نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 22 صفحه 23

اشاره

و لو تزوجها علی کتاب اللّه و سنه نبیه صلی الله علیه و آله و لم یسم مهراً کان مهرها خمس مائه درهم.

گاهی در عقد نکاح اصلاً مهری تعیین نمی شود، که به آن تفویض البضع گفته می شود. حکم این مسأله بعداً بحث می شود. گاهی نیز هر چند اسمی از مهر نبرده اند ولی این جمله در کلام بوده که گفته من تزوج می کنم «علی کتاب اللّه و سنه نبیه صلی اللّه علیه و آله». آیا چنین مهری صحیح است یا صحیح نیست، و اگر صحیح باشد، مقدار آن چیست.

به مشهور نسبت داده اند که قائل به صحت عبارت شده و مهریه را مهر السنه یعنی پانصد درهم دانسته اند که باید زوج به زوجه بپردازد. و در بعضی کتب هم است مانند جامع المقاصد (1) و شرح لمعه (2) دعوای اجماع شده، و ما هم مخالف صریحی در این مسأله ندیدیم. البته بین متأخرین یعنی از جامع المقاصد به بعد گاهی تردیدهایی پیدا شده، ولی در سابقین به کلامی که بواسطۀ آن صریحاً بتوانیم خلاف مطلب را به آنها نسبت بدهیم، برخورد نکردیم. البته تعبیرات از عنوان مسأله در کتب مختلف است در کثیری از کتب همین عنوان ذکر شده است و گفته اند که باید پانصد درهم داده شود و کمی از کتب قید «جیاد» را هم افزوده اند، یعنی پانصد درهم جید گفته اند و امّا درهم ردیء کفایت نمی کند، در نهایه، نسبت به این مسأله نسخه ها مختلف است، بعضی از نسخ «جیاد» را دارد و بعضی

1- 1) - محقق کرکی، جامع المقاصد، مؤسسه آل البیت(علیه السلام)،ج13، ص 344.
2- 2) - شهید ثانی، الروضه البهیه، دفتر تبلیغات اسلامی،قم، ج 2،ص 115.

ندارد،ولی آنجا که می خواهد مهر السنه را ذکر کند همه نسخ قید «جیاد» را دارد (1) در مهذب مرحوم ابن براج (2) که شاگرد مرحوم شیخ و معمولاً تابع مرحوم شیخ است و در موارد بسیاری، تقریباً همان عبائر نهایه و گاهی هم عبائر مبسوط را عیناً در کتاب خود می آورد، کلمه «جیاد» را آورده است. مرحوم ابن ادریس نیز در سرائر (3) قید «جیاد» را آورده است ولی اکثراً این کلمه را نیاورده اند، این یک اختلاف در تعبیر بود و اختلاف تعبیر دیگر آنکه، مرحوم محقق (4) و مرحوم علامه در دو کتاب خود؛ تبصره (5) و تلخیص المرام، به این صورت تعبیر کرده اند که «ان تزوجها علی السنه» آن موقع باید زوج پانصد درهم بدهد و اسمی از کتاب الله قبل از لفظ السنه نبرده اند.

بیان دو اشکال از محقق کرکی و شهید ثانی

چنانچه گذشت مرحوم محقق کرکی و سپس عده ای دیگر بعد از ایشان نظیر شهید ثانی در بعضی فروض مسأله تأمل کرده اند. اشکال مرحوم محقق کرکی در این فرض است که زوج یا زوجه علی سبیل منع الخلّو نمی دانند مهر السنه چقدر است، البته اگر هر دو بدانند و تعبیر اینطور باشد، اشکال نمی کند ولی اگر یکی از اینها علی سبیل منع الخلو نداند، ایشان شبهه دارد که این عقد صحیح باشد یا صحیح نباشد. (6)

1- 1) شیخ طوسی ،النهایه،منشورات قدس،ص 469.