- صور سه گانه مورد بحث 1
- 1383/9/21 شنبه درس شمارۀ (701) کتاب النکاح/سال هفتم 1
- بررسی مسئله أجل قرار دادن مره و مرتین 1
- اشاره 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- بیان اقوال در فروض سه گانه 2
- اقوال در فرض دوم 2
- اقوال در فرض اول: 2
- اشکال بر نسبت قول سوم به شهید ثانی 3
- اقوال در فرض سوم 4
- اشاره 4
- بررسی روایات مربوط به قول دوم از فرض دوم 4
- جواب بعض الاجله از عدم حدّ برای ساعت و ردّ آن 5
- بررسی دلالت روایات مذکور 6
- آیا می توان در عقد انقطاعی به جای ذکر اجل که رکن این عقد است یک یا دو بار مباشرت را قرار داد؟ 7
- اشاره 7
- اشاره 7
- خلاصۀ درس این جلسه: 7
- ادامه بحث درباره قسم دوم: 8
- بحث درباره قسم سوم: 10
- اشاره 10
- ارزیابی کلام شیخ در نهایه و برداشت مختلف و مسالک از سخن ایشان: 11
- خلاصۀ درس این جلسه: 12
- دو اشتباه در عبارت جواهر: 12
- اشاره 12
- الف) اخلال به مهر و اجل در عقد متعه 13
- ب) شروط لازم الوفاء 14
- اشاره 14
- 1 - معنای شرط 14
- اشاره 15
- 2 - نظر استاد - مد ظله -: 15
- اشاره 16
- خلاصۀ درس این جلسه: 16
- الف) اطلاق حقیقی شرط در التزامات مستقل و التزامات ضمنی 17
- ج) آیا شروط بعد العقد نافذ می باشد؟ 18
- ب) شروط مقارن کدام شروط هستند؟ 18
- خلاصۀ درس این جلسه: 20
- اشاره 20
- الف) بررسی وجود «میراث» در عقد انقطاعی و اقوال فقهاء در این باره 21
- 1 - اقوال در مسئله 21
- اشاره 21
- 2 - انتساب قول به ثبوت ارث در عقد متعه، به ابن براج، صحیح نیست 23
- 3 - اشاره به بعضی از روایاتی که دلالت بر عدم ثبوت ارث در عقد متعه دارند 24
- اقوال درباره ارث در عقد متعه: 27
- اشاره 27
- اشاره 27
- خلاصۀ درس این جلسه: 27
- اشاره 28
- دلیل شباهت متعه و نکاح دائم: 28
- جواب کشف الرموز به استدلال فوق: 29
- دو اشکال استاد مد ظله به کشف الرموز: 29
- جواب استاد به شهید ثانی درباره روایات: 30
- ارزیابی کلام سید مرتضی: 30
- خلاصۀ درس این جلسه: 32
- آدرس روایات مسئله ارث متعه: 32
- اشاره 32
- بررسی اشتباهات حول روایت عبد الله بن عمرو: 33
- الف - اشتباه ایضاح الفوائد: 33
- اشاره 33
- ب - اشتباه شرح لمعه و توجیه استاد مد ظله: 34
- دو مثال از اشتباه در تصحیح در غیر ما نحن فیه: 35
- ج - دو اشتباه از صاحب مدارک: 35
- 1 - اشتباه مصحح جامع الروات: 36
- 2 - اشتباه مصحح شواهد التنزیل: 36
- اشاره 37
- استدلال صاحب ریاض بر اعتبار روایت عبد الله بن عمرو: 37
- نقد استاد بر استدلال صاحب ریاض: 38
- خلاصۀ درس این جلسه: 39
- اشاره 39
- بررسی قول اول: 39
- اشاره 39
- بررسی اقوال چهارگانه در مسئله ارث متعه 39
- توجیهات شهید ثانی از قول منسوب به ابن براج: 40
- نقد استاد بر کلام شهید ثانی: 41
- استدلال مفید رحمه الله در تخصیص آیه به اجماع و اخبار متواتر: 41
- 1 - اجماع امامیه که ارثی در کار نیست 42
- نقد استاد بر انتساب قول اول به ابن براج: 42
- 2 - اخبار متواتر بر نفی ارث 42
- نقدهایی بر این قول و پاسخ های استاد: 43
- اشاره 43
- بررسی قول دوم: 43
- بررسی قول سوم و چهارم: 44
- وجه قول سید مرتضی از دیدگاه استاد مد ظله: 44
- اشاره 45
- خلاصۀ درس این جلسه: 46
- 1 - عدم صلاحیت روایات بیان کیفیت عقد متعه، برای رد قول سید مرتضی 46
- 2 - رد قول سید مرتضی 46
- الف) ثبوت یا عدم ثبوت ارث در عقد متعه 46
- کلام صاحب حدائق 47
- اشاره 47
- 3 - آیا روایات نافیه، ارث را با شرط هم نفی می کند؟ 47
- 4 - کلام صاحب جواهر در عدم ارث در عقد انقطاعی حتی با شرط 48
- اشاره 49
- 1 - روایت سعید بن یسار 49
- بررسی سند روایت 49
- اثبات وثاقت حسن بن موسی در سند و پاسخ کلام صاحب مدارک 51
- (توضیح بیشتر سند) 52
- 4 - روایت مفضل بن عمر 53
- 3 - روایت عمر بن حنظله 53
- اشاره 53
- 2 - روایت محمد بن مسلم 53
- نقد تقریب بالا برای تصحیح سند 55
- متن کامل این حدیث در دو مصدر حدیثی دیده می شود: 56
- دوم: مختصر بصائر الدرجات (تألیف سعد بن عبد الله): 78 56
- اول: بصائر الدرجات (تألیف صفار): 526 تا 536 56
- 5 - روایت حسین بن زید و سکونی 58
- ج - روایاتی که میراث را در عقد انقطاعی با شرط اثبات می کند 59
- 2 - روایت احمد بن محمد بن ابی نصر 60
- 1 - روایت محمد بن مسلم 60
- د - بحث از روایتی در اثبات قول سید مرتضی 60
- خلاصۀ درس این جلسه: 61
- اشاره 61
- 1 - بررسی دلالت موثقه محمد بن مسلم بر قول سید مرتضی 62
- د) ذکر دو توجیه برای موثقه محمد بن مسلم و امثال آن 62
- الف) بیان اختلاف در نقل روایت 62
- ج) جواب از توجیه مذکور 62
- ب) توجیهی برای دلالت روایت بر قول مرتضی 62
- 3 - توجیه روایت نافی ارث با اشتراط و عدم اشتراط 63
- اشاره 63
- ب) جواب از دفاع مذکور 64
- 4 - بیان خلاف مشهور نبودن قول مختار 64
- اشاره 64
- الف) دفاع صاحب جواهر از روایت سعید بن یسار 64
- الف) ذکر قائلین به عدم ارث به قول مطلق 65
- ب) ذکر قائلین به تفصیل بین شرط ارث و عدم آن 67
- ج) ذکر قائلین به قول سوم 69
- خلاصۀ درس این جلسه: 70
- مورد بحث درباره زنی است که حیض می بیند، 70
- اشاره 70
- 5 - بیان بطلان اشتراط یک طرفه ارث 70
- اقوال در مسئله: 71
- اشاره 71
- اشاره 71
- بررسی قول اول (دو حیض): 72
- بحث درباره روایات: 74
- اشاره 75
- مطلع بحث: 76
- شیخ طوسی رحمه الله در نهایه قائل شده که عده متعه «دو حیض» است 76
- خلاصۀ درس این جلسه: 76
- الف) برای اثبات ملزوم روایات راجع به «امه» را ذکر می کنیم: 77
- اشاره 77
- ب) بررسی صحت ملازمه 79
- اشاره 79
- روایت اسماعیل بن فضل هاشمی: 80
- روایات حیضتان در عده متعه 80
- اشاره 83
- الف) عده متمتع بها 83
- خلاصۀ درس این جلسه: 83
- 2 - مناقشه استاد مد ظله 84
- اشاره 84
- 1 - بیان صاحب جواهر در جمع بین روایات مختلف در مسئله 84
- 4 - ذکر چند روایت 85
- 3 - اشاره به مختار استاد مد ظله در جمع بین روایات 85
- اشاره 87
- الف) جمع روایات مختلف در مسئله عده متمتع بها 87
- خلاصۀ درس این جلسه: 87
- اشاره 88
- 1 - روایاتی که عده متمتع بها را 45 روز ذکر می کند شامل زن ذات الاقراء نیز می شود 88
- 2 - در فرض تعارض روایات، احادیث 45 روز مقدم است 89
- 4 - نظر استاد مد ظله درباره جمع بین روایات و بیان نحوه احتیاط در مسئله عده 92
- اشاره 92
- خلاصۀ درس این جلسه: 93
- 1 - نتیجه گیری و اشاره به وجه مخالفت جواهر با حمل بر مراتب و جواب آن 93
- 2 - بررسی حد عده متعه ذات الشهور 94
- اشاره 94
- ب) طریق حل تنافی روایات مسئله 95
- الف) بیان وجود تنافی فی الجمله بین روایات 95
- ج) بیان اختلاف در مقصود از سه ماه در عده طلاق 96
- د) بیان تفاوت حد بودن سه ماه با حد بودن چهل و پنج روز در تلفیق 96
- 3 - تعیین حد عده صاحب بیش از یک حیض در ماه در کلام جواهر 96
- ه) نحوه جمع بین روایات چهل و پنج روز و چهل و پنج شب 96
- 5 - طرح مسئله تعیین حد عده وفات در متعه 97
- 4 - راه حل تنافی بدوی در کلمات شیخ در مبسوط و امثال ابن ادریس و محقق 97
- خلاصۀ درس این جلسه: 98
- اشاره 98
- بحث در عده وفات در نکاح متعه 99
- الف) تمسک به اصل استصحاب: 99
- اشاره 99
- ب) استدلال به عمومات: 99
- ج) تمسک مخالفین قول مشهور به تنزیل متعه به منزله امه: 100
- د) نگاهی به روایات مختص متعه که مستند قول مشهور است: 101
- اشاره 101
- 2 - صحیحه عبد الرحمن بن الحجاج 101
- 1 - مرسله مقنع: 101
- 3 - صحیحه زراره: 102
- ه) بررسی روایاتی که مستند مخالفین قول مشهور است: 103
- اشاره 105
- اشاره 106
- روایتی که متعه را به امه تنزیل کرده است 106
- خلاصۀ درس این جلسه: 106
- اشاره 106
- بحث عده وفات زن متمتع بها و زن حامل در عقد دائم و متعه و امه 106
- اشکالات دوگانه استدلال به این روایت: 107
- عده متعه در زن حامل: 108
- اشاره 108
- روایات مسئله: 109
- اشاره 109
- تجدید عقد در عقد متعه: 109
- اشاره 111
- الف) طرح بحث 111
- خلاصۀ درس این جلسه: 111
- اشاره 112
- 3 - روایت عمر بن حنظله 112
- ب) بررسی روایات مسئله 112
- 2 - روایت جابر بن عبد الله انصاری 112
- 5 - روایت احول 113
- 6 - روایت ابی بصیر 114
- 9 - روایت ابان بن تغلب 115
- 8 - روایت فقه رضوی 115
- 7 - روایت مفضل بن عمر 115
- اشاره 116
- خلاصۀ درس این جلسه: 116
- 1 - قابل توجیه بودن دو روایت عمر بن حنظله و أبو بصیر و صراحت روایت ابان بن تغلب 117
- الف) تمدید یا انشاء عقد دائم جدید قبل از اتمام یا هبه مدت عقد اول 117
- 2 - بررسی سند روایت ابان بن تغلب (توثیق ابراهیم بن الفضل الهاشمی و عدم وثاقت محمد بن اسلم الجبلی) 118
- 4 - بررسی روایت فوق الذکر از حیث سند و اعتبار آن 120
- 3 - وجود معارضی برای روایت ابان بن تغلب 120
- 6 - عدم شذوذ قول به جواز تجدید عقد 121
- 8 - کلام صاحب ریاض و مجلسی دوم در ابتناء صورت دوم بر مسئله جواز تأخیر عقد 122
- 7 - دو صورت مختلف برای تجدید عقد قبل از انقضاء اجل 122
- 9 - اشکال استاد مد ظله به کلام صاحب ریاض و مجلسی دوم 122
- خلاصۀ درس این جلسه: 123
- اشاره 123
- اشاره 123
- 1 - بررسی ملازمه بین این مسئله با مسئله فصل بین زمان عقد با زمان زوجیت 123
- ب) بیان عدم ملازمه بین دو مسئله از حیث اثبات جواز 124
- 2 - بیان تفصیل بین متعه و عقد دائم در مسئله به حسب روایات 124
- الف) بیان عدم ملازمه بین دو مسئله از حیث نفی جواز 124
- 3 - بیان جواز ایجاد عقد دائم در مسئله به حسب قواعد 125
- 4 - بررسی عبارت علامه در مختلف 125
- الف) متن کلام علامه در آن 125
- د) استظهار فتوای ابن ابی عقیل از عبارت علامه 126
- ج) طریق جمع بین دو عبارت «و المعتمد الاول» و «لا بأس به عندی» از علامه 126
- ب) بیان لزوم تحفظ بر عبارات کتب در هنگام تصحیح 126
- اشاره 127
- خلاصۀ درس این جلسه: 127
- 2 - پاسخ اشکالات مطرح شده توسط استاد مد ظله: 128
- الف) پی گیری اشکالات وارد شده به عقد انقطاعی جدید: 128
- 1 - تصویر صورت های ممکن مسئله و طرح اشکالات: 128
- اشاره 129
- ب) بررسی احکام عیوب أحد الزوجین: 129
- 1 - طرح مسئله: 130
- 2 - بررسی ادله حق فسخ برای زن در صورت جنون مرد: 130
- اشاره 133
- خلاصۀ درس این جلسه: 134
- اشاره 134
- دلیل کشف اللثام در حق فسخ زن در فرض جنون زوج: 134
- بررسی احتمال اول 135
- ب - احتمال دارد مقصود کشف اللثام روایاتی باشد که (در این جلسه مورد بررسی قرار می گیرد و) می گوید: 135
- بررسی احتمال دوم 135
- اشکالات دلالی صاحب مدارک به روایت «انما یرد النکاح...»: 136
- اشاره 136
- پاسخ استاد به اشکالات صاحب مدارک: 137
- بررسی روایات «انما یرد النکاح...»: 137
- اشکال استاد به استدلال به این روایت 139
- پاسخ استاد به اشکال صاحب جواهر 139
- اشاره 139
- خلاصۀ درس این جلسه: 140
- اشاره 140
- اشاره 141
- دلائل قائلین به حق فسخ زن 141
- 1 - اجماع: 141
- 2 - استدلال به روایات 142
- کلام صاحب مدارک 143
- طرح اشکالی از جانب استاد مد ظله 144
- بررسی کلام صاحب جواهر 144
- اشاره 144
- کلام محقق کرکی 145
- اشاره 145
- اشاره 146
- نظر استاد مد ظله در مورد تمسک به این روایت 146
- بررسی روایت دیگر 146
- راه اول: اصحاب اجماع 147
- راه دوم: روایت کسانی که لا یرون و لا یرسلون الا عن ثقه 147
- نظر استاد مد ظله درباره این دو مبنی 148
- ذکر ادله خیار فسخ زوجه با جنون متقدم زوج 149
- اشاره 149
- خلاصۀ درس این جلسه: 149
- اشاره 149
- 5 - استدلال به صحیحه حلبی و اشکال صاحب جواهر بر آن 150
- 2 - استدلال به تسالم عامه مسلمین 150
- 3 و 4 - قاعده لا ضرر و ادله غرور و تدلیس 150
- 1 - اجماع 150
- اشاره 151
- 6 - استدلال به اولویت 151
- الف) اولویت حکم به خیار زن در صورت جنون متقدم مرد از حکم به خیار داشتن او در صورت جنون متأخر مرد 151
- ب) اولویت حکم به خیار برای زن در صورت تقدم جنون مرد از خیار فسخ داشتن مرد در صورت تقدم جنون زن: 151
- اشکال صاحب جواهر بر اولویت مذکور 152
- توضیح اشکال صاحب جواهر: 152
- اشکال صاحب حدائق و جواب ریاض از آن 152
- اشکال صاحب جواهر بر حدائق 153
- کلام صاحب حدائق در مسئله: 153
- دفاع از حدائق با توجیه کلام او 153
- و اما مسئله عدم توانایی زن بر طلاق: 153
- اشاره 154
- دلیل صاحب جواهر برای خیار فسخ زن در جنون متقدم 154
- تبیین استدلال به اجماع: 155
- خلاصۀ درس این جلسه: 155
- بحث درباره روایت غیاث الضبی: 156
- بحث درباره اولویت جنون سابق نسبت به لاحق: 157
- خلاصۀ درس این جلسه: 158
- اشاره 158
- تفصیل بین صور مختلف جنون و بررسی کلام صاحب جواهر: 158
- نظر استاد دام ظله در استدلال به لا ضرر و تدلیس: 159
- توضیحی درباره روایتی در باب تدلیس: 159
- محدوده استدلال به لا ضرر و تدلیس در مسئله: 159
- بررسی ادعای صاحب جواهر در تفکیک جنون قبل و بعد العقد: 161
- اشاره 162
- مواردی از کلام فقهاء در نقض سخن صاحب جواهر: 163
- دو اشکال از استاد به ادعای صاحب جواهر: 163
- عبارت هایی از فقهاء در تفکیک قبل و بعد العقد در مسئله: 164
- برخی از عبارت های فقهایی که قائل به تفصیل هستند. 164
- الف - فقه رضوی: 164
- ج - شیخ مفید در مصنفات؛ احکام النساء: 165
- ب - مقنعه: 165
- 1 - نهایه: 165
- حال برخی از عبارت هایی که متعرض قبل نیز شده اند را مورد توجه قرار می دهیم: 165
- 2 - خلاف: 166
- 3 - غنیه أبو المکارم: 166
- اشاره 166
- خلاصۀ درس این جلسه: 167
- اشاره 167
- الف) خلاصه نظر استاد مد ظله در مورد سببیت جنون زوج برای فسخ عقد 167
- 1 - تبیین مورد بحث 167
- ب) سبب دوم از اسباب موجب خیار فسخ «خصاء» 167
- 2 - اقوال فقهاء 168
- 3 - بررسی کلمات مرحوم شیخ طوسی در دو کتاب «الخلاف» و «المبسوط» 168
- 4 - مخالفت ابن زهره، ابن حمزه و محقق اول با خیار فسخ در مورد «خصی» 170
- 5 - ذکر روایتی معارض با روایات داله بر حق فسخ 171
- اشاره 171
- مسئله خیار فسخ در خصاء 172
- اشاره 172
- خلاصۀ درس این جلسه: 172
- 1 - اقوال فقهاء در مسئله: 172
- الف) ذکر قائلین به قول مشهور: 172
- اشاره 173
- 2 - ادله قائلین به عدم خیار فسخ در خصاء 173
- ج) نسبت ناصحیح قول مذکور به برخی: 173
- بررسی سند روایت: 174
- الف - روایت غیاث ضبی: 174
- دلالت روایت: 174
- الف - جواب دلیل اول: 175
- 3 - جواب از ادله ذکر شده 175
- ب - روایت «انما یرد النکاح من البرص و الجذام و الجنون و العفل» 175
- ب - جواب از روایت غیاث ضبی: 176
- ج - جواب از روایت «انما یرد النکاح...»: 176
- 4 - روایات دلالت کننده بر خیار فسخ در خصاء 177
- 1 - موثقه عبد الله بن بکیر 177
- 2 - موثقه سماعه 177
- بررسی دلالت: 178
- بررسی سند: 178
- 3 - صحیحه ابن مسکان 178
- دلالت روایت: 179
- اشکال سندی روایت و جواب آن: 179
- الف) بررسی اعتبار اجماع 180
- خلاصۀ درس این جلسه: 180
- اشاره 180
- اشاره 180
- 1 - نظر متأخرین 180
- 2 - نظر استاد مد ظله 181
- 1 - متن روایت: 183
- 2 - بررسی سند روایت: 183
- اشاره 183
- ب) ادامه بررسی روایات خصاء 183
- 4 - اشاره ای به اقوال فقهاء: 184
- 3 - دلالت روایت و فرض مسئله: 184
- اشاره 185
- اشاره 185
- خلاصۀ درس این جلسه: 185
- اقوال در خیار یا عدم خیار در خصاء بعد العقد: 185
- مختار علامه در مختلف: 186
- اشاره 186
- تناقض گویی علامه در مختلف: 187
- پاسخ علامه به استدلال شیخ 188
- وجه جمع استاد مد ظله از کلام علامه: 191
- بیان محقق کرکی در خصاء بعد العقد: 192
- خلاصۀ درس این جلسه: 193
- اشاره 193
- اشاره 194
- أقوال فقهاء در ثبوت خیار فسخ در خصاء متجدد بعد العقد 194
- توجیه کلام علامه در مختلف 195
- استدلال محقق کرکی به عموم روایات و بررسی استاد دام ظله نسبت به آنها 196
- روایت اول: روایت بکیر 196
- اکنون برخی از این روایات را نقل می کنیم. 196
- اشاره 196
- بررسی کلام و ادله فقهاء 196
- روایت دوم: عن سماعه 197
- روایت سوم: عن ابن مسکان 198
- روایت چهارم: ابن مسکان عن ابی بصیر 199
- خلاصۀ درس این جلسه: 200
- الف) آیا خصاء حادث بعد از عقد و بعد از دخول، موجب ثبوت حق خیار برای زن می شود؟ 200
- اشاره 200
- اشاره 200
- 1 - بیان وجه تقریب «اطلاق» روایات، نسبت به فرض خصاء حادث بعد الدخول 201
- اشاره 201
- اما روایات: 201
- 2 - مناقشه استاد مد ظله در اطلاق مذکور 202
- ب) سومین سبب حق فسخ برای زن، «عنن» 203
- 3 - خلاصه مختار استاد مد ظله در مسئله خصاء 203
- اشاره 205
- اشاره 205
- خلاصۀ درس این جلسه: 205
- بحث در عنن که یکی از عیوب موجب فسخ عقد نکاح است، 205
- نقد کلام صاحب ریاض 206
- بررسی حکم عنن 207
- ادعای خلاف اجماع شیخ طوسی در عنن بعد العقد و توجیه صاحب جواهر: 211
- اشاره 211
- اشاره 211
- خلاصۀ درس این جلسه: 211
- نظر استاد درباره کلام شیخ در مبسوط: 212
- توجیه صاحب جواهر: 212
- اشاره 213
- تفکیک عنن بعد الدخول از عنن دوم: 213
- نگاهی اجمالی به اقوال فقهاء: 213
- عبارت های فقهاء در مسئله: 214
- اشاره 214
- 1 - عبارت صدوق در مقنع است: 215
- 3 - شیخ مفید در احکام النساء: 215
- 2 - مقنعه مفید: 215
- 5 - قمی سبزواری در جامع الخلاف؛ 216
- 6 - از متأخرین هم عده ای به حسب ظاهر کلامشان قائل شده اند که یکی از آنها محقق است. 216
- 4 - ابن زهره در غنیه: 216
- بررسی روایت صفوان بن یحیی: 217
- روایات مسئله 217
- اشاره 217
- خلاصۀ درس این جلسه: 219
- اشاره 219
- 2 - نقل عبارات قائلین به مسقط بودن مطلق دخول بعد از عقد 220
- 1 - ثبوت و عدم ثبوت خیار فسخ به واسطه عنن ثابت بعد از عقد 220
- 3 - بررسی روایات مسئله 223
- الف - مقدمه 223
- روایت اول: روایت غیاث الضبی 224
- روایت دوم: روایت قرب الاسناد است 224
- ب - بررسی روایات مسئله 224
- روایت سوم: موثقه عمار ساباطی: 224
- روایت پنجم: روایت سکونی 225
- روایت چهارم: اسحاق بن عمار 225
- روایت هفتم: صحیحه ابی حمزه 226
- روایت هشتم: روایت أبی البختری: 226
- روایت ششم: روایت جعفریات است 226
- روایت نهم: روایت فقه الرضا، 227
- روایت دهم: روایت دعائم الاسلام، 227
- خلاصۀ درس این جلسه: 228
- اشاره 228
- خیار فسخ در جب 229
- خیار فسخ در عنن 229
- نظر استاد دام ظله در عنن حادث بعد العقد و الدخول 229
- اقوال فقهاء 230
- ادله ثبوت خیار 230
- کلام و نظر محقق در نافع 230
- دلیل اول؛ استدلال به اجماع 230
- اشاره 230
- دلیل دوم؛ استدلال به «لا ضرر» 231
- دلیل سوم؛ استدلال به اولویت 231
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به «لا ضرر» 231
- دلیل چهارم؛ استدلال به روایات تدلیس 232
- صور مسئله 232
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به اولویت 232
- دلیل پنجم؛ استدلال به صحیحه أبی بصیر و صحیحه أبو الصباح کنانی، و پذیرش استاد دام ظله نسبت به آن 232
- معیار در جب خیارآور 233
- کلام صاحب جواهر 233
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام صاحب جواهر 233
- اشاره 233
- اقوال در جب حادث بعد العقد 233
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام صاحب جواهر 234
- جمع بندی اقوال در جب حادث بعد العقد و نظر استاد دام ظله 235
- کسانی که بین دخول و عدم دخول قائل به تفصیل شده اند 235
- کسانی که قائل به خیار هستند 235
- دعا و تودیع به مناسبت ایام عزای حسینی 235
- بررسی عیوب موجب خیار فسخ در مرد 236
- اشاره 236
- اشاره 236
- خلاصۀ درس این جلسه: 236
- ب) قائلین به موجب خیار بودن جذام و برص 237
- الف) قائلین به موجب خیار بودن جذام 237
- ه) قول به موجب خیار فسخ بودن اعرج بودن 238
- د) قائل به موجب خیار فسخ شدن زنا 238
- ادله قول به موجب خیار فسخ بودن جذام 238
- ج) قائلین به موجب خیار بودن جذام، برص و عمی 238
- اشاره 239
- 1 - جواب نقضی: 239
- الف - روایت لزوم فرار از مجذوم 239
- 2 - جواب حلی: 239
- جواب از استدلال مذکور: 239
- ج - صحیح حلبی 240
- ب - روایت خصال 240
- اشاره 240
- بررسی سند روایت عباد ضبّی 241
- بررسی دلالت صحیح حلبی 241
- خلاصۀ درس این جلسه: 242
- اشاره 242
- 1 - مشکل اطلاق روایت ابی بصیر نسبت به مجبوب 243
- الف) تذکر دو نکته درباره مباحث قبل 243
- 2 - امکان استفاده از اطلاق روایت ابی الصباح 243
- 1 - راه حل مرحوم مجلسی اول و پاسخ استاد مد ظله 244
- ب) بررسی راه های تصحیح سند روایت غیاث الضبی 244
- اشاره 244
- 2 - تصحیح روایت بنا بر مبنای مشهور در مورد اصحاب اجماع و پاسخ استاد مد ظله 245
- 4 - تصحیح روایت از طریق عمل مشهور و پاسخ استاد مد ظله 246
- 2 - بیان اشکال 246
- 1 - متن روایت 246
- ج) بررسی دلالت روایت غیاث الضبی 246
- 3 - رفع اشکال از طریق مستثنی شمردن مواردی که مرد رد می شود 247
- 4 - رفع اشکال از طریق معلوم خواندن صیغه لا یرد 247
- 1 - متن روایت 248
- د) بررسی روایت حلبی 248
- 5 - رفع اشکال از طریق عهد ذهنی شمردن «ال» 248
- 2 - اشکال صاحب مدارک در نهایه المرام و پاسخ استاد مد ظله 249
- 4 - اشکال تقطیع صدر روایت و پاسخ استاد مد ظله 249
- خلاصۀ درس این جلسه: 250
- اشاره 250
- روایت حاصره عیوب: 251
- بحث درباره روایت غیاث ضبی: 251
- نقد دلیل اولویت: 252
- خلاصۀ درس این جلسه: 253
- اشاره 253
- مباحث پیرامون عیب قرن 254
- الف) معنای قَرَن 254
- اشاره 254
- ب) معیار خیار فسخ: 254
- ج) بحثی پیرامون «العله یخصص و یعمم»: 255
- د) بررسی روایت ابی الصباح: 256
- 1 - ذکر دو نکته پیرامون بحث قبل 258
- اشاره 258
- الف) مباحث پیرامون عیب «قرن» 258
- خلاصۀ درس این جلسه: 258
- 2 - بحثی اصولی درباره معمم و مخصص بودن «علت» و بیان مختار استاد مد ظله 259
- 3 - نظر استاد مد ظله در مورد ثبوت حق خیار در قرناء 260
- 4 - عدم تحقق اجماع و شهرت نسبت به قول به تفصیل بین امکان مباشرت و عدم امکان 261
- 1 - متن شرایع: 261
- ب) بررسی حق خیار فسخ در مورد عیب «عرج» 261
- 1) الفقیه: 262
- 2) صحیحه داود بن سرحان 262
- 3) نوادر احمد بن محمد 262
- 2 - ذکر روایاتی که در آنها موضوع برای ثبوت خیار، مطلق «عرج» واقع شده است. 262
- 6) النوادر 263
- 5) المقنع 263
- 4) التهذیب و الاستبصار: 263
- خلاصۀ درس این جلسه: 264
- اشاره 264
- خیار فسخ در عرجاء 265
- بیان اقوال در مسئله 265
- قول اول: خیارآور بودن عرج 265
- اشاره 265
- اشاره 265
- قول چهارم: موجب خیار بودن أحد الأمرین از عرج و زمانت 266
- رجوع قول پنجم به قول اول 266
- قول سوم: موجب خیار بودن زمانت 266
- قول پنجم: موجب خیار بودن عرج بیّن 266
- اشاره 267
- اشکال اول: 267
- بررسی روایات مسئله 267
- دو اشکال بر این کلام ایشان وارد است. 267
- کلام صاحب حدائق و اشکال آن: 267
- اشکال دوم: 268
- روایت اول: صحیحه محمد بن مسلم: 268
- روایت سوم: صحیحه ابی الصباح کنانی: 269
- روایت پنجم: حدیث دعائم الاسلام: 269
- روایت دوم: صحیحه داود بن سرحان: 269
- روایت چهارم: صحیحه حلبی: 269
- روایات مخالف با خیار در عرجاء 270
- الف - صحیحه عبد الرحمن بن ابی عبد الله 270
- اشاره 270
- د - روایت صحیحه حلبی 271
- ب - معتبره عبد الرحمن بن ابی عبد الله 271
- ج - معتبره رفاعه بن موسی 271
- ه - روایت دعائم 272
- طریقه جمع بین اخبار 272
- اشکال این طریق: 273
- طریق اول: حمل حصر بر اضافی بودن: 273
- طریقه دوم: حمل نهی بر اعم از تحریمی و تنزیهی 274
- اشاره 274
- 2 - تصویر مقسم مضیق و نقض آن به وسیله عدم ذکر افضاء 275
- 1 - عدم امکان جمع از طریق تصرف در مقسم 275
- خلاصۀ درس جلسه قبل و این جلسه: 275
- الف) تأکید بر جمع روایات متعارض از طریق حمل نهی بر نهی تنزیهی 275
- 2 - نظر شهید و من تبع 276
- 3 - مفهوم زمانت در لغت و نظر استاد مد ظله 276
- 1 - نظر جامع المقاصد و کشف اللثام 276
- ج) خیار فسخ در رتق 277
- 1 - مفهوم رتق 278
- 2 - نظر صاحب جواهر و پاسخ استاد مد ظله 278
- 3 - حکم رتق از نظر استاد مد ظله 279
- خلاصۀ درس این جلسه: 279
- اشاره 279
- 1 - اجماعی بودن اصل حق خیار در این مورد 280
- الف) ادله مثبت حق خیار برای زوج در صورت رتقاء بودن زوجه 280
- 2 - استدلال به تعلیل وارد در صحیحه ابی الصباح 281
- 3 - استدلال به احادیث زمانه 281
- اشاره 282
- 3/1 - توجه به تالی این تفسیر از روایات زمانه 282
- 4 - استدلال به روایت قرب الاسناد 283
- 4/2 - اشکالات سندی به روایت 283
- الف: بعضی اشکال نموده اند که روایات علی بن جعفر در قرب الاسناد به خاطر وجود عبد الله بن الحسن العلوی ضعیف السند است 283
- 4/1 - متن روایت: 283
- ب) اشکال سقیم بودن نسخ قرب الاسناد 284
- ج) توضیحی در فرق بین روایات مسئله 285
- ب) طرح فرعی مربوط به مسئله مورد بحث 285
- الف) ذکر فروعی در ارتباط با عیب «رتق» و سایر عیوب دیگر 287
- اشاره 287
- اشاره 287
- خلاصۀ درس این جلسه: 287
- (کلام صاحب جواهر): 288
- 1 - فرع اول: آیا معیار در ثبوت خیار فسخ عدم تمکن زوج بر مباشرت است یا عدم تمکن طبیعی مرد؟ 288
- نظر استاد مد ظله: 288
- 2 - فرع دوم: الحاق ضیق المجری به رتقاء 289
- اشاره 289
- 3 - فرع سوم: الحاق عیب مرد به عیب زن 289
- نظر استاد مد ظله: 289
- 4 - فرع چهارم: حکم مسئله عیوب با امکان معالجه آنها 290
- اشاره 290
- خلاصۀ درس این جلسه: 291
- حکم الزام زن بر معالجه عیب 291
- نسبت خیار فسخ در مسئله به صدوق و ناتمام بودن آن 292
- حکم خیار فسخ در زنای زن قبل از دخول 292
- بررسی مقتضای روایت سکونی و راه جواب از آن 292
- الف) تضعیف سند روایت و جواب از آن 293
- اشاره 293
- ب) اشکال در مضمون این روایات 294
- نظر استاد مد ظله در عدم صحت این نسبت 295
- خلاصۀ درس این جلسه: 295
- اشاره 295
- اشاره 295
- بررسی سند روایت فضل بن یونس 296
- مستند فتوای صدوق 296
- اشاره 296
- اشاره 297
- جمع بین روایات 297
- کلام کشف اللثام 297
- نقد کلام کشف اللثام 298
- اکثر القدماء چه می گویند؟ 298
- حکم خیار فسخ در زن محدوده 298
- نقد کلام مختلف 298
- اشاره 298
- اشاره 299
- ادله قائلین به خیار فسخ در محدوده 299
- دلیل اول قائلین به خیار فسخ در محدوده 299
- اشکالات وارده بر این روایت 300
- دلیل دوم قائلین به جواز فسخ 300
- اشکال دوم: اشکال دلالی 301
- اشکال سوم: باز اشکال دلالی 301
- ادامه بحث درباره خیار به علت محدوده بودن زن 302
- خلاصۀ درس این جلسه: 302
- اشاره 302
- اشاره 302
- 1 - اشکال اول از محقق کرکی و صاحب مدارک: 303
- اشکالات این استدلال: 303
- 2 - اشکال دوم که شیخ مطرح کرده و برخی دیگر نیز پذیرفته اند: 303
- 3 - اشکال سوم از کفایه سبزواری: 304
- مناقشه جامع المقاصد در اشکال دوم و پاسخ آن: 304
- اشاره 305
- اشاره 305
- استدلال به سایر روایات: 305
- 1 - روایت حلبی: 306
- 2 - صحیحه معاویه بن وهب: 306
- روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله: 306
- وجه دوم استدلال به روایت: 307
- اشاره 310
- 2 - شبهه اشتراک قاسم در سند روایت عبد الرحمن بن أبی عبد الله و جواب از آن 310
- خلاصۀ درس این جلسه: 310
- 1 - بررسی سند روایات زنای سابق بر عقد 310
- 3 - نقل روایات زنای سابق بر عقد و بررسی متن آنها 311
- اشاره 311
- روایت اول: 312
- روایت سوم: 313
- روایت دوم: 313
- نکته اول: توضیح فقره «ان شاء ترکها»: 314
- 4 - توجه به چند نکته 314
- نکته دوم: مورد روایت این است که مرد دخول کرده است، 314
- نکته سوم: عده ای از قدماء مانند مرحوم شیخ مفید، موضوع خیار فسخ را زن محدوده که حد بر او جاری شده قرار داده اند. 314
- اشاره 315
- 5 - روایت معارض با روایات بالا 315
- روایت اول: صحیحه رفاعه بن موسی: 315
- 6 - وجه جمع بین دو طائفه معارض از روایات 316
- اشاره 316
- روایت دوم: مصححه رفاعه بن موسی: 316
- 8 - حکم زنای مرد قبل از عقد و قبل از دخول 317
- شبهه اعراض از روایات اثبات کننده حق فسخ: 317
- 7 - حکم زنای بعد العقد 317
- خلاصه درس این جلسه: 318
- اشاره 318
- اشاره 319
- 1) روایات تفریق 319
- اشاره 319
- زنای مرد بعد از عقد و قبل از دخول و مسئلۀ خیار 319
- الف) نقل و بررسی روایات 319
- روایت طلحه بن زید 319
- صحیحۀ علی بن جعفر 320
- معتبرۀ حنان 321
- صحیحۀ رفاعه 321
- 2) روایات معارض و دامنۀ آن 321
- روایات حاصرۀ موجبات خیار 322
- روایات «الحرام لا یحرم الحلال» 322
- کلام مرحوم صاحب حدائق و نقد استاد «دام ظله» نسبت به آن 323
- 3) جمع بین روایات 323
- نظر استاد «دام ظله» 323
اینها روایاتی است که عده امه را «دو حیض» بیان کرده است.
بیان صاحب جواهر رحمه الله در اینجا مضطرب است، از اشکالات صاحب جواهر رحمه الله
1- (1) - به نظر ما در سند آن اشکالی نیست.
2- (2) - جامع الاحادیث، ج 27، ابواب عدد، باب 24، حدیث 1.
3- (3) - به قرینه روایات دیگر «فعدت عن المحیض» در سن مَن تحیض است ولی حیض نمی بیند.
4- (4) - حسب اینکه ذات الاقراء باشد یا ذات الشهور
5- (5) - جامع الاحادیث، ج 27، باب 27، حدیث 1.
به کسانی که خواسته اند اجل عده را از باب امه به باب متعه تسری بدهند این است که فرموده «مع قطع النظر از اینکه مسئله اختلافی است» گویا در امه روشن نیست که حیضتان است یا نه تا بشود استدلال کرد.
بعد راجع به اینکه بعضی خواسته اند از بعضی روایات امه بر طهرین تعدی کنند به متعه، می فرماید در باب امه حیضتان ثابت است. اما در اصل باب امه وقتی بحث می کند می گوید «لا ینبغی الشک که طهرین میزان است»
حق در مسئله این است که در باب امه «دو طهر» ثابت است و اینجا نیز قاعدتاً باید همین اشکال را مطرح می کردند که از باب امه نمی توانیم به باب متعه تعدی کنیم(1) ، چون عده امه دو طهر است و روایات «دو حیض» به جهاتی مانند تقیه حمل شده است.