نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 20 صفحه 170

در عبارت دیگری نیز می فرماید «اذا تزوجت بالخصی او المسلول او الموجوء مع العلم بذلک، فلا خیار لها بعد ذلک بلا خلاف و ان دخلت مع الجهل ثم بان أنه خصی فهل لها الخیار أم لا؟ قیل فیه قولان، عندنا أن لها الخیار - مبسوط 266/4 -» در این عبارت در فرض جهل زن، اثبات خیار شده است و در خلاف نیز با ادعای اجماع فرقه و اخبار آنها، خیار را ثابت می داند. حال عباراتی را که دال بر عدم خیار است را حمل بر صورت علم یا وجه دیگری می کنیم، ولی علی ای حال به نظر می رسد کلام ایشان خیلی روشن نیست. اگر چه ظن ما این است که انتساب قول به ثبوت خیار در این دو کتاب شاید صحیح تر باشد، زیرا ایشان حق خیار را با اجماع و اخبار ثابت می داند، ولی در مورد عدم خیار تنها به نداشتن دلیل اکتفاء می کند.

4 - مخالفت ابن زهره، ابن حمزه و محقق اول با خیار فسخ در مورد «خصی»

در بین فقهاء سه نفر، غیر از شیخ طوسی وجود دارند که آنها نیز قائل به عدم حق خیار فسخ برای زن در مورد خصی هستند که در هیچ کجا نامی از مخالفت این سه نفر با خیار فسخ ذکر نشده است.

یکی از آنها ابن زهره در غنیه است. وی می گوید: «و الحره اذا تزوجت برجل علی أنه حرّ، فظهر عبداً، او سلیم، فظهر أنه مجنون او عنین، او مجبوب، فلها الرد و لا یرد الرجل بغیر هذه العیوب...»(1)

از اینکه اسمی از «خصاء» نبرده است معلوم می شود در مورد آن قائل به خیار نمی باشد.

فقیه دوم، ابن حمزه در وسیله است «موجبات الفسخ العنّه و الجنون و الجبّ و السل و

الوجوء و الخصاء علی وجه لا یمکن الایلاج...» از این عبارت استفاده می شود ایشان در مورد خصی ای که قادر به ایلاج نیست که مورد بحث ما است قائل به خیار فسخ نیست.

و بالاخره سومین فقیه محقق اول در «نکت النهایه» است. ایشان می فرماید:

«مستند قول به ثبوت خیار فسخ یکی روایت ابن مسکان است که در آن آمده است «بعثت بمسأله مع ابن اعین...»(1) و چون مراد از ابن اعین معلوم نیست که کدام یک از برادران زراره است (زراره 10 برادر داشته است) روایت مرسله است. دلیل دوم روایت عبد الله بن بکیر است و دلیل سوم روایت زرعه عن سماعه که همه آنها یعنی عبد الله بن بکیر و همچنین زرعه و سماعه واقفی هستند و لذا این دو روایت نیز معتبر نمی باشند، پس دلیلی بر وجود حق فسخ در مورد خصی نداریم»(2)