرد النکاح من البرص و الجذام و الجنون و العفل» 175
- 3 - جواب از ادله ذکر شده 175
- الف - جواب دلیل اول: 175
- ب - جواب از روایت غیاث ضبی: 176
- ج - جواب از روایت «انما یرد النکاح...»: 176
- 2 - موثقه سماعه 177
- 4 - روایات دلالت کننده بر خیار فسخ در خصاء 177
- 1 - موثقه عبد الله بن بکیر 177
- بررسی سند: 178
- بررسی دلالت: 178
- 3 - صحیحه ابن مسکان 178
- دلالت روایت: 179
- اشکال سندی روایت و جواب آن: 179
- 1 - نظر متأخرین 180
- اشاره 180
- اشاره 180
- خلاصۀ درس این جلسه: 180
- الف) بررسی اعتبار اجماع 180
- 2 - نظر استاد مد ظله 181
- اشاره 183
- 2 - بررسی سند روایت: 183
- 1 - متن روایت: 183
- ب) ادامه بررسی روایات خصاء 183
- 3 - دلالت روایت و فرض مسئله: 184
- 4 - اشاره ای به اقوال فقهاء: 184
- اشاره 185
- خلاصۀ درس این جلسه: 185
- اشاره 185
- اقوال در خیار یا عدم خیار در خصاء بعد العقد: 185
- اشاره 186
- مختار علامه در مختلف: 186
- تناقض گویی علامه در مختلف: 187
- پاسخ علامه به استدلال شیخ 188
- وجه جمع استاد مد ظله از کلام علامه: 191
- بیان محقق کرکی در خصاء بعد العقد: 192
- خلاصۀ درس این جلسه: 193
- اشاره 193
- أقوال فقهاء در ثبوت خیار فسخ در خصاء متجدد بعد العقد 194
- اشاره 194
- توجیه کلام علامه در مختلف 195
- بررسی کلام و ادله فقهاء 196
- اکنون برخی از این روایات را نقل می کنیم. 196
- روایت اول: روایت بکیر 196
- اشاره 196
- استدلال محقق کرکی به عموم روایات و بررسی استاد دام ظله نسبت به آنها 196
- روایت دوم: عن سماعه 197
- روایت سوم: عن ابن مسکان 198
- روایت چهارم: ابن مسکان عن ابی بصیر 199
- اشاره 200
- الف) آیا خصاء حادث بعد از عقد و بعد از دخول، موجب ثبوت حق خیار برای زن می شود؟ 200
- اشاره 200
- خلاصۀ درس این جلسه: 200
- اما روایات: 201
- 1 - بیان وجه تقریب «اطلاق» روایات، نسبت به فرض خصاء حادث بعد الدخول 201
- اشاره 201
- 2 - مناقشه استاد مد ظله در اطلاق مذکور 202
- 3 - خلاصه مختار استاد مد ظله در مسئله خصاء 203
- ب) سومین سبب حق فسخ برای زن، «عنن» 203
- اشاره 205
- اشاره 205
- بحث در عنن که یکی از عیوب موجب فسخ عقد نکاح است، 205
- خلاصۀ درس این جلسه: 205
- نقد کلام صاحب ریاض 206
- بررسی حکم عنن 207
- خلاصۀ درس این جلسه: 211
- ادعای خلاف اجماع شیخ طوسی در عنن بعد العقد و توجیه صاحب جواهر: 211
- اشاره 211
- اشاره 211
- نظر استاد درباره کلام شیخ در مبسوط: 212
- توجیه صاحب جواهر: 212
- تفکیک عنن بعد الدخول از عنن دوم: 213
- نگاهی اجمالی به اقوال فقهاء: 213
- اشاره 213
- اشاره 214
- عبارت های فقهاء در مسئله: 214
- 2 - مقنعه مفید: 215
- 1 - عبارت صدوق در مقنع است: 215
- 3 - شیخ مفید در احکام النساء: 215
- 4 - ابن زهره در غنیه: 216
- 6 - از متأخرین هم عده ای به حسب ظاهر کلامشان قائل شده اند که یکی از آنها محقق است. 216
- 5 - قمی سبزواری در جامع الخلاف؛ 216
- بررسی روایت صفوان بن یحیی: 217
- روایات مسئله 217
- اشاره 217
- اشاره 219
- خلاصۀ درس این جلسه: 219
- 1 - ثبوت و عدم ثبوت خیار فسخ به واسطه عنن ثابت بعد از عقد 220
- 2 - نقل عبارات قائلین به مسقط بودن مطلق دخول بعد از عقد 220
- الف - مقدمه 223
- 3 - بررسی روایات مسئله 223
- روایت سوم: موثقه عمار ساباطی: 224
- روایت دوم: روایت قرب الاسناد است 224
- ب - بررسی روایات مسئله 224
- روایت اول: روایت غیاث الضبی 224
- روایت چهارم: اسحاق بن عمار 225
- روایت پنجم: روایت سکونی 225
- روایت ششم: روایت جعفریات است 226
- روایت هفتم: صحیحه ابی حمزه 226
- روایت هشتم: روایت أبی البختری: 226
- روایت نهم: روایت فقه الرضا، 227
- روایت دهم: روایت دعائم الاسلام، 227
- خلاصۀ درس این جلسه: 228
- اشاره 228
- خیار فسخ در جب 229
- خیار فسخ در عنن 229
- نظر استاد دام ظله در عنن حادث بعد العقد و الدخول 229
- اشاره 230
- ادله ثبوت خیار 230
- کلام و نظر محقق در نافع 230
- دلیل اول؛ استدلال به اجماع 230
- اقوال فقهاء 230
- دلیل سوم؛ استدلال به اولویت 231
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به «لا ضرر» 231
- دلیل دوم؛ استدلال به «لا ضرر» 231
- صور مسئله 232
- دلیل پنجم؛ استدلال به صحیحه أبی بصیر و صحیحه أبو الصباح کنانی، و پذیرش استاد دام ظله نسبت به آن 232
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به اولویت 232
- دلیل چهارم؛ استدلال به روایات تدلیس 232
- کلام صاحب جواهر 233
- معیار در جب خیارآور 233
- اشاره 233
- اقوال در جب حادث بعد العقد 233
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام صاحب جواهر 233
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام صاحب جواهر 234
- کسانی که بین دخول و عدم دخول قائل به تفصیل شده اند 235
- دعا و تودیع به مناسبت ایام عزای حسینی 235
- کسانی که قائل به خیار هستند 235
- جمع بندی اقوال در جب حادث بعد العقد و نظر استاد دام ظله 235
- اشاره 236
- بررسی عیوب موجب خیار فسخ در مرد 236
- خلاصۀ درس این جلسه: 236
- اشاره 236
- ب) قائلین به موجب خیار بودن جذام و برص 237
- الف) قائلین به موجب خیار بودن جذام 237
- د) قائل به موجب خیار فسخ شدن زنا 238
- ادله قول به موجب خیار فسخ بودن جذام 238
- ه) قول به موجب خیار فسخ بودن اعرج بودن 238
- ج) قائلین به موجب خیار بودن جذام، برص و عمی 238
- 2 - جواب حلی: 239
- 1 - جواب نقضی: 239
- اشاره 239
- جواب از استدلال مذکور: 239
- الف - روایت لزوم فرار از مجذوم 239
- ج - صحیح حلبی 240
- ب - روایت خصال 240
- اشاره 240
- بررسی سند روایت عباد ضبّی 241
- بررسی دلالت صحیح حلبی 241
- خلاصۀ درس این جلسه: 242
- اشاره 242
- الف) تذکر دو نکته درباره مباحث قبل 243
- 2 - امکان استفاده از اطلاق روایت ابی الصباح 243
- 1 - مشکل اطلاق روایت ابی بصیر نسبت به مجبوب 243
- ب) بررسی راه های تصحیح سند روایت غیاث الضبی 244
- 1 - راه حل مرحوم مجلسی اول و پاسخ استاد مد ظله 244
- اشاره 244
- 2 - تصحیح روایت بنا بر مبنای مشهور در مورد اصحاب اجماع و پاسخ استاد مد ظله 245
- 4 - تصحیح روایت از طریق عمل مشهور و پاسخ استاد مد ظله 246
- 2 - بیان اشکال 246
- 1 - متن روایت 246
- ج) بررسی دلالت روایت غیاث الضبی 246
- 4 - رفع اشکال از طریق معلوم خواندن صیغه لا یرد 247
- 3 - رفع اشکال از طریق مستثنی شمردن مواردی که مرد رد می شود 247
- د) بررسی روایت حلبی 248
- 5 - رفع اشکال از طریق عهد ذهنی شمردن «ال» 248
- 1 - متن روایت 248
- 2 - اشکال صاحب مدارک در نهایه المرام و پاسخ استاد مد ظله 249
- 4 - اشکال تقطیع صدر روایت و پاسخ استاد مد ظله 249
- اشاره 250
- خلاصۀ درس این جلسه: 250
- روایت حاصره عیوب: 251
- بحث درباره روایت غیاث ضبی: 251
- نقد دلیل اولویت: 252
- اشاره 253
- خلاصۀ درس این جلسه: 253
- الف) معنای قَرَن 254
- ب) معیار خیار فسخ: 254
- مباحث پیرامون عیب قرن 254
- اشاره 254
- ج) بحثی پیرامون «العله یخصص و یعمم»: 255
- د) بررسی روایت ابی الصباح: 256
- 1 - ذکر دو نکته پیرامون بحث قبل 258
- الف) مباحث پیرامون عیب «قرن» 258
- خلاصۀ درس این جلسه: 258
- اشاره 258
- 2 - بحثی اصولی درباره معمم و مخصص بودن «علت» و بیان مختار استاد مد ظله 259
- 3 - نظر استاد مد ظله در مورد ثبوت حق خیار در قرناء 260
- ب) بررسی حق خیار فسخ در مورد عیب «عرج» 261
- 4 - عدم تحقق اجماع و شهرت نسبت به قول به تفصیل بین امکان مباشرت و عدم امکان 261
- 1 - متن شرایع: 261
- 1) الفقیه: 262
- 3) نوادر احمد بن محمد 262
- 2) صحیحه داود بن سرحان 262
- 2 - ذکر روایاتی که در آنها موضوع برای ثبوت خیار، مطلق «عرج» واقع شده است. 262
- 6) النوادر 263
- 4) التهذیب و الاستبصار: 263
- 5) المقنع 263
- اشاره 264
- خلاصۀ درس این جلسه: 264
- بیان اقوال در مسئله 265
- اشاره 265
- خیار فسخ در عرجاء 265
- قول اول: خیارآور بودن عرج 265
- اشاره 265
- قول پنجم: موجب خیار بودن عرج بیّن 266
- رجوع قول پنجم به قول اول 266
- قول چهارم: موجب خیار بودن أحد الأمرین از عرج و زمانت 266
- قول سوم: موجب خیار بودن زمانت 266
- اشاره 267
- بررسی روایات مسئله 267
- دو اشکال بر این کلام ایشان وارد است. 267
- اشکال اول: 267
- کلام صاحب حدائق و اشکال آن: 267
- اشکال دوم: 268
- روایت اول: صحیحه محمد بن مسلم: 268
- روایت چهارم: صحیحه حلبی: 269
- روایت دوم: صحیحه داود بن سرحان: 269
- روایت سوم: صحیحه ابی الصباح کنانی: 269
- روایت پنجم: حدیث دعائم الاسلام: 269
- اشاره 270
- روایات مخالف با خیار در عرجاء 270
- الف - صحیحه عبد الرحمن بن ابی عبد الله 270
- ب - معتبره عبد الرحمن بن ابی عبد الله 271
- ج - معتبره رفاعه بن موسی 271
- د - روایت صحیحه حلبی 271
- طریقه جمع بین اخبار 272
- ه - روایت دعائم 272
- طریق اول: حمل حصر بر اضافی بودن: 273
- اشکال این طریق: 273
- اشاره 274
- طریقه دوم: حمل نهی بر اعم از تحریمی و تنزیهی 274
- 2 - تصویر مقسم مضیق و نقض آن به وسیله عدم ذکر افضاء 275
- 1 - عدم امکان جمع از طریق تصرف در مقسم 275
- الف) تأکید بر جمع روایات متعارض از طریق حمل نهی بر نهی تنزیهی 275
- خلاصۀ درس جلسه قبل و این جلسه: 275
- 1 - نظر جامع المقاصد و کشف اللثام 276
- 3 - مفهوم زمانت در لغت و نظر استاد مد ظله 276
- 2 - نظر شهید و من تبع 276
- ج) خیار فسخ در رتق 277
- 1 - مفهوم رتق 278
- 2 - نظر صاحب جواهر و پاسخ استاد مد ظله 278
- اشاره 279
- خلاصۀ درس این جلسه: 279
- 3 - حکم رتق از نظر استاد مد ظله 279
- 1 - اجماعی بودن اصل حق خیار در این مورد 280
- الف) ادله مثبت حق خیار برای زوج در صورت رتقاء بودن زوجه 280
- 3 - استدلال به احادیث زمانه 281
- 2 - استدلال به تعلیل وارد در صحیحه ابی الصباح 281
- اشاره 282
- 3/1 - توجه به تالی این تفسیر از روایات زمانه 282
- 4/2 - اشکالات سندی به روایت 283
- 4 - استدلال به روایت قرب الاسناد 283
- الف: بعضی اشکال نموده اند که روایات علی بن جعفر در قرب الاسناد به خاطر وجود عبد الله بن الحسن العلوی ضعیف السند است 283
- 4/1 - متن روایت: 283
- ب) اشکال سقیم بودن نسخ قرب الاسناد 284
- ب) طرح فرعی مربوط به مسئله مورد بحث 285
- ج) توضیحی در فرق بین روایات مسئله 285
- خلاصۀ درس این جلسه: 287
- اشاره 287
- اشاره 287
- الف) ذکر فروعی در ارتباط با عیب «رتق» و سایر عیوب دیگر 287
- (کلام صاحب جواهر): 288
- نظر استاد مد ظله: 288
- 1 - فرع اول: آیا معیار در ثبوت خیار فسخ عدم تمکن زوج بر مباشرت است یا عدم تمکن طبیعی مرد؟ 288
- 2 - فرع دوم: الحاق ضیق المجری به رتقاء 289
- نظر استاد مد ظله: 289
- اشاره 289
- 3 - فرع سوم: الحاق عیب مرد به عیب زن 289
- 4 - فرع چهارم: حکم مسئله عیوب با امکان معالجه آنها 290
- اشاره 290
- حکم الزام زن بر معالجه عیب 291
- خلاصۀ درس این جلسه: 291
- حکم خیار فسخ در زنای زن قبل از دخول 292
- بررسی مقتضای روایت سکونی و راه جواب از آن 292
- نسبت خیار فسخ در مسئله به صدوق و ناتمام بودن آن 292
- الف) تضعیف سند روایت و جواب از آن 293
- اشاره 293
- ب) اشکال در مضمون این روایات 294
- نظر استاد مد ظله در عدم صحت این نسبت 295
- خلاصۀ درس این جلسه: 295
- اشاره 295
- اشاره 295
- مستند فتوای صدوق 296
- اشاره 296
- بررسی سند روایت فضل بن یونس 296
- اشاره 297
- جمع بین روایات 297
- کلام کشف اللثام 297
- حکم خیار فسخ در زن محدوده 298
- نقد کلام کشف اللثام 298
- اکثر القدماء چه می گویند؟ 298
- اشاره 298
- نقد کلام مختلف 298
- اشاره 299
- دلیل اول قائلین به خیار فسخ در محدوده 299
- ادله قائلین به خیار فسخ در محدوده 299
- اشکالات وارده بر این روایت 300
- دلیل دوم قائلین به جواز فسخ 300
- اشکال دوم: اشکال دلالی 301
- اشکال سوم: باز اشکال دلالی 301
- خلاصۀ درس این جلسه: 302
- اشاره 302
- اشاره 302
- ادامه بحث درباره خیار به علت محدوده بودن زن 302
- اشکالات این استدلال: 303
- 1 - اشکال اول از محقق کرکی و صاحب مدارک: 303
- 2 - اشکال دوم که شیخ مطرح کرده و برخی دیگر نیز پذیرفته اند: 303
- مناقشه جامع المقاصد در اشکال دوم و پاسخ آن: 304
- 3 - اشکال سوم از کفایه سبزواری: 304
- اشاره 305
- اشاره 305
- استدلال به سایر روایات: 305
- روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله: 306
- 2 - صحیحه معاویه بن وهب: 306
- 1 - روایت حلبی: 306
- وجه دوم استدلال به روایت: 307
- خلاصۀ درس این جلسه: 310
- 1 - بررسی سند روایات زنای سابق بر عقد 310
- 2 - شبهه اشتراک قاسم در سند روایت عبد الرحمن بن أبی عبد الله و جواب از آن 310
- اشاره 310
- اشاره 311
- 3 - نقل روایات زنای سابق بر عقد و بررسی متن آنها 311
- روایت اول: 312
- روایت سوم: 313
- روایت دوم: 313
- نکته اول: توضیح فقره «ان شاء ترکها»: 314
- نکته دوم: مورد روایت این است که مرد دخول کرده است، 314
- نکته سوم: عده ای از قدماء مانند مرحوم شیخ مفید، موضوع خیار فسخ را زن محدوده که حد بر او جاری شده قرار داده اند. 314
- 4 - توجه به چند نکته 314
- اشاره 315
- روایت اول: صحیحه رفاعه بن موسی: 315
- 5 - روایت معارض با روایات بالا 315
- روایت دوم: مصححه رفاعه بن موسی: 316
- اشاره 316
- 6 - وجه جمع بین دو طائفه معارض از روایات 316
- شبهه اعراض از روایات اثبات کننده حق فسخ: 317
- 7 - حکم زنای بعد العقد 317
- 8 - حکم زنای مرد قبل از عقد و قبل از دخول 317
- اشاره 318
- خلاصه درس این جلسه: 318
- 1) روایات تفریق 319
- زنای مرد بعد از عقد و قبل از دخول و مسئلۀ خیار 319
- الف) نقل و بررسی روایات 319
- اشاره 319
- روایت طلحه بن زید 319
- اشاره 319
- صحیحۀ علی بن جعفر 320
- 2) روایات معارض و دامنۀ آن 321
- صحیحۀ رفاعه 321
- معتبرۀ حنان 321
- روایات حاصرۀ موجبات خیار 322
- روایات «الحرام لا یحرم الحلال» 322
- 3) جمع بین روایات 323
- نظر استاد «دام ظله» 323
- کلام مرحوم صاحب حدائق و نقد استاد «دام ظله» نسبت به آن 323
تعبیر «یعرف منها و ینکر» نیز به این معناست که بعضی از روایات او قابل قبول نیست که این روایت نیز از همان روایاتی است که مورد انکار همه واقع شده و هیچ کس به آن قائل نیست.
اما اشکال دلالی به واسطه عبارت خمسه و اربعون یوماً است که در واقع هم مشهور و هم غیر مشهور باید از آن جواب دهند. زیرا چهل و پنج روز با هیچ یک از دو قول سازگار نمی باشد.
مرحوم شیخ فرموده است: راوی بین طلاق و وفات خلط کرده و به جای طلقها، به مات عنها زوجها تعبیر کرده است.
صاحب جواهر نیز توجیه دیگری دارد که چندان بعید به نظر نمی رسد. ایشان می فرماید: مورد روایت عبارت از متعه ای است که منقضی شده و بلافاصله زوج فوت کرده است. یعنی انقضاء مدت به مرگ زوج متصل بوده است. زیرا از این مورد نیز می توان مات عنها زوجها تعبیر کرد.
در هر صورت این توجیهات حاصلی در بر ندارد. زیرا روایت با روایات صحیح موافق مشهور یا اجماع معارض است و نمی توان به آن اخذ نمود.
بنابراین چون برای قول به نصف، دلیل مقبولی وجود ندارد باید طبق ادله قائل به صحت نظر مشهور و لزوم رعایت چهار ماه و ده روز باشیم.
«* و السلام *»
1383/10/14 یکشنبه درس شمارۀ (717) کتاب النکاح/سال هفتم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ