نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 20 صفحه 74

خود صاحب مدارک در نهایه المرام، روایتی حسنه را که آن را کمتر از صحیحه نمی داند به عنوان دلیل ذکر کرده است.

کشف اللثام نیز ابتدا همان مناقشه در استدلال به روایت محمد بن فضیل را ذکر کرده و سپس، هم روایت مورد نظر صاحب مدارک را آورده و هم مرسله ابی بصیر در کتاب حسین بن سعید را که با نام نوادر احمد (احمد بن محمد بن عیسی راوی این کتاب است) چاپ شده است(2). روایتی که در کتاب حسین بن سعید آمده همان مرسله عیاشی است و روایت دیگری نیست، منتها اسناد روایات عیاشی را اسقاط کرده اند.

بنابراین، دلیل عمده این قول یکی روایت اسماعیل بن فضل هاشمی(3) است که به دلیل وجود ابراهیم بن هاشم در سند آن، صحیحه یا حسنه بودنش مورد بحث است، که البته طبق تحقیق صحیحه می باشد. و دیگری صحیحه ابی بصیر است که

1- (1) - سید محمد العاملی، نهایه المرام، تحقیق: عراقی و اشتهاردی و یزدی، مؤسسه النشر الاسلامی، 1413 ق، ج 1، ص 256.
2- (2) - رک: الفاضل الهندی، کشف اللثام، مؤسسه النشر الاسلامی، قم، 1416، ج 7، ص 289-290.
3- (3) - وسائل الشیعه، باب 4 از ابواب المتعه، حدیث 8.

در کتاب حسین بن سعید نقل شده است(1) ، و هر دو روایت از نظر سند معتبرند.

صاحب حدائق معمولا تا می تواند روایات را استقصاء می کند، و در اینجا نیز با این که کتاب حسین بن سعید در اختیارش نبوده، روایت ابی بصیر را از بحار نقل می کند، ولی در همین بحث می فرماید که من ندیده ام کسی به جز روایت محمد بن فضیل به روایت دیگری استناد کرده باشد(2). در حالی که پیش از ایشان صاحب مدارک اولین کسی است که روایت محمد بن فضیل را کنار گذاشته و روایت اسماعیل بن فضل هاشمی را مطرح کرده است. کشف اللثام هم قبل از صاحب حدائق است و روایت را از تفسیر عیاشی نقل کرده است. و جای تعجب است که چرا صاحب حدائق با این که معمولا به نهایه المرام مراجعه می کند این نکته را ندیده است. البته پیش از ایشان کسی به روایت ابی بصیر تمسک نکرده است.

بحث درباره روایات:

یک بحث این است که آیا تشبیه متعه به امه در روایت ابی بصیر، اختصاص به ذات الشهور دارد یا شامل ذات الاقراء هم می شود؟ در این مورد صاحب مدارک آن را مختص به زنی دانسته که فی سن من تحیض است ولی حیض نمی بیند. اما ریاض از نظر کسانی که تشبیه را عام می دانند دفاع می کند(3) که این مطلب را بعد بحث می کنیم.