نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 23 صفحه 11

اشکال بر «شرایع»: ایرادی که در اینجا بر قول به جواز الزام زوج بر تعیین مهر در این صورت وجود دارد، همانطوری که در قسمت اول بحث یعنی در مورد مفوضه البضع گفتیم که در آنجا گفتند که اگر چه زن مالک مهری نیست چون بضع را تفویض نموده است، لکن حق مطالبه تعیین مهر را دارد «تملک ان تتملک» یعنی مالک مالکیت مهر است به اینکه زوج او را مالک مهر کند و ما در آنجا گفتیم که بر چنین حقی که بتواند مرد را الزام بر تعیین مهر کند دلیل متقن و معتنابهی وجود ندارد. در اینجا هم می گوییم که دلیلی بر این حکم «شرایع» بر جواز الزام مرد بر تعیین مهر در صورت طلاق قبل از دخول، وجود ندارد، بله همانطوری که گفتیم اگر تعیین مهر نماید، تعیین او نافذ است، مفاد صحیحه محمد بن مسلم در این باره هم همین مقدار یعنی مسئله نفوذ است و اما دلالتی بر جواز الزام او بر تعیین مهر نمی کند.

حکم مهریه در صورت موت حاکم

عبارت صاحب «شرایع»: «و لو مات الحاکم قبل الحکم و قبل الدخول، قیل: سقط المهر و لها المتعه، و قیل: لیس لها احدهما، و الأول مروی».

از آنجا که حکم مهریه در صورت دخول و موت حاکم قبل از حکم روشن است و آن عبارت از مهر المثل است، دیگر متعرض آن نشده است و به ذکر صورت موت قبل از دخول اکتفاء نموده است.

اقوال فقهاء در این فرع:

سه قول در این فرع وجود دارد که عبارتند از:

1 - ثبوت متعه برای زوجه؛ که قول مشهور است.

2 - ثبوت مهر المثل برای او؛ که این قول مختار علامه در «قواعد» است، با اینکه ایشان در کتاب های دیگرش موافق با مشهور است، و همین طور این قول را طبق حکایت شیخ قول یکی از قدماء خوانده است، ولی شهید ثانی می گوید که این حکایت اشتباه است و شیخ اصلاً فرض جاری را که صورت موت است عنوان نکرده است و در این باره حق با شهید ثانی است.

3 - نه متعه به او تعلق می گیرد و نه مهر المثل؛ و قائلین به این قول عبارتند از: ابن ادریس در «سرائر»، فاضل آبی در «کشف الرموز»؛ ظاهر «خلاف» که مهر را صراحتاً نفی کرده و ظاهرش این است که متعه هم ندارد؛ چون متعه را منحصر به طلاق دانسته است، اگر چه شهید اول در «غایه المراد» ظاهر «خلاف» را قول به متعه خوانده است ولی این اشتباهی است و حتماً قبل از «و هو ظاهر الخلاف» در کلام شهید یک سقطی شده است.

علامه هم در «مختلف» این قول را به ابن جنید و فاضل آبی در «کشف الرموز» آن را به ابن ابی عقیل نسبت داده اند و روشن نیست که آیا هر دو ایشان قائل به این قولند یا اینکه یکی از آنها قائل به آن است و در ذکر نام او، علامه یا فاضل آبی دچار اشتباه و سهو شده اند.