- اشاره 1
- صور سه گانه مورد بحث 1
- خلاصۀ درس این جلسه: 1
- بررسی مسئله أجل قرار دادن مره و مرتین 1
- 1383/9/21 شنبه درس شمارۀ (701) کتاب النکاح/سال هفتم 1
- اقوال در فرض اول: 2
- اقوال در فرض دوم 2
- بیان اقوال در فروض سه گانه 2
- اشکال بر نسبت قول سوم به شهید ثانی 3
- بررسی روایات مربوط به قول دوم از فرض دوم 4
- اقوال در فرض سوم 4
- اشاره 4
- جواب بعض الاجله از عدم حدّ برای ساعت و ردّ آن 5
- بررسی دلالت روایات مذکور 6
- آیا می توان در عقد انقطاعی به جای ذکر اجل که رکن این عقد است یک یا دو بار مباشرت را قرار داد؟ 7
- خلاصۀ درس این جلسه: 7
- اشاره 7
- اشاره 7
- ادامه بحث درباره قسم دوم: 8
- اشاره 10
- بحث درباره قسم سوم: 10
- ارزیابی کلام شیخ در نهایه و برداشت مختلف و مسالک از سخن ایشان: 11
- دو اشتباه در عبارت جواهر: 12
- خلاصۀ درس این جلسه: 12
- اشاره 12
- الف) اخلال به مهر و اجل در عقد متعه 13
- اشاره 14
- 1 - معنای شرط 14
- ب) شروط لازم الوفاء 14
- 2 - نظر استاد - مد ظله -: 15
- اشاره 15
- خلاصۀ درس این جلسه: 16
- اشاره 16
- الف) اطلاق حقیقی شرط در التزامات مستقل و التزامات ضمنی 17
- ب) شروط مقارن کدام شروط هستند؟ 18
- ج) آیا شروط بعد العقد نافذ می باشد؟ 18
- اشاره 20
- خلاصۀ درس این جلسه: 20
- 1 - اقوال در مسئله 21
- الف) بررسی وجود «میراث» در عقد انقطاعی و اقوال فقهاء در این باره 21
- اشاره 21
- 2 - انتساب قول به ثبوت ارث در عقد متعه، به ابن براج، صحیح نیست 23
- 3 - اشاره به بعضی از روایاتی که دلالت بر عدم ثبوت ارث در عقد متعه دارند 24
- خلاصۀ درس این جلسه: 27
- اشاره 27
- اشاره 27
- اقوال درباره ارث در عقد متعه: 27
- اشاره 28
- دلیل شباهت متعه و نکاح دائم: 28
- دو اشکال استاد مد ظله به کشف الرموز: 29
- جواب کشف الرموز به استدلال فوق: 29
- ارزیابی کلام سید مرتضی: 30
- جواب استاد به شهید ثانی درباره روایات: 30
- اشاره 32
- آدرس روایات مسئله ارث متعه: 32
- خلاصۀ درس این جلسه: 32
- بررسی اشتباهات حول روایت عبد الله بن عمرو: 33
- اشاره 33
- الف - اشتباه ایضاح الفوائد: 33
- ب - اشتباه شرح لمعه و توجیه استاد مد ظله: 34
- ج - دو اشتباه از صاحب مدارک: 35
- دو مثال از اشتباه در تصحیح در غیر ما نحن فیه: 35
- 1 - اشتباه مصحح جامع الروات: 36
- 2 - اشتباه مصحح شواهد التنزیل: 36
- استدلال صاحب ریاض بر اعتبار روایت عبد الله بن عمرو: 37
- اشاره 37
- نقد استاد بر استدلال صاحب ریاض: 38
- اشاره 39
- بررسی قول اول: 39
- اشاره 39
- بررسی اقوال چهارگانه در مسئله ارث متعه 39
- خلاصۀ درس این جلسه: 39
- توجیهات شهید ثانی از قول منسوب به ابن براج: 40
- استدلال مفید رحمه الله در تخصیص آیه به اجماع و اخبار متواتر: 41
- نقد استاد بر کلام شهید ثانی: 41
- 1 - اجماع امامیه که ارثی در کار نیست 42
- نقد استاد بر انتساب قول اول به ابن براج: 42
- 2 - اخبار متواتر بر نفی ارث 42
- اشاره 43
- بررسی قول دوم: 43
- نقدهایی بر این قول و پاسخ های استاد: 43
- وجه قول سید مرتضی از دیدگاه استاد مد ظله: 44
- بررسی قول سوم و چهارم: 44
- اشاره 45
- الف) ثبوت یا عدم ثبوت ارث در عقد متعه 46
- 1 - عدم صلاحیت روایات بیان کیفیت عقد متعه، برای رد قول سید مرتضی 46
- خلاصۀ درس این جلسه: 46
- 2 - رد قول سید مرتضی 46
- کلام صاحب حدائق 47
- اشاره 47
- 3 - آیا روایات نافیه، ارث را با شرط هم نفی می کند؟ 47
- 4 - کلام صاحب جواهر در عدم ارث در عقد انقطاعی حتی با شرط 48
- بررسی سند روایت 49
- اشاره 49
- 1 - روایت سعید بن یسار 49
- اثبات وثاقت حسن بن موسی در سند و پاسخ کلام صاحب مدارک 51
- (توضیح بیشتر سند) 52
- 4 - روایت مفضل بن عمر 53
- 3 - روایت عمر بن حنظله 53
- اشاره 53
- 2 - روایت محمد بن مسلم 53
- نقد تقریب بالا برای تصحیح سند 55
- دوم: مختصر بصائر الدرجات (تألیف سعد بن عبد الله): 78 56
- اول: بصائر الدرجات (تألیف صفار): 526 تا 536 56
- متن کامل این حدیث در دو مصدر حدیثی دیده می شود: 56
- 5 - روایت حسین بن زید و سکونی 58
- ج - روایاتی که میراث را در عقد انقطاعی با شرط اثبات می کند 59
- 1 - روایت محمد بن مسلم 60
- 2 - روایت احمد بن محمد بن ابی نصر 60
- د - بحث از روایتی در اثبات قول سید مرتضی 60
- خلاصۀ درس این جلسه: 61
- اشاره 61
- 1 - بررسی دلالت موثقه محمد بن مسلم بر قول سید مرتضی 62
- ج) جواب از توجیه مذکور 62
- ب) توجیهی برای دلالت روایت بر قول مرتضی 62
- د) ذکر دو توجیه برای موثقه محمد بن مسلم و امثال آن 62
- الف) بیان اختلاف در نقل روایت 62
- 3 - توجیه روایت نافی ارث با اشتراط و عدم اشتراط 63
- اشاره 63
- ب) جواب از دفاع مذکور 64
- الف) دفاع صاحب جواهر از روایت سعید بن یسار 64
- اشاره 64
- 4 - بیان خلاف مشهور نبودن قول مختار 64
- الف) ذکر قائلین به عدم ارث به قول مطلق 65
- ب) ذکر قائلین به تفصیل بین شرط ارث و عدم آن 67
- ج) ذکر قائلین به قول سوم 69
- مورد بحث درباره زنی است که حیض می بیند، 70
- اشاره 70
- 5 - بیان بطلان اشتراط یک طرفه ارث 70
- خلاصۀ درس این جلسه: 70
- اقوال در مسئله: 71
- اشاره 71
- اشاره 71
- بررسی قول اول (دو حیض): 72
- بحث درباره روایات: 74
- اشاره 75
- خلاصۀ درس این جلسه: 76
- مطلع بحث: 76
- شیخ طوسی رحمه الله در نهایه قائل شده که عده متعه «دو حیض» است 76
- اشاره 77
- الف) برای اثبات ملزوم روایات راجع به «امه» را ذکر می کنیم: 77
- اشاره 79
- ب) بررسی صحت ملازمه 79
- روایت اسماعیل بن فضل هاشمی: 80
- روایات حیضتان در عده متعه 80
- الف) عده متمتع بها 83
- اشاره 83
- خلاصۀ درس این جلسه: 83
- اشاره 84
- 1 - بیان صاحب جواهر در جمع بین روایات مختلف در مسئله 84
- 2 - مناقشه استاد مد ظله 84
- 3 - اشاره به مختار استاد مد ظله در جمع بین روایات 85
- 4 - ذکر چند روایت 85
- خلاصۀ درس این جلسه: 87
- الف) جمع روایات مختلف در مسئله عده متمتع بها 87
- اشاره 87
- اشاره 88
- 1 - روایاتی که عده متمتع بها را 45 روز ذکر می کند شامل زن ذات الاقراء نیز می شود 88
- 2 - در فرض تعارض روایات، احادیث 45 روز مقدم است 89
- 4 - نظر استاد مد ظله درباره جمع بین روایات و بیان نحوه احتیاط در مسئله عده 92
- اشاره 92
- خلاصۀ درس این جلسه: 93
- 1 - نتیجه گیری و اشاره به وجه مخالفت جواهر با حمل بر مراتب و جواب آن 93
- 2 - بررسی حد عده متعه ذات الشهور 94
- اشاره 94
- ب) طریق حل تنافی روایات مسئله 95
- الف) بیان وجود تنافی فی الجمله بین روایات 95
- د) بیان تفاوت حد بودن سه ماه با حد بودن چهل و پنج روز در تلفیق 96
- 3 - تعیین حد عده صاحب بیش از یک حیض در ماه در کلام جواهر 96
- ج) بیان اختلاف در مقصود از سه ماه در عده طلاق 96
- ه) نحوه جمع بین روایات چهل و پنج روز و چهل و پنج شب 96
- 5 - طرح مسئله تعیین حد عده وفات در متعه 97
- 4 - راه حل تنافی بدوی در کلمات شیخ در مبسوط و امثال ابن ادریس و محقق 97
- خلاصۀ درس این جلسه: 98
- اشاره 98
- ب) استدلال به عمومات: 99
- الف) تمسک به اصل استصحاب: 99
- بحث در عده وفات در نکاح متعه 99
- اشاره 99
- ج) تمسک مخالفین قول مشهور به تنزیل متعه به منزله امه: 100
- 1 - مرسله مقنع: 101
- 2 - صحیحه عبد الرحمن بن الحجاج 101
- د) نگاهی به روایات مختص متعه که مستند قول مشهور است: 101
- اشاره 101
- 3 - صحیحه زراره: 102
- ه) بررسی روایاتی که مستند مخالفین قول مشهور است: 103
- اشاره 105
- بحث عده وفات زن متمتع بها و زن حامل در عقد دائم و متعه و امه 106
- اشاره 106
- خلاصۀ درس این جلسه: 106
- روایتی که متعه را به امه تنزیل کرده است 106
- اشاره 106
- اشکالات دوگانه استدلال به این روایت: 107
- عده متعه در زن حامل: 108
- اشاره 108
- اشاره 109
- روایات مسئله: 109
- تجدید عقد در عقد متعه: 109
- الف) طرح بحث 111
- اشاره 111
- خلاصۀ درس این جلسه: 111
- اشاره 112
- 2 - روایت جابر بن عبد الله انصاری 112
- 3 - روایت عمر بن حنظله 112
- ب) بررسی روایات مسئله 112
- 5 - روایت احول 113
- 6 - روایت ابی بصیر 114
- 7 - روایت مفضل بن عمر 115
- 8 - روایت فقه رضوی 115
- 9 - روایت ابان بن تغلب 115
- خلاصۀ درس این جلسه: 116
- اشاره 116
- الف) تمدید یا انشاء عقد دائم جدید قبل از اتمام یا هبه مدت عقد اول 117
- 1 - قابل توجیه بودن دو روایت عمر بن حنظله و أبو بصیر و صراحت روایت ابان بن تغلب 117
- 2 - بررسی سند روایت ابان بن تغلب (توثیق ابراهیم بن الفضل الهاشمی و عدم وثاقت محمد بن اسلم الجبلی) 118
- 4 - بررسی روایت فوق الذکر از حیث سند و اعتبار آن 120
- 3 - وجود معارضی برای روایت ابان بن تغلب 120
- 6 - عدم شذوذ قول به جواز تجدید عقد 121
- 9 - اشکال استاد مد ظله به کلام صاحب ریاض و مجلسی دوم 122
- 7 - دو صورت مختلف برای تجدید عقد قبل از انقضاء اجل 122
- 8 - کلام صاحب ریاض و مجلسی دوم در ابتناء صورت دوم بر مسئله جواز تأخیر عقد 122
- 1 - بررسی ملازمه بین این مسئله با مسئله فصل بین زمان عقد با زمان زوجیت 123
- خلاصۀ درس این جلسه: 123
- اشاره 123
- اشاره 123
- الف) بیان عدم ملازمه بین دو مسئله از حیث نفی جواز 124
- ب) بیان عدم ملازمه بین دو مسئله از حیث اثبات جواز 124
- 2 - بیان تفصیل بین متعه و عقد دائم در مسئله به حسب روایات 124
- 3 - بیان جواز ایجاد عقد دائم در مسئله به حسب قواعد 125
- 4 - بررسی عبارت علامه در مختلف 125
- الف) متن کلام علامه در آن 125
- ب) بیان لزوم تحفظ بر عبارات کتب در هنگام تصحیح 126
- د) استظهار فتوای ابن ابی عقیل از عبارت علامه 126
- ج) طریق جمع بین دو عبارت «و المعتمد الاول» و «لا بأس به عندی» از علامه 126
- اشاره 127
- خلاصۀ درس این جلسه: 127
- 2 - پاسخ اشکالات مطرح شده توسط استاد مد ظله: 128
- الف) پی گیری اشکالات وارد شده به عقد انقطاعی جدید: 128
- 1 - تصویر صورت های ممکن مسئله و طرح اشکالات: 128
- ب) بررسی احکام عیوب أحد الزوجین: 129
- اشاره 129
- 1 - طرح مسئله: 130
- 2 - بررسی ادله حق فسخ برای زن در صورت جنون مرد: 130
- اشاره 133
- دلیل کشف اللثام در حق فسخ زن در فرض جنون زوج: 134
- خلاصۀ درس این جلسه: 134
- اشاره 134
- بررسی احتمال اول 135
- ب - احتمال دارد مقصود کشف اللثام روایاتی باشد که (در این جلسه مورد بررسی قرار می گیرد و) می گوید: 135
- بررسی احتمال دوم 135
- اشاره 136
- اشکالات دلالی صاحب مدارک به روایت «انما یرد النکاح...»: 136
- بررسی روایات «انما یرد النکاح...»: 137
- پاسخ استاد به اشکالات صاحب مدارک: 137
- اشکال استاد به استدلال به این روایت 139
- پاسخ استاد به اشکال صاحب جواهر 139
- اشاره 139
- خلاصۀ درس این جلسه: 140
- اشاره 140
- دلائل قائلین به حق فسخ زن 141
- اشاره 141
- 1 - اجماع: 141
- 2 - استدلال به روایات 142
- کلام صاحب مدارک 143
- بررسی کلام صاحب جواهر 144
- طرح اشکالی از جانب استاد مد ظله 144
- اشاره 144
- کلام محقق کرکی 145
- اشاره 145
- اشاره 146
- بررسی روایت دیگر 146
- نظر استاد مد ظله در مورد تمسک به این روایت 146
- راه اول: اصحاب اجماع 147
- راه دوم: روایت کسانی که لا یرون و لا یرسلون الا عن ثقه 147
- نظر استاد مد ظله درباره این دو مبنی 148
- ذکر ادله خیار فسخ زوجه با جنون متقدم زوج 149
- اشاره 149
- اشاره 149
- خلاصۀ درس این جلسه: 149
- 5 - استدلال به صحیحه حلبی و اشکال صاحب جواهر بر آن 150
- 3 و 4 - قاعده لا ضرر و ادله غرور و تدلیس 150
- 2 - استدلال به تسالم عامه مسلمین 150
- 1 - اجماع 150
- ب) اولویت حکم به خیار برای زن در صورت تقدم جنون مرد از خیار فسخ داشتن مرد در صورت تقدم جنون زن: 151
- الف) اولویت حکم به خیار زن در صورت جنون متقدم مرد از حکم به خیار داشتن او در صورت جنون متأخر مرد 151
- 6 - استدلال به اولویت 151
- اشاره 151
- توضیح اشکال صاحب جواهر: 152
- اشکال صاحب حدائق و جواب ریاض از آن 152
- اشکال صاحب جواهر بر اولویت مذکور 152
- اشکال صاحب جواهر بر حدائق 153
- و اما مسئله عدم توانایی زن بر طلاق: 153
- کلام صاحب حدائق در مسئله: 153
- دفاع از حدائق با توجیه کلام او 153
- دلیل صاحب جواهر برای خیار فسخ زن در جنون متقدم 154
- اشاره 154
- خلاصۀ درس این جلسه: 155
- تبیین استدلال به اجماع: 155
- بحث درباره روایت غیاث الضبی: 156
- بحث درباره اولویت جنون سابق نسبت به لاحق: 157
- تفصیل بین صور مختلف جنون و بررسی کلام صاحب جواهر: 158
- اشاره 158
- خلاصۀ درس این جلسه: 158
- محدوده استدلال به لا ضرر و تدلیس در مسئله: 159
- توضیحی درباره روایتی در باب تدلیس: 159
- نظر استاد دام ظله در استدلال به لا ضرر و تدلیس: 159
- بررسی ادعای صاحب جواهر در تفکیک جنون قبل و بعد العقد: 161
- اشاره 162
- دو اشکال از استاد به ادعای صاحب جواهر: 163
- مواردی از کلام فقهاء در نقض سخن صاحب جواهر: 163
- برخی از عبارت های فقهایی که قائل به تفصیل هستند. 164
- الف - فقه رضوی: 164
- عبارت هایی از فقهاء در تفکیک قبل و بعد العقد در مسئله: 164
- حال برخی از عبارت هایی که متعرض قبل نیز شده اند را مورد توجه قرار می دهیم: 165
- ج - شیخ مفید در مصنفات؛ احکام النساء: 165
- 1 - نهایه: 165
- ب - مقنعه: 165
- 2 - خلاف: 166
- 3 - غنیه أبو المکارم: 166
- اشاره 166
- 1 - تبیین مورد بحث 167
- ب) سبب دوم از اسباب موجب خیار فسخ «خصاء» 167
- خلاصۀ درس این جلسه: 167
- الف) خلاصه نظر استاد مد ظله در مورد سببیت جنون زوج برای فسخ عقد 167
- اشاره 167
- 3 - بررسی کلمات مرحوم شیخ طوسی در دو کتاب «الخلاف» و «المبسوط» 168
- 2 - اقوال فقهاء 168
- 4 - مخالفت ابن زهره، ابن حمزه و محقق اول با خیار فسخ در مورد «خصی» 170
- 5 - ذکر روایتی معارض با روایات داله بر حق فسخ 171
- اشاره 171
- مسئله خیار فسخ در خصاء 172
- اشاره 172
- 1 - اقوال فقهاء در مسئله: 172
- خلاصۀ درس این جلسه: 172
- الف) ذکر قائلین به قول مشهور: 172
- 2 - ادله قائلین به عدم خیار فسخ در خصاء 173
- اشاره 173
- ج) نسبت ناصحیح قول مذکور به برخی: 173
- الف - روایت غیاث ضبی: 174
- بررسی سند روایت: 174
- دلالت روایت: 174
- 3 - جواب از ادله ذکر شده 175
- ب - روایت «انما یرد النکاح من البرص و الجذام و الجنون و العفل» 175
- الف - جواب دلیل اول: 175
- ب - جواب از روایت غیاث ضبی: 176
- ج - جواب از روایت «انما یرد النکاح...»: 176
- 2 - موثقه سماعه 177
- 4 - روایات دلالت کننده بر خیار فسخ در خصاء 177
- 1 - موثقه عبد الله بن بکیر 177
- بررسی دلالت: 178
- بررسی سند: 178
- 3 - صحیحه ابن مسکان 178
- دلالت روایت: 179
- اشکال سندی روایت و جواب آن: 179
- الف) بررسی اعتبار اجماع 180
- اشاره 180
- 1 - نظر متأخرین 180
- خلاصۀ درس این جلسه: 180
- اشاره 180
- 2 - نظر استاد مد ظله 181
- 2 - بررسی سند روایت: 183
- ب) ادامه بررسی روایات خصاء 183
- 1 - متن روایت: 183
- اشاره 183
- 4 - اشاره ای به اقوال فقهاء: 184
- 3 - دلالت روایت و فرض مسئله: 184
- اشاره 185
- خلاصۀ درس این جلسه: 185
- اقوال در خیار یا عدم خیار در خصاء بعد العقد: 185
- اشاره 185
- مختار علامه در مختلف: 186
- اشاره 186
- تناقض گویی علامه در مختلف: 187
- پاسخ علامه به استدلال شیخ 188
- وجه جمع استاد مد ظله از کلام علامه: 191
- بیان محقق کرکی در خصاء بعد العقد: 192
- خلاصۀ درس این جلسه: 193
- اشاره 193
- أقوال فقهاء در ثبوت خیار فسخ در خصاء متجدد بعد العقد 194
- اشاره 194
- توجیه کلام علامه در مختلف 195
- استدلال محقق کرکی به عموم روایات و بررسی استاد دام ظله نسبت به آنها 196
- اشاره 196
- اکنون برخی از این روایات را نقل می کنیم. 196
- بررسی کلام و ادله فقهاء 196
- روایت اول: روایت بکیر 196
- روایت دوم: عن سماعه 197
- روایت سوم: عن ابن مسکان 198
- روایت چهارم: ابن مسکان عن ابی بصیر 199
- الف) آیا خصاء حادث بعد از عقد و بعد از دخول، موجب ثبوت حق خیار برای زن می شود؟ 200
- اشاره 200
- خلاصۀ درس این جلسه: 200
- اشاره 200
- 1 - بیان وجه تقریب «اطلاق» روایات، نسبت به فرض خصاء حادث بعد الدخول 201
- اشاره 201
- اما روایات: 201
- 2 - مناقشه استاد مد ظله در اطلاق مذکور 202
- 3 - خلاصه مختار استاد مد ظله در مسئله خصاء 203
- ب) سومین سبب حق فسخ برای زن، «عنن» 203
- اشاره 205
- خلاصۀ درس این جلسه: 205
- بحث در عنن که یکی از عیوب موجب فسخ عقد نکاح است، 205
- اشاره 205
- نقد کلام صاحب ریاض 206
- بررسی حکم عنن 207
- اشاره 211
- ادعای خلاف اجماع شیخ طوسی در عنن بعد العقد و توجیه صاحب جواهر: 211
- خلاصۀ درس این جلسه: 211
- اشاره 211
- نظر استاد درباره کلام شیخ در مبسوط: 212
- توجیه صاحب جواهر: 212
- تفکیک عنن بعد الدخول از عنن دوم: 213
- اشاره 213
- نگاهی اجمالی به اقوال فقهاء: 213
- عبارت های فقهاء در مسئله: 214
- اشاره 214
- 2 - مقنعه مفید: 215
- 1 - عبارت صدوق در مقنع است: 215
- 3 - شیخ مفید در احکام النساء: 215
- 6 - از متأخرین هم عده ای به حسب ظاهر کلامشان قائل شده اند که یکی از آنها محقق است. 216
- 4 - ابن زهره در غنیه: 216
- 5 - قمی سبزواری در جامع الخلاف؛ 216
- اشاره 217
- بررسی روایت صفوان بن یحیی: 217
- روایات مسئله 217
- اشاره 219
- خلاصۀ درس این جلسه: 219
- 2 - نقل عبارات قائلین به مسقط بودن مطلق دخول بعد از عقد 220
- 1 - ثبوت و عدم ثبوت خیار فسخ به واسطه عنن ثابت بعد از عقد 220
- الف - مقدمه 223
- 3 - بررسی روایات مسئله 223
- ب - بررسی روایات مسئله 224
- روایت دوم: روایت قرب الاسناد است 224
- روایت اول: روایت غیاث الضبی 224
- روایت سوم: موثقه عمار ساباطی: 224
- روایت چهارم: اسحاق بن عمار 225
- روایت پنجم: روایت سکونی 225
- روایت هفتم: صحیحه ابی حمزه 226
- روایت ششم: روایت جعفریات است 226
- روایت هشتم: روایت أبی البختری: 226
- روایت دهم: روایت دعائم الاسلام، 227
- روایت نهم: روایت فقه الرضا، 227
- اشاره 228
- خلاصۀ درس این جلسه: 228
- خیار فسخ در جب 229
- خیار فسخ در عنن 229
- نظر استاد دام ظله در عنن حادث بعد العقد و الدخول 229
- دلیل اول؛ استدلال به اجماع 230
- اشاره 230
- کلام و نظر محقق در نافع 230
- اقوال فقهاء 230
- ادله ثبوت خیار 230
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به «لا ضرر» 231
- دلیل دوم؛ استدلال به «لا ضرر» 231
- دلیل سوم؛ استدلال به اولویت 231
- صور مسئله 232
- دلیل چهارم؛ استدلال به روایات تدلیس 232
- دلیل پنجم؛ استدلال به صحیحه أبی بصیر و صحیحه أبو الصباح کنانی، و پذیرش استاد دام ظله نسبت به آن 232
- نقد استاد دام ظله نسبت به استدلال به اولویت 232
- کلام صاحب جواهر 233
- اقوال در جب حادث بعد العقد 233
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام صاحب جواهر 233
- معیار در جب خیارآور 233
- اشاره 233
- نقد استاد دام ظله نسبت به کلام صاحب جواهر 234
- جمع بندی اقوال در جب حادث بعد العقد و نظر استاد دام ظله 235
- دعا و تودیع به مناسبت ایام عزای حسینی 235
- کسانی که بین دخول و عدم دخول قائل به تفصیل شده اند 235
- کسانی که قائل به خیار هستند 235
- اشاره 236
- اشاره 236
- بررسی عیوب موجب خیار فسخ در مرد 236
- خلاصۀ درس این جلسه: 236
- ب) قائلین به موجب خیار بودن جذام و برص 237
- الف) قائلین به موجب خیار بودن جذام 237
- د) قائل به موجب خیار فسخ شدن زنا 238
- ادله قول به موجب خیار فسخ بودن جذام 238
- ه) قول به موجب خیار فسخ بودن اعرج بودن 238
- ج) قائلین به موجب خیار بودن جذام، برص و عمی 238
- الف - روایت لزوم فرار از مجذوم 239
- 1 - جواب نقضی: 239
- 2 - جواب حلی: 239
- اشاره 239
- جواب از استدلال مذکور: 239
- ج - صحیح حلبی 240
- اشاره 240
- ب - روایت خصال 240
- بررسی دلالت صحیح حلبی 241
- بررسی سند روایت عباد ضبّی 241
- اشاره 242
- خلاصۀ درس این جلسه: 242
- الف) تذکر دو نکته درباره مباحث قبل 243
- 1 - مشکل اطلاق روایت ابی بصیر نسبت به مجبوب 243
- 2 - امکان استفاده از اطلاق روایت ابی الصباح 243
- ب) بررسی راه های تصحیح سند روایت غیاث الضبی 244
- اشاره 244
- 1 - راه حل مرحوم مجلسی اول و پاسخ استاد مد ظله 244
- 2 - تصحیح روایت بنا بر مبنای مشهور در مورد اصحاب اجماع و پاسخ استاد مد ظله 245
- 4 - تصحیح روایت از طریق عمل مشهور و پاسخ استاد مد ظله 246
- 2 - بیان اشکال 246
- 1 - متن روایت 246
- ج) بررسی دلالت روایت غیاث الضبی 246
- 3 - رفع اشکال از طریق مستثنی شمردن مواردی که مرد رد می شود 247
- 4 - رفع اشکال از طریق معلوم خواندن صیغه لا یرد 247
- د) بررسی روایت حلبی 248
- 1 - متن روایت 248
- 5 - رفع اشکال از طریق عهد ذهنی شمردن «ال» 248
- 2 - اشکال صاحب مدارک در نهایه المرام و پاسخ استاد مد ظله 249
- 4 - اشکال تقطیع صدر روایت و پاسخ استاد مد ظله 249
- اشاره 250
- خلاصۀ درس این جلسه: 250
- روایت حاصره عیوب: 251
- بحث درباره روایت غیاث ضبی: 251
- نقد دلیل اولویت: 252
- خلاصۀ درس این جلسه: 253
- اشاره 253
- اشاره 254
- ب) معیار خیار فسخ: 254
- الف) معنای قَرَن 254
- مباحث پیرامون عیب قرن 254
- ج) بحثی پیرامون «العله یخصص و یعمم»: 255
- د) بررسی روایت ابی الصباح: 256
- خلاصۀ درس این جلسه: 258
- 1 - ذکر دو نکته پیرامون بحث قبل 258
- الف) مباحث پیرامون عیب «قرن» 258
- اشاره 258
- 2 - بحثی اصولی درباره معمم و مخصص بودن «علت» و بیان مختار استاد مد ظله 259
- 3 - نظر استاد مد ظله در مورد ثبوت حق خیار در قرناء 260
- ب) بررسی حق خیار فسخ در مورد عیب «عرج» 261
- 4 - عدم تحقق اجماع و شهرت نسبت به قول به تفصیل بین امکان مباشرت و عدم امکان 261
- 1 - متن شرایع: 261
- 2) صحیحه داود بن سرحان 262
- 1) الفقیه: 262
- 3) نوادر احمد بن محمد 262
- 2 - ذکر روایاتی که در آنها موضوع برای ثبوت خیار، مطلق «عرج» واقع شده است. 262
- 4) التهذیب و الاستبصار: 263
- 6) النوادر 263
- 5) المقنع 263
- اشاره 264
- خلاصۀ درس این جلسه: 264
- خیار فسخ در عرجاء 265
- اشاره 265
- قول اول: خیارآور بودن عرج 265
- بیان اقوال در مسئله 265
- اشاره 265
- قول سوم: موجب خیار بودن زمانت 266
- قول پنجم: موجب خیار بودن عرج بیّن 266
- رجوع قول پنجم به قول اول 266
- قول چهارم: موجب خیار بودن أحد الأمرین از عرج و زمانت 266
- کلام صاحب حدائق و اشکال آن: 267
- دو اشکال بر این کلام ایشان وارد است. 267
- اشکال اول: 267
- اشاره 267
- بررسی روایات مسئله 267
- اشکال دوم: 268
- روایت اول: صحیحه محمد بن مسلم: 268
- روایت سوم: صحیحه ابی الصباح کنانی: 269
- روایت چهارم: صحیحه حلبی: 269
- روایت دوم: صحیحه داود بن سرحان: 269
- روایت پنجم: حدیث دعائم الاسلام: 269
- اشاره 270
- روایات مخالف با خیار در عرجاء 270
- الف - صحیحه عبد الرحمن بن ابی عبد الله 270
- ج - معتبره رفاعه بن موسی 271
- ب - معتبره عبد الرحمن بن ابی عبد الله 271
- د - روایت صحیحه حلبی 271
- ه - روایت دعائم 272
- طریقه جمع بین اخبار 272
- اشکال این طریق: 273
- طریق اول: حمل حصر بر اضافی بودن: 273
- طریقه دوم: حمل نهی بر اعم از تحریمی و تنزیهی 274
- اشاره 274
- 1 - عدم امکان جمع از طریق تصرف در مقسم 275
- خلاصۀ درس جلسه قبل و این جلسه: 275
- 2 - تصویر مقسم مضیق و نقض آن به وسیله عدم ذکر افضاء 275
- الف) تأکید بر جمع روایات متعارض از طریق حمل نهی بر نهی تنزیهی 275
- 1 - نظر جامع المقاصد و کشف اللثام 276
- 3 - مفهوم زمانت در لغت و نظر استاد مد ظله 276
- 2 - نظر شهید و من تبع 276
- ج) خیار فسخ در رتق 277
- 2 - نظر صاحب جواهر و پاسخ استاد مد ظله 278
- 1 - مفهوم رتق 278
- اشاره 279
- خلاصۀ درس این جلسه: 279
- 3 - حکم رتق از نظر استاد مد ظله 279
- الف) ادله مثبت حق خیار برای زوج در صورت رتقاء بودن زوجه 280
- 1 - اجماعی بودن اصل حق خیار در این مورد 280
- 2 - استدلال به تعلیل وارد در صحیحه ابی الصباح 281
- 3 - استدلال به احادیث زمانه 281
- اشاره 282
- 3/1 - توجه به تالی این تفسیر از روایات زمانه 282
- 4/2 - اشکالات سندی به روایت 283
- 4/1 - متن روایت: 283
- الف: بعضی اشکال نموده اند که روایات علی بن جعفر در قرب الاسناد به خاطر وجود عبد الله بن الحسن العلوی ضعیف السند است 283
- 4 - استدلال به روایت قرب الاسناد 283
- ب) اشکال سقیم بودن نسخ قرب الاسناد 284
- ب) طرح فرعی مربوط به مسئله مورد بحث 285
- ج) توضیحی در فرق بین روایات مسئله 285
- خلاصۀ درس این جلسه: 287
- اشاره 287
- الف) ذکر فروعی در ارتباط با عیب «رتق» و سایر عیوب دیگر 287
- اشاره 287
- 1 - فرع اول: آیا معیار در ثبوت خیار فسخ عدم تمکن زوج بر مباشرت است یا عدم تمکن طبیعی مرد؟ 288
- نظر استاد مد ظله: 288
- (کلام صاحب جواهر): 288
- 3 - فرع سوم: الحاق عیب مرد به عیب زن 289
- اشاره 289
- نظر استاد مد ظله: 289
- 2 - فرع دوم: الحاق ضیق المجری به رتقاء 289
- اشاره 290
- 4 - فرع چهارم: حکم مسئله عیوب با امکان معالجه آنها 290
- حکم الزام زن بر معالجه عیب 291
- خلاصۀ درس این جلسه: 291
- نسبت خیار فسخ در مسئله به صدوق و ناتمام بودن آن 292
- حکم خیار فسخ در زنای زن قبل از دخول 292
- بررسی مقتضای روایت سکونی و راه جواب از آن 292
- الف) تضعیف سند روایت و جواب از آن 293
- اشاره 293
- ب) اشکال در مضمون این روایات 294
- اشاره 295
- خلاصۀ درس این جلسه: 295
- اشاره 295
- نظر استاد مد ظله در عدم صحت این نسبت 295
- مستند فتوای صدوق 296
- بررسی سند روایت فضل بن یونس 296
- اشاره 296
- اشاره 297
- جمع بین روایات 297
- کلام کشف اللثام 297
- نقد کلام کشف اللثام 298
- اشاره 298
- اکثر القدماء چه می گویند؟ 298
- نقد کلام مختلف 298
- حکم خیار فسخ در زن محدوده 298
- دلیل اول قائلین به خیار فسخ در محدوده 299
- اشاره 299
- ادله قائلین به خیار فسخ در محدوده 299
- اشکالات وارده بر این روایت 300
- دلیل دوم قائلین به جواز فسخ 300
- اشکال دوم: اشکال دلالی 301
- اشکال سوم: باز اشکال دلالی 301
- اشاره 302
- خلاصۀ درس این جلسه: 302
- اشاره 302
- ادامه بحث درباره خیار به علت محدوده بودن زن 302
- اشکالات این استدلال: 303
- 2 - اشکال دوم که شیخ مطرح کرده و برخی دیگر نیز پذیرفته اند: 303
- 1 - اشکال اول از محقق کرکی و صاحب مدارک: 303
- 3 - اشکال سوم از کفایه سبزواری: 304
- مناقشه جامع المقاصد در اشکال دوم و پاسخ آن: 304
- اشاره 305
- اشاره 305
- استدلال به سایر روایات: 305
- 1 - روایت حلبی: 306
- 2 - صحیحه معاویه بن وهب: 306
- روایت عبد الرحمن بن ابی عبد الله: 306
- وجه دوم استدلال به روایت: 307
- خلاصۀ درس این جلسه: 310
- 2 - شبهه اشتراک قاسم در سند روایت عبد الرحمن بن أبی عبد الله و جواب از آن 310
- 1 - بررسی سند روایات زنای سابق بر عقد 310
- اشاره 310
- اشاره 311
- 3 - نقل روایات زنای سابق بر عقد و بررسی متن آنها 311
- روایت اول: 312
- روایت سوم: 313
- روایت دوم: 313
- نکته دوم: مورد روایت این است که مرد دخول کرده است، 314
- نکته سوم: عده ای از قدماء مانند مرحوم شیخ مفید، موضوع خیار فسخ را زن محدوده که حد بر او جاری شده قرار داده اند. 314
- 4 - توجه به چند نکته 314
- نکته اول: توضیح فقره «ان شاء ترکها»: 314
- اشاره 315
- روایت اول: صحیحه رفاعه بن موسی: 315
- 5 - روایت معارض با روایات بالا 315
- روایت دوم: مصححه رفاعه بن موسی: 316
- اشاره 316
- 6 - وجه جمع بین دو طائفه معارض از روایات 316
- 8 - حکم زنای مرد قبل از عقد و قبل از دخول 317
- 7 - حکم زنای بعد العقد 317
- شبهه اعراض از روایات اثبات کننده حق فسخ: 317
- اشاره 318
- خلاصه درس این جلسه: 318
- الف) نقل و بررسی روایات 319
- روایت طلحه بن زید 319
- 1) روایات تفریق 319
- اشاره 319
- اشاره 319
- زنای مرد بعد از عقد و قبل از دخول و مسئلۀ خیار 319
- صحیحۀ علی بن جعفر 320
- معتبرۀ حنان 321
- 2) روایات معارض و دامنۀ آن 321
- صحیحۀ رفاعه 321
- روایات حاصرۀ موجبات خیار 322
- روایات «الحرام لا یحرم الحلال» 322
- نظر استاد «دام ظله» 323
- کلام مرحوم صاحب حدائق و نقد استاد «دام ظله» نسبت به آن 323
- 3) جمع بین روایات 323
و عده المطلقه ثلاثه أشهر و الامه المطلقه علیها نصف ما علی الحره و کذلک المتعه علیها مثل ما علی الامه.(1)
قائلین به ملازمه به نحو عام، این روایت را تقطیع کرده اند و فقط عبارت «علیها مثل ما علی الامه» را نقل کرده اند و نتیجه گرفته اند فرقی بین ذات الاقراء و ذات الشهور نیست.
بیان اشکال صاحب مدارک: «اگر این جمله با قبل از آن لحاظ شود فقط ذات الشهور را در بر می گیرد، چون روایت چنین است که: عده المطلقه ثلاثه اشهر و الأمه المطلقه علیها نصف ما علی الحره و کذلک المتعه علیها مثل ما علی الامه، لذا از این بیان عموم تنزیل متعه به منزله امه استفاده نمی شود». اما صاحب ریاض رحمه الله از آن استفاده «عموم تنزیل» نموده اند. ولی استفاده عموم از این روایت یا ادله دیگر مانند «هنّ مستأجرات» درست نیست و حق با صاحب مدارک رحمه الله است.
روایات حیضتان در عده متعه
تا به اینجا روایات امه را مورد بحث قرار دادیم، اما پس از بحث ملازمه بین امه و
1- (1) - جامع الاحادیث، ج 27 از ابواب عده، باب 31، حدیث 2 و استبصار، ج 3، ص 350، حدیث 1252 - تهذیب، ج 8، ص 157، حدیث 545.
متعه سراغ روایاتی می رویم که مستقیما راجع به خود متعه حیضتان گفته اند.
اولین کسی که روایت مرتبط با بحث را پیدا کرده است، صاحب مدارک است که روایت «اسماعیل بن فضل هاشمی» را ذکر کرده که به نظر ابتدایی روایت خوبی هم هست و فقهاء بعدی هم آن را قبول کرده اند، و به نظر مختار صحیحه است(1).
روایت دیگر روایت ابی بصیر است که کاشف اللثام رحمه الله از تفسیر عیاشی پیدا کرده و مرسله است. صاحب حدائق به وسیله بحار از کتاب حسین بن سعید مسند آن را پیدا کرده است(2) که در این روایت نیز «حیضتان» آمده است.