نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 22 صفحه 131

ردّ استدلال مالک بر استحباب:

همانطوری که مشهور قائل شده اند، «محسنین» بر اعم از احسان به نحو وجوب یا مستحب دلالت می کند و با قرائن است که ظهور در یکی از آنها پیدا می کند و در اینجا با توجه به دو تعبیر «علی» و «حقّا» ظهور آن در وجوب با قرینه به دست می آید و مثل آن است که در آیه شریفه «إِنَّ اللّهَ

1- 1) - جواهر الکلام 31 :51. [1]

یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ» که با توجه به ظهور امر در وجوب، (1) مقصود از احسان در این آیه هم احسان واجب است، که مقصود کارهای خوب حیاتی است؛ شاید بتوان گفت که عدل در آیه شریفه در مقابل ظلم است و احسان امر وجودی حیاتی است و ظلم از آنجا که امر به ترک دارد در این آیه به مقابل آن و همینطور به کارهای خوب حیاتی که باید انجام شود، امر می کند. و همینطور در آیه شریفه «وَ قَضی رَبُّکَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» مقصود از این احسان که با تعابیر «قضی» و عبادت الله آمده است، احسان استحبابی نیست. و لذا مطابق مشهور فریقین و اتفاق امامیه در اینجا متعه محکوم به وجوب است. البته بحث مفصل متعه در مسألۀ بعدی در بررسی استحباب متعه در هر طلاقی خواهد آمد و در این مسأله به همین مقدار اکتفاء می شود.

حکم مهریه در صورت موت قبل از دخول در مفوضه

عبارت محقق در «شرایع» : «فان مات احدهما قبل الدخول و قبل الفرض فلا مهر لها و لا متعه». در فرض مورد بحث اگر چه انتفاء مهر مسلّم است ولی مرحوم محقّق متعه را هم منتفی دانسته است.

کلام «جواهر» و توضیح آن:

مرحوم صاحب جواهر برای بیان وجه کلام صاحب شرایع در اینجا به یک روایت (2) استدلال می کند که به سبب اطلاقش دلالت بر عدم متعه می کند، ولی هیچ حرفی از منافات آن با روایت دیگری (3) که در آن امر به

1- 1) - هم در روایات و هم در لغت و هم در قرآن شواهدی هست که مادۀ امر بمعنای الزام است مانند حدیث «لو لا ان اشق علی افتی لامرتهم بالسواک» یعنی امر الزامی می کردم، لالزمت السواک علیهم.
2- 2) - مقصود صحیح حلبی است که بعد از نقل عبارت مذکور از «شرایع» در صفحۀ 51 از «جواهر» آورده است.