- صور سه گانه مورد بحث 1
- 1383/9/21 شنبه درس شمارۀ (701) کتاب النکاح/سال هفتم 1
- بررسی مسئله أجل قرار دادن مره و مرتین 1
- اشاره 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- اقوال در فرض اول: 2
- بیان اقوال در فروض سه گانه 2
- اقوال در فرض دوم 2
- اشکال بر نسبت قول سوم به شهید ثانی 3
- بررسی روایات مربوط به قول دوم از فرض دوم 4
- اشاره 4
- اقوال در فرض سوم 4
- جواب بعض الاجله از عدم حدّ برای ساعت و ردّ آن 5
- بررسی دلالت روایات مذکور 6
- اشاره 7
- آیا می توان در عقد انقطاعی به جای ذکر اجل که رکن این عقد است یک یا دو بار مباشرت را قرار داد؟ 7
- خلاصۀ درس این جلسه: 7
- اشاره 7
- ادامه بحث درباره قسم دوم: 8
- بحث درباره قسم سوم: 10
- اشاره 10
- ارزیابی کلام شیخ در نهایه و برداشت مختلف و مسالک از سخن ایشان: 11
- دو اشتباه در عبارت جواهر: 12
- خلاصۀ درس این جلسه: 12
- اشاره 12
- الف) اخلال به مهر و اجل در عقد متعه 13
- اشاره 14
- 1 - معنای شرط 14
- ب) شروط لازم الوفاء 14
- 2 - نظر استاد - مد ظله -: 15
- اشاره 15
- اشاره 16
- خلاصۀ درس این جلسه: 16
- الف) اطلاق حقیقی شرط در التزامات مستقل و التزامات ضمنی 17
- ب) شروط مقارن کدام شروط هستند؟ 18
- ج) آیا شروط بعد العقد نافذ می باشد؟ 18
- خلاصۀ درس این جلسه: 20
- اشاره 20
- 1 - اقوال در مسئله 21
- الف) بررسی وجود «میراث» در عقد انقطاعی و اقوال فقهاء در این باره 21
- اشاره 21
- 2 - انتساب قول به ثبوت ارث در عقد متعه، به ابن براج، صحیح نیست 23
- 3 - اشاره به بعضی از روایاتی که دلالت بر عدم ثبوت ارث در عقد متعه دارند 24
- اقوال درباره ارث در عقد متعه: 27
- خلاصۀ درس این جلسه: 27
- اشاره 27
- اشاره 27
- دلیل شباهت متعه و نکاح دائم: 28
- اشاره 28
- دو اشکال استاد مد ظله به کشف الرموز: 29
- جواب کشف الرموز به استدلال فوق: 29
- جواب استاد به شهید ثانی درباره روایات: 30
- ارزیابی کلام سید مرتضی: 30
- آدرس روایات مسئله ارث متعه: 32
- خلاصۀ درس این جلسه: 32
- اشاره 32
- الف - اشتباه ایضاح الفوائد: 33
- بررسی اشتباهات حول روایت عبد الله بن عمرو: 33
- اشاره 33
- ب - اشتباه شرح لمعه و توجیه استاد مد ظله: 34
- دو مثال از اشتباه در تصحیح در غیر ما نحن فیه: 35
- ج - دو اشتباه از صاحب مدارک: 35
- 1 - اشتباه مصحح جامع الروات: 36
- 2 - اشتباه مصحح شواهد التنزیل: 36
- اشاره 37
- استدلال صاحب ریاض بر اعتبار روایت عبد الله بن عمرو: 37
- نقد استاد بر استدلال صاحب ریاض: 38
- اشاره 39
- بررسی اقوال چهارگانه در مسئله ارث متعه 39
- اشاره 39
- بررسی قول اول: 39
- خلاصۀ درس این جلسه: 39
- توجیهات شهید ثانی از قول منسوب به ابن براج: 40
- نقد استاد بر کلام شهید ثانی: 41
- استدلال مفید رحمه الله در تخصیص آیه به اجماع و اخبار متواتر: 41
- 2 - اخبار متواتر بر نفی ارث 42
- نقد استاد بر انتساب قول اول به ابن براج: 42
- 1 - اجماع امامیه که ارثی در کار نیست 42
- نقدهایی بر این قول و پاسخ های استاد: 43
- بررسی قول دوم: 43
- اشاره 43
- بررسی قول سوم و چهارم: 44
- وجه قول سید مرتضی از دیدگاه استاد مد ظله: 44
- اشاره 45
- 1 - عدم صلاحیت روایات بیان کیفیت عقد متعه، برای رد قول سید مرتضی 46
- الف) ثبوت یا عدم ثبوت ارث در عقد متعه 46
- خلاصۀ درس این جلسه: 46
- 2 - رد قول سید مرتضی 46
- کلام صاحب حدائق 47
- اشاره 47
- 3 - آیا روایات نافیه، ارث را با شرط هم نفی می کند؟ 47
- 4 - کلام صاحب جواهر در عدم ارث در عقد انقطاعی حتی با شرط 48
- 1 - روایت سعید بن یسار 49
- اشاره 49
- بررسی سند روایت 49
- اثبات وثاقت حسن بن موسی در سند و پاسخ کلام صاحب مدارک 51
- (توضیح بیشتر سند) 52
- اشاره 53
- 2 - روایت محمد بن مسلم 53
- 3 - روایت عمر بن حنظله 53
- 4 - روایت مفضل بن عمر 53
- نقد تقریب بالا برای تصحیح سند 55
- اول: بصائر الدرجات (تألیف صفار): 526 تا 536 56
- متن کامل این حدیث در دو مصدر حدیثی دیده می شود: 56
- دوم: مختصر بصائر الدرجات (تألیف سعد بن عبد الله): 78 56
- 5 - روایت حسین بن زید و سکونی 58
- ج - روایاتی که میراث را در عقد انقطاعی با شرط اثبات می کند 59
- 1 - روایت محمد بن مسلم 60
- 2 - روایت احمد بن محمد بن ابی نصر 60
- د - بحث از روایتی در اثبات قول سید مرتضی 60
- خلاصۀ درس این جلسه: 61
- اشاره 61
- 1 - بررسی دلالت موثقه محمد بن مسلم بر قول سید مرتضی 62
- الف) بیان اختلاف در نقل روایت 62
- ج) جواب از توجیه مذکور 62
- ب) توجیهی برای دلالت روایت بر قول مرتضی 62
- د) ذکر دو توجیه برای موثقه محمد بن مسلم و امثال آن 62
- 3 - توجیه روایت نافی ارث با اشتراط و عدم اشتراط 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- ب) جواب از دفاع مذکور 64
- 4 - بیان خلاف مشهور نبودن قول مختار 64
- الف) دفاع صاحب جواهر از روایت سعید بن یسار 64
- الف) ذکر قائلین به عدم ارث به قول مطلق 65
- ب) ذکر قائلین به تفصیل بین شرط ارث و عدم آن 67
- ج) ذکر قائلین به قول سوم 69
- مورد بحث درباره زنی است که حیض می بیند، 70
- خلاصۀ درس این جلسه: 70
- اشاره 70
- 5 - بیان بطلان اشتراط یک طرفه ارث 70
- اقوال در مسئله: 71
- اشاره 71
- اشاره 71
- بررسی قول اول (دو حیض): 72
- بحث درباره روایات: 74
- اشاره 75
- مطلع بحث: 76
- خلاصۀ درس این جلسه: 76
- شیخ طوسی رحمه الله در نهایه قائل شده که عده متعه «دو حیض» است 76
- اشاره 77
- الف) برای اثبات ملزوم روایات راجع به «امه» را ذکر می کنیم: 77
- ب) بررسی صحت ملازمه 79
- اشاره 79
- روایت اسماعیل بن فضل هاشمی: 80
- روایات حیضتان در عده متعه 80
- اشاره 83
- خلاصۀ درس این جلسه: 83
- الف) عده متمتع بها 83
- 2 - مناقشه استاد مد ظله 84
- 1 - بیان صاحب جواهر در جمع بین روایات مختلف در مسئله 84
- اشاره 84
- 3 - اشاره به مختار استاد مد ظله در جمع بین روایات 85
- 4 - ذکر چند روایت 85
- الف) جمع روایات مختلف در مسئله عده متمتع بها 87
- اشاره 87
- خلاصۀ درس این جلسه: 87
- اشاره 88
- 1 - روایاتی که عده متمتع بها را 45 روز ذکر می کند شامل زن ذات الاقراء نیز می شود 88
- 2 - در فرض تعارض روایات، احادیث 45 روز مقدم است 89
- اشاره 92
- 4 - نظر استاد مد ظله درباره جمع بین روایات و بیان نحوه احتیاط در مسئله عده 92
- 1 - نتیجه گیری و اشاره به وجه مخالفت جواهر با حمل بر مراتب و جواب آن 93
- خلاصۀ درس این جلسه: 93
- 2 - بررسی حد عده متعه ذات الشهور 94
- اشاره 94
- ب) طریق حل تنافی روایات مسئله 95
- الف) بیان وجود تنافی فی الجمله بین روایات 95
- ج) بیان اختلاف در مقصود از سه ماه در عده طلاق 96
- ه) نحوه جمع بین روایات چهل و پنج روز و چهل و پنج شب 96
- د) بیان تفاوت حد بودن سه ماه با حد بودن چهل و پنج روز در تلفیق 96
- 3 - تعیین حد عده صاحب بیش از یک حیض در ماه در کلام جواهر 96
- 5 - طرح مسئله تعیین حد عده وفات در متعه 97
- 4 - راه حل تنافی بدوی در کلمات شیخ در مبسوط و امثال ابن ادریس و محقق 97
- خلاصۀ درس این جلسه: 98
- اشاره 98
- الف) تمسک به اصل استصحاب: 99
- بحث در عده وفات در نکاح متعه 99
- اشاره 99
- ب) استدلال به عمومات: 99
- ج) تمسک مخالفین قول مشهور به تنزیل متعه به منزله امه: 100
- 2 - صحیحه عبد الرحمن بن الحجاج 101
- اشاره 101
- 1 - مرسله مقنع: 101
- د) نگاهی به روایات مختص متعه که مستند قول مشهور است: 101
- 3 - صحیحه زراره: 102
- ه) بررسی روایاتی که مستند مخالفین قول مشهور است: 103
- اشاره 105
- روایتی که متعه را به امه تنزیل کرده است 106
- بحث عده وفات زن متمتع بها و زن حامل در عقد دائم و متعه و امه 106
- خلاصۀ درس این جلسه: 106
- اشاره 106
- اشاره 106
- اشکالات دوگانه استدلال به این روایت: 107
- اشاره 108
- عده متعه در زن حامل: 108
- روایات مسئله: 109
- اشاره 109
- تجدید عقد در عقد متعه: 109
- خلاصۀ درس این جلسه: 111
- اشاره 111
- الف) طرح بحث 111
- 2 - روایت جابر بن عبد الله انصاری 112
- اشاره 112
- 3 - روایت عمر بن حنظله 112
- ب) بررسی روایات مسئله 112
- 5 - روایت احول 113
- 6 - روایت ابی بصیر 114
- 8 - روایت فقه رضوی 115
- 7 - روایت مفضل بن عمر 115
- 9 - روایت ابان بن تغلب 115
- خلاصۀ درس این جلسه: 116
- اشاره 116
- 1 - قابل توجیه بودن دو روایت عمر بن حنظله و أبو بصیر و صراحت روایت ابان بن تغلب 117
- الف) تمدید یا انشاء عقد دائم جدید قبل از اتمام یا هبه مدت عقد اول 117
- 2 - بررسی سند روایت ابان بن تغلب (توثیق ابراهیم بن الفضل الهاشمی و عدم وثاقت محمد بن اسلم الجبلی) 118
- 4 - بررسی روایت فوق الذکر از حیث سند و اعتبار آن 120
- 3 - وجود معارضی برای روایت ابان بن تغلب 120
- 6 - عدم شذوذ قول به جواز تجدید عقد 121
- 7 - دو صورت مختلف برای تجدید عقد قبل از انقضاء اجل 122
- 9 - اشکال استاد مد ظله به کلام صاحب ریاض و مجلسی دوم 122
- 8 - کلام صاحب ریاض و مجلسی دوم در ابتناء صورت دوم بر مسئله جواز تأخیر عقد 122
- اشاره 123
- اشاره 123
- 1 - بررسی ملازمه بین این مسئله با مسئله فصل بین زمان عقد با زمان زوجیت 123
- خلاصۀ درس این جلسه: 123
- ب) بیان عدم ملازمه بین دو مسئله از حیث اثبات جواز 124
- 2 - بیان تفصیل بین متعه و عقد دائم در مسئله به حسب روایات 124
- الف) بیان عدم ملازمه بین دو مسئله از حیث نفی جواز 124
- الف) متن کلام علامه در آن 125
- 4 - بررسی عبارت علامه در مختلف 125
- 3 - بیان جواز ایجاد عقد دائم در مسئله به حسب قواعد 125
- ج) طریق جمع بین دو عبارت «و المعتمد الاول» و «لا بأس به عندی» از علامه 126
- ب) بیان لزوم تحفظ بر عبارات کتب در هنگام تصحیح 126
- د) استظهار فتوای ابن ابی عقیل از عبارت علامه 126
- خلاصۀ درس این جلسه: 127
- اشاره 127
- 2 - پاسخ اشکالات مطرح شده توسط استاد مد ظله: 128
- 1 - تصویر صورت های ممکن مسئله و طرح اشکالات: 128
- الف) پی گیری اشکالات وارد شده به عقد انقطاعی جدید: 128
- ب) بررسی احکام عیوب أحد الزوجین: 129
- اشاره 129
- 2 - بررسی ادله حق فسخ برای زن در صورت جنون مرد: 130
- 1 - طرح مسئله: 130
- اشاره 133
- اشاره 134
- خلاصۀ درس این جلسه: 134
- دلیل کشف اللثام در حق فسخ زن در فرض جنون زوج: 134
- ب - احتمال دارد مقصود کشف اللثام روایاتی باشد که (در این جلسه مورد بررسی قرار می گیرد و) می گوید: 135
- بررسی احتمال دوم 135
- بررسی احتمال اول 135
- اشکالات دلالی صاحب مدارک به روایت «انما یرد النکاح...»: 136
- اشاره 136
- پاسخ استاد به اشکالات صاحب مدارک: 137
- بررسی روایات «انما یرد النکاح...»: 137
- اشاره 139
- اشکال استاد به استدلال به این روایت 139
- پاسخ استاد به اشکال صاحب جواهر 139
- اشاره 140
- خلاصۀ درس این جلسه: 140
- دلائل قائلین به حق فسخ زن 141
- 1 - اجماع: 141
- اشاره 141
- 2 - استدلال به روایات 142
- کلام صاحب مدارک 143
- بررسی کلام صاحب جواهر 144
- اشاره 144
- طرح اشکالی از جانب استاد مد ظله 144
- کلام محقق کرکی 145
- اشاره 145
- اشاره 146
- نظر استاد مد ظله در مورد تمسک به این روایت 146
- بررسی روایت دیگر 146
- راه اول: اصحاب اجماع 147
- راه دوم: روایت کسانی که لا یرون و لا یرسلون الا عن ثقه 147
- نظر استاد مد ظله درباره این دو مبنی 148
- ذکر ادله خیار فسخ زوجه با جنون متقدم زوج 149
- اشاره 149
- خلاصۀ درس این جلسه: 149
- اشاره 149
- 5 - استدلال به صحیحه حلبی و اشکال صاحب جواهر بر آن 150
- 2 - استدلال به تسالم عامه مسلمین 150
- 3 و 4 - قاعده لا ضرر و ادله غرور و تدلیس 150
- 1 - اجماع 150
- ب) اولویت حکم به خیار برای زن در صورت تقدم جنون مرد از خیار فسخ داشتن مرد در صورت تقدم جنون زن: 151
- اشاره 151
- 6 - استدلال به اولویت 151
- الف) اولویت حکم به خیار زن در صورت جنون متقدم مرد از حکم به خیار داشتن او در صورت جنون متأخر مرد 151
- توضیح اشکال صاحب جواهر: 152
- اشکال صاحب حدائق و جواب ریاض از آن 152
- اشکال صاحب جواهر بر اولویت مذکور 152
- دفاع از حدائق با توجیه کلام او 153
- کلام صاحب حدائق در مسئله: 153
- و اما مسئله عدم توانایی زن بر طلاق: 153
- اشکال صاحب جواهر بر حدائق 153
- دلیل صاحب جواهر برای خیار فسخ زن در جنون متقدم 154
- اشاره 154
- تبیین استدلال به اجماع: 155
- خلاصۀ درس این جلسه: 155
- بحث درباره روایت غیاث الضبی: 156
- بحث درباره اولویت جنون سابق نسبت به لاحق: 157
- تفصیل بین صور مختلف جنون و بررسی کلام صاحب جواهر: 158
- اشاره 158
- خلاصۀ درس این جلسه: 158
- نظر استاد دام ظله در استدلال به لا ضرر و تدلیس: 159
- توضیحی درباره روایتی در باب تدلیس: 159
- محدوده استدلال به لا ضرر و تدلیس در مسئله: 159
- بررسی ادعای صاحب جواهر در تفکیک جنون قبل و بعد العقد: 161
- اشاره 162
- دو اشکال از استاد به ادعای صاحب جواهر: 163
- مواردی از کلام فقهاء در نقض سخن صاحب جواهر: 163
- الف - فقه رضوی: 164
- برخی از عبارت های فقهایی که قائل به تفصیل هستند. 164
- عبارت هایی از فقهاء در تفکیک قبل و بعد العقد در مسئله: 164
- ج - شیخ مفید در مصنفات؛ احکام النساء: 165
- حال برخی از عبارت هایی که متعرض قبل نیز شده اند را مورد توجه قرار می دهیم: 165
- 1 - نهایه: 165
- ب - مقنعه: 165
- 3 - غنیه أبو المکارم: 166
- 2 - خلاف: 166
- اشاره 166
- خلاصۀ درس این جلسه: 167
- اشاره 167
- الف) خلاصه نظر استاد مد ظله در مورد سببیت جنون زوج برای فسخ عقد 167
- 1 - تبیین مورد بحث 167
- ب) سبب دوم از اسباب موجب خیار فسخ «خصاء» 167
- 3 - بررسی کلمات مرحوم شیخ طوسی در دو کتاب «الخلاف» و «المبسوط» 168
- 2 - اقوال فقهاء 168
- 4 - مخالفت ابن زهره، ابن حمزه و محقق اول با خیار فسخ در مورد «خصی» 170
- 5 - ذکر روایتی معارض با روایات داله بر حق فسخ 171
- اشاره 171
- الف) ذکر قائلین به قول مشهور: 172
- اشاره 172
- مسئله خیار فسخ در خصاء 172
- 1 - اقوال فقهاء در مسئله: 172
- خلاصۀ درس این جلسه: 172
- ج) نسبت ناصحیح قول مذکور به برخی: 173
- 2 - ادله قائلین به عدم خیار فسخ در خصاء 173
- اشاره 173
- دلالت روایت: 174
- بررسی سند روایت: 174
- الف - روایت غیاث ضبی: 174
- الف - جواب دلیل اول: 175
- 3 - جواب از ادله ذکر شده 175
- ب - روایت «انما یرد النکاح من البرص و الجذام و الجنون و العفل» 175
- ج - جواب از روایت «انما یرد النکاح...»: 176
- ب - جواب از روایت غیاث ضبی: 176
- 4 - روایات دلالت کننده بر خیار فسخ در خصاء 177
- 2 - موثقه سماعه 177
- 1 - موثقه عبد الله بن بکیر 177
- بررسی دلالت: 178
- بررسی سند: 178
- 3 - صحیحه ابن مسکان 178
- دلالت روایت: 179
- اشکال سندی روایت و جواب آن: 179
- اشاره 180
- 1 - نظر متأخرین 180
- خلاصۀ درس این جلسه: 180
- اشاره 180
- الف) بررسی اعتبار اجماع 180
- 2 - نظر استاد مد ظله 181
- 2 - بررسی سند روایت: 183
- ب) ادامه بررسی روایات خصاء 183
- اشاره 183
- 1 - متن روایت: 183
- 4 - اشاره ای به اقوال فقهاء: 184
- 3 - دلالت روایت و فرض مسئله: 184
- اشاره 185
- خلاصۀ درس این جلسه: 185
- اشاره 185
- اقوال در خیار یا عدم خیار در خصاء بعد العقد: 185
- اشاره 186
- مختار علامه در مختلف: 186
- تناقض گویی علامه در مختلف: 187
- پاسخ علامه به استدلال شیخ 188
- وجه جمع استاد مد ظله از کلام علامه: 191
- بیان محقق کرکی در خصاء بعد العقد: 192
- خلاصۀ درس این جلسه: 193
- اشاره 193
- أقوال فقهاء در ثبوت خیار فسخ در خصاء متجدد بعد العقد 194
- اشاره 194
- توجیه کلام علامه در مختلف 195
- اکنون برخی از این روایات را نقل می کنیم. 196
- استدلال محقق کرکی به عموم روایات و بررسی استاد دام ظله نسبت به آنها 196
- اشاره 196
- بررسی کلام و ادله فقهاء 196
- روایت اول: روایت بکیر 196
- روایت دوم: عن سماعه 197
- روایت سوم: عن ابن مسکان 198
- روایت چهارم: ابن مسکان عن ابی بصیر 199
- خلاصۀ درس این جلسه: 200
- اشاره 200
- اشاره 200
- الف) آیا خصاء حادث بعد از عقد و بعد از دخول، موجب ثبوت حق خیار برای زن می شود؟ 200
- 1 - بیان وجه تقریب «اطلاق» روایات، نسبت به فرض خصاء حادث بعد الدخول 201
- اشاره 201
- اما روایات: 201
- 2 - مناقشه استاد مد ظله در اطلاق مذکور 202
- 3 - خلاصه مختار استاد مد ظله در مسئله خصاء 203
- ب) سومین سبب حق فسخ برای زن، «عنن» 203
- اشاره 205
- اشاره 205
- خلاصۀ درس این جلسه: 205
- بحث در عنن که یکی از عیوب موجب فسخ عقد نکاح است، 205
- نقد کلام صاحب ریاض 206
- بررسی حکم عنن 207
- اشاره 211
- ادعای خلاف اجماع شیخ طوسی در عنن بعد العقد و توجیه صاحب جواهر: 211
- خلاصۀ درس این جلسه: 211
- اشاره 211
- نظر استاد درباره کلام شیخ در مبسوط: 212
- توجیه صاحب جواهر: 212
- نگاهی اجمالی به اقوال فقهاء: 213
- تفکیک عنن بعد الدخول از عنن دوم: 213
- اشاره 213
- عبارت های فقهاء در مسئله: 214
- اشاره 214
- 2 - مقنعه مفید: 215
- 1 - عبارت صدوق در مقنع است: 215
- 3 - شیخ مفید در احکام النساء: 215
- 4 - ابن زهره در غنیه: 216
- 6 - از متأخرین هم عده ای به حسب ظاهر کلامشان قائل شده اند که یکی از آنها محقق است. 216
- 5 - قمی سبزواری در جامع الخلاف؛ 216
- روایات مسئله 217
- اشاره 217
- بررسی روایت صفوان بن یحیی: 217
- خلاصۀ درس این جلسه: 219
- اشاره 219
- 1 - ثبوت و عدم ثبوت خیار فسخ به واسطه عنن ثابت بعد از عقد 220
- 2 - نقل عبارات قائلین به مسقط بودن مطلق دخول بعد از عقد 220
- الف - مقدمه 223
- 3 - بررسی روایات مسئله 223
- روایت دوم: روایت قرب الاسناد است 224
- ب - بررسی روایات مسئله 224
- روایت سوم: موثقه عمار ساباطی: 224
- روایت اول: روایت غیاث الضبی 224
- روایت چهارم: اسحاق بن عمار 225
- روایت پنجم: روایت سکونی 225
- روایت هشتم: روایت أبی البختری: 226
- روایت هفتم: صحیحه ابی حمزه 226
- روایت ششم: روایت جعفریات است 226
- روایت نهم: روایت فقه الرضا، 227
- روایت دهم: روایت دعائم الاسلام، 227
- اشاره 228
- خلاصۀ درس این جلسه: 228
- خیار فسخ در جب 229
- نظر استاد دام ظله در عنن حادث بعد العقد و الدخول 229
- خیار فسخ در عنن 229
- ادله ثبوت خیار 230
- اقوال فقهاء 230
- کلام و نظر محقق در نافع 230
- دلیل اول؛ استدلال به اجماع 230
- اشاره 230
- دلیل سوم؛ استدلال به اولویت 231
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به «لا ضرر» 231
- دلیل دوم؛ استدلال به «لا ضرر» 231
- صور مسئله 232
- دلیل چهارم؛ استدلال به روایات تدلیس 232
- دلیل پنجم؛ استدلال به صحیحه أبی بصیر و صحیحه أبو الصباح کنانی، و پذیرش استاد دام ظله نسبت به آن 232
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به اولویت 232
- معیار در جب خیارآور 233
- کلام صاحب جواهر 233
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام صاحب جواهر 233
- اشاره 233
- اقوال در جب حادث بعد العقد 233
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام صاحب جواهر 234
- کسانی که بین دخول و عدم دخول قائل به تفصیل شده اند 235
- دعا و تودیع به مناسبت ایام عزای حسینی 235
- کسانی که قائل به خیار هستند 235
- جمع بندی اقوال در جب حادث بعد العقد و نظر استاد دام ظله 235
- بررسی عیوب موجب خیار فسخ در مرد 236
- خلاصۀ درس این جلسه: 236
- اشاره 236
- اشاره 236
- ب) قائلین به موجب خیار بودن جذام و برص 237
- الف) قائلین به موجب خیار بودن جذام 237
- ه) قول به موجب خیار فسخ بودن اعرج بودن 238
- ج) قائلین به موجب خیار بودن جذام، برص و عمی 238
- د) قائل به موجب خیار فسخ شدن زنا 238
- ادله قول به موجب خیار فسخ بودن جذام 238
- جواب از استدلال مذکور: 239
- 2 - جواب حلی: 239
- 1 - جواب نقضی: 239
- الف - روایت لزوم فرار از مجذوم 239
- اشاره 239
- ب - روایت خصال 240
- ج - صحیح حلبی 240
- اشاره 240
- بررسی دلالت صحیح حلبی 241
- بررسی سند روایت عباد ضبّی 241
- اشاره 242
- خلاصۀ درس این جلسه: 242
- الف) تذکر دو نکته درباره مباحث قبل 243
- 1 - مشکل اطلاق روایت ابی بصیر نسبت به مجبوب 243
- 2 - امکان استفاده از اطلاق روایت ابی الصباح 243
- ب) بررسی راه های تصحیح سند روایت غیاث الضبی 244
- اشاره 244
- 1 - راه حل مرحوم مجلسی اول و پاسخ استاد مد ظله 244
- 2 - تصحیح روایت بنا بر مبنای مشهور در مورد اصحاب اجماع و پاسخ استاد مد ظله 245
- 4 - تصحیح روایت از طریق عمل مشهور و پاسخ استاد مد ظله 246
- 1 - متن روایت 246
- ج) بررسی دلالت روایت غیاث الضبی 246
- 2 - بیان اشکال 246
- 4 - رفع اشکال از طریق معلوم خواندن صیغه لا یرد 247
- 3 - رفع اشکال از طریق مستثنی شمردن مواردی که مرد رد می شود 247
- 5 - رفع اشکال از طریق عهد ذهنی شمردن «ال» 248
- 1 - متن روایت 248
- د) بررسی روایت حلبی 248
- 2 - اشکال صاحب مدارک در نهایه المرام و پاسخ استاد مد ظله 249
- 4 - اشکال تقطیع صدر روایت و پاسخ استاد مد ظله 249
- اشاره 250
- خلاصۀ درس این جلسه: 250
- روایت حاصره عیوب: 251
- بحث درباره روایت غیاث ضبی: 251
- نقد دلیل اولویت: 252
- خلاصۀ درس این جلسه: 253
- اشاره 253
- ب) معیار خیار فسخ: 254
- اشاره 254
- مباحث پیرامون عیب قرن 254
- الف) معنای قَرَن 254
- ج) بحثی پیرامون «العله یخصص و یعمم»: 255
- د) بررسی روایت ابی الصباح: 256
- خلاصۀ درس این جلسه: 258
- اشاره 258
- 1 - ذکر دو نکته پیرامون بحث قبل 258
- الف) مباحث پیرامون عیب «قرن» 258
- 2 - بحثی اصولی درباره معمم و مخصص بودن «علت» و بیان مختار استاد مد ظله 259
- 3 - نظر استاد مد ظله در مورد ثبوت حق خیار در قرناء 260
- ب) بررسی حق خیار فسخ در مورد عیب «عرج» 261
- 1 - متن شرایع: 261
- 4 - عدم تحقق اجماع و شهرت نسبت به قول به تفصیل بین امکان مباشرت و عدم امکان 261
- 1) الفقیه: 262
- 3) نوادر احمد بن محمد 262
- 2 - ذکر روایاتی که در آنها موضوع برای ثبوت خیار، مطلق «عرج» واقع شده است. 262
- 2) صحیحه داود بن سرحان 262
- 4) التهذیب و الاستبصار: 263
- 5) المقنع 263
- 6) النوادر 263
- اشاره 264
- خلاصۀ درس این جلسه: 264
- اشاره 265
- خیار فسخ در عرجاء 265
- بیان اقوال در مسئله 265
- قول اول: خیارآور بودن عرج 265
- اشاره 265
- قول چهارم: موجب خیار بودن أحد الأمرین از عرج و زمانت 266
- رجوع قول پنجم به قول اول 266
- قول پنجم: موجب خیار بودن عرج بیّن 266
- قول سوم: موجب خیار بودن زمانت 266
- اشاره 267
- دو اشکال بر این کلام ایشان وارد است. 267
- اشکال اول: 267
- کلام صاحب حدائق و اشکال آن: 267
- بررسی روایات مسئله 267
- اشکال دوم: 268
- روایت اول: صحیحه محمد بن مسلم: 268
- روایت پنجم: حدیث دعائم الاسلام: 269
- روایت سوم: صحیحه ابی الصباح کنانی: 269
- روایت دوم: صحیحه داود بن سرحان: 269
- روایت چهارم: صحیحه حلبی: 269
- اشاره 270
- روایات مخالف با خیار در عرجاء 270
- الف - صحیحه عبد الرحمن بن ابی عبد الله 270
- ب - معتبره عبد الرحمن بن ابی عبد الله 271
- د - روایت صحیحه حلبی 271
- ج - معتبره رفاعه بن موسی 271
- طریقه جمع بین اخبار 272
- ه - روایت دعائم 272
- طریق اول: حمل حصر بر اضافی بودن: 273
- اشکال این طریق: 273
- اشاره 274
- طریقه دوم: حمل نهی بر اعم از تحریمی و تنزیهی 274
- الف) تأکید بر جمع روایات متعارض از طریق حمل نهی بر نهی تنزیهی 275
- خلاصۀ درس جلسه قبل و این جلسه: 275
- 2 - تصویر مقسم مضیق و نقض آن به وسیله عدم ذکر افضاء 275
- 1 - عدم امکان جمع از طریق تصرف در مقسم 275
- 1 - نظر جامع المقاصد و کشف اللثام 276
- 2 - نظر شهید و من تبع 276
- 3 - مفهوم زمانت در لغت و نظر استاد مد ظله 276
- ج) خیار فسخ در رتق 277
- 1 - مفهوم رتق 278
- 2 - نظر صاحب جواهر و پاسخ استاد مد ظله 278
- اشاره 279
- خلاصۀ درس این جلسه: 279
- 3 - حکم رتق از نظر استاد مد ظله 279
- 1 - اجماعی بودن اصل حق خیار در این مورد 280
- الف) ادله مثبت حق خیار برای زوج در صورت رتقاء بودن زوجه 280
- 3 - استدلال به احادیث زمانه 281
- 2 - استدلال به تعلیل وارد در صحیحه ابی الصباح 281
- 3/1 - توجه به تالی این تفسیر از روایات زمانه 282
- اشاره 282
- 4/1 - متن روایت: 283
- الف: بعضی اشکال نموده اند که روایات علی بن جعفر در قرب الاسناد به خاطر وجود عبد الله بن الحسن العلوی ضعیف السند است 283
- 4 - استدلال به روایت قرب الاسناد 283
- 4/2 - اشکالات سندی به روایت 283
- ب) اشکال سقیم بودن نسخ قرب الاسناد 284
- ج) توضیحی در فرق بین روایات مسئله 285
- ب) طرح فرعی مربوط به مسئله مورد بحث 285
- خلاصۀ درس این جلسه: 287
- اشاره 287
- الف) ذکر فروعی در ارتباط با عیب «رتق» و سایر عیوب دیگر 287
- اشاره 287
- (کلام صاحب جواهر): 288
- نظر استاد مد ظله: 288
- 1 - فرع اول: آیا معیار در ثبوت خیار فسخ عدم تمکن زوج بر مباشرت است یا عدم تمکن طبیعی مرد؟ 288
- اشاره 289
- 3 - فرع سوم: الحاق عیب مرد به عیب زن 289
- نظر استاد مد ظله: 289
- 2 - فرع دوم: الحاق ضیق المجری به رتقاء 289
- 4 - فرع چهارم: حکم مسئله عیوب با امکان معالجه آنها 290
- اشاره 290
- خلاصۀ درس این جلسه: 291
- حکم الزام زن بر معالجه عیب 291
- نسبت خیار فسخ در مسئله به صدوق و ناتمام بودن آن 292
- حکم خیار فسخ در زنای زن قبل از دخول 292
- بررسی مقتضای روایت سکونی و راه جواب از آن 292
- الف) تضعیف سند روایت و جواب از آن 293
- اشاره 293
- ب) اشکال در مضمون این روایات 294
- اشاره 295
- خلاصۀ درس این جلسه: 295
- نظر استاد مد ظله در عدم صحت این نسبت 295
- اشاره 295
- بررسی سند روایت فضل بن یونس 296
- مستند فتوای صدوق 296
- اشاره 296
- اشاره 297
- جمع بین روایات 297
- کلام کشف اللثام 297
- اشاره 298
- نقد کلام کشف اللثام 298
- اکثر القدماء چه می گویند؟ 298
- نقد کلام مختلف 298
- حکم خیار فسخ در زن محدوده 298
- اشاره 299
- دلیل اول قائلین به خیار فسخ در محدوده 299
- ادله قائلین به خیار فسخ در محدوده 299
- اشکالات وارده بر این روایت 300
- دلیل دوم قائلین به جواز فسخ 300
- اشکال سوم: باز اشکال دلالی 301
- اشکال دوم: اشکال دلالی 301
- اشاره 302
- اشاره 302
- ادامه بحث درباره خیار به علت محدوده بودن زن 302
- خلاصۀ درس این جلسه: 302
- 2 - اشکال دوم که شیخ مطرح کرده و برخی دیگر نیز پذیرفته اند: 303
- اشکالات این استدلال: 303
- 1 - اشکال اول از محقق کرکی و صاحب مدارک: 303
- 3 - اشکال سوم از کفایه سبزواری: 304
- مناقشه جامع المقاصد در اشکال دوم و پاسخ آن: 304
- اشاره 305
- اشاره 305
- استدلال به سایر روایات: 305
- 1 - روایت حلبی: 306
- 2 - صحیحه معاویه بن وهب: 306
- روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله: 306
- وجه دوم استدلال به روایت: 307
- اشاره 310
- خلاصۀ درس این جلسه: 310
- 1 - بررسی سند روایات زنای سابق بر عقد 310
- 2 - شبهه اشتراک قاسم در سند روایت عبد الرحمن بن أبی عبد الله و جواب از آن 310
- اشاره 311
- 3 - نقل روایات زنای سابق بر عقد و بررسی متن آنها 311
- روایت اول: 312
- روایت دوم: 313
- روایت سوم: 313
- نکته اول: توضیح فقره «ان شاء ترکها»: 314
- نکته دوم: مورد روایت این است که مرد دخول کرده است، 314
- 4 - توجه به چند نکته 314
- نکته سوم: عده ای از قدماء مانند مرحوم شیخ مفید، موضوع خیار فسخ را زن محدوده که حد بر او جاری شده قرار داده اند. 314
- اشاره 315
- 5 - روایت معارض با روایات بالا 315
- روایت اول: صحیحه رفاعه بن موسی: 315
- 6 - وجه جمع بین دو طائفه معارض از روایات 316
- اشاره 316
- روایت دوم: مصححه رفاعه بن موسی: 316
- 7 - حکم زنای بعد العقد 317
- شبهه اعراض از روایات اثبات کننده حق فسخ: 317
- 8 - حکم زنای مرد قبل از عقد و قبل از دخول 317
- اشاره 318
- خلاصه درس این جلسه: 318
- الف) نقل و بررسی روایات 319
- 1) روایات تفریق 319
- اشاره 319
- اشاره 319
- زنای مرد بعد از عقد و قبل از دخول و مسئلۀ خیار 319
- روایت طلحه بن زید 319
- صحیحۀ علی بن جعفر 320
- صحیحۀ رفاعه 321
- 2) روایات معارض و دامنۀ آن 321
- معتبرۀ حنان 321
- روایات حاصرۀ موجبات خیار 322
- روایات «الحرام لا یحرم الحلال» 322
- نظر استاد «دام ظله» 323
- کلام مرحوم صاحب حدائق و نقد استاد «دام ظله» نسبت به آن 323
- 3) جمع بین روایات 323
در ادامه بررسی عیوب، فروع دیگری مطرح است. یکی از این فروع مسئله زنای زوجه است که اگر بعد از عقد کشف شد که این زن، قبلا زنا نموده است آیا زوج حق فسخ دارد یا نه؟ باید اصل مسئله و روایات وارد در آن را ملاحظه و بررسی نمود.
«* و السلام *»
1383/12/19 چهارشنبه درس شمارۀ (745) کتاب النکاح/سال هفتم
اشاره
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
خلاصۀ درس این جلسه:
در این جلسه، فروعاتی مربوط به رتق مورد بحث و بررسی قرار گرفته و سپس بحث ضیق المجری را شروع کرده و نهایتاً بحث امکان معالجه اکثر عیوب مطروحه را توضیح داده و نظر نهایی استاد مد ظله را بازگو خواهیم نمود.
***