نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 22 صفحه 58

بررسی دلیل حکم به ضمان اجره التعلیم

قاعده کلی ای هست که المهر مضمون علی الزوج یعنی زوج ضامن مهر است.

حال در بحث ضمان مهر توسط زوج - که بحث مفصل تر آن خواهد آمد - بحث از این است که آیا ضمان زوج نسبت به مهر زن از باب ضمان معاوضه است تا اینکه اگر اداء آن متعذر شد نوبت به مهر المثل برسد یا اینکه از باب ضمان ید است که با متعذر شدن آن نوبت به مثل یا قیمت آن مهر متعذر برسد؟ (1) مشهور در مسأله و شاید مخالف صریحی هم در مسأله نباشد، این است که ضمان در باب مهر از باب ضمان ید است نه ضمان معاوضه و لذا در اینجا حکم به اجره التعلیم کرده اند، و فرقی هم نمی کند که این عدم قدرت از ابتداء بوده باشد یا اینکه بعداً عارض بشود، در هر دو صورت حکم به تعلق اجرت تعلیم می شود. البته فرقی نمی کند مرد قادر به تعلیم نباشد و یا زن قادر به تعلم نبوده باشد.

حکم استناد عجز زوج به زوجه

اشاره

یک فرعی را مرحوم علامه در قواعد آورده است و آن اینکه اگر زوجه از یادگیری به وسیله زوج خودداری نماید و خودش به طریق دیگری آن صنعت یا سوره را یاد بگیرد، که در این صورت دیگر با توجه به اینکه خود زن علم به آن صنعت یا سوره پیدا کرده است، زوج از اداء مهر که تعلیم زن است عاجز می شود در این صورت بحث در این است که آیا مهر باطل شده و باید مهر المثل به او بدهد؟ یا اینکه با عجز از اداء خود مهر باید مثل آن را که اجرت تعلیم است به زن بپردازد؟ یا اینکه باید حکم به سقوط مهر به طور کلی نمود؟

اقوال در مسأله:

ظاهر علامه - همانطوری که در «جواهر» هست - حکم به اجره التعلیم است و اما مرحوم صاحب جواهر با اینکه در نظیر این مسأله - که اگر

سکنای خانه ای را برای مدت مدتی به عنوان مهر برای او قرار بدهد ولی او از سکنای آن استفاده نکند - حکم به سقوط مهر نموده است ولی در اینجا حکم به سقوط ننموده و فقط حکم کردن به تعلق اجرت تعلیم به زن را مشکل دانسته است.