نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 21 صفحه 127

2- (2) جامع احادیث الشیعه 306:26، ابواب المهور و الشروط، الباب 17، الحدیث 7.
3- (3) جامع احادیث الشیعه 308:26، ابواب المهور و الشروط، الباب 17، الحدیث 12.

است و جواب حضرت این است که میزان برای استقرار مهر دخول است(1) و ظاهرش این است که چیز دیگری منشأ استقرار مهر نیست. و بعضی مثل صاحب وسائل خواسته اند از بعضی روایات دیگر این باب مثل «اذا التقی الختانان وجب المهر و العده»(2) و «اذا ادخله وجب الغسل و المهر و العده»(3) استفاده بکنند که مهر کامل فقط با دخول استقرار پیدا می کند.

این گونه استدلال به نظر ما مورد شبهه است؛ چرا که ظاهر این قضایای شرطیه بیان میزان برای تحقق دخول است به اینکه با چه مقدار محقق می شود و نیاز به انزال هست یا نه؟ پس دیگر دلالت بر اینکه دخول تنها موجب استقرار مهر است نمی کنند؛ نظیر اینکه گفته شود که: اگر زنی زنا کند و شوهر داشته باشد کشته می شود. که مفهوم این کلام این نیست که شوهر داشتن علت منحصره برای قتل اوست.

توضیحی درباره سه روایت اخیر

در روایت «لا یوجب المهر إلاّ الوقاع فی الفرج» و همین طور «لا یوجب علیه الصداق الا الوقاع» یا باید مقدر و مستثنی منه را «شیء» بگیریم و یا باید جمعاً بین الادله مقدر را عبارت از «تمتع» بگیریم، علی ای حال مقدار دلالت این روایات به حسب ظاهر حصر مطلق است؛ یعنی دلالت می کنند بر اینکه چیزی که موجب مهر است فقط دخول است، لکن این ظهور در صورتی که ادله ای قائم شود بر اینکه چیز دیگری هم موجب مهر است، قابل حمل بر حصر اضافی است و لذا بدین صورت با آنها قابل جمع خواهد بود و تنافی نخواهد داشت.

ذکر روایات استقرار مهر با موت

1- (1) توضیح این که اگر چه لفظ دخول در روایت نیامده است، لکن مستفاد از روایات دیگر همین باب این است که ارخاء ستور و اغلاق باب را اماره بر دخول می دانسته اند مثلا در روایت 11 همین باب می فرماید «و خلاؤه بها دخول».
2- (2) جامع احادیث الشیعه 305:26، ابواب المهور و الشروط، الباب 17، الحدیث 1.
3- (3) جامع احادیث الشیعه 306:26، ابواب المهور و الشروط، الباب 17، الحدیث 2.