نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 23 صفحه 20

قول اول: نفس دخول مسقط مهر است مطلقاً.

قائل این قول معلوم نیست، در تهذیب و استبصار این قول از بعضی از اصحاب نقل شده. در احتجاج طبرسی حمیری با حضرت ولی عصر (عج) مکاتبه ای دارد که در آنجا این قول را به بعض الاصحاب منسوب می کند(1) شاید مرحوم شیخ هم که بعض الاصحاب تعبیر کرده اند به ملاحظه این مکاتبه بوده است. در بین سنی ها هم معروف بوده که امامیه این مطلب را قائلند کأنه قول مورد اتفاق امامیه مسقط بودن دخول برای مهر بوده که مرحوم سید مرتضی در انتصار می گوید: «توهم علینا» اشتباه کرده اند.

قول دوم: اگر شیئی پرداخت شود و بعد دخول واقع شود، آنچه دریافت نشده ساقط می شود ممکن است آن شیء پرداخت شده از غیر مهر یا مقداری از مهر باشد.

قائل این قول مرحوم صدوق در هدایه و من لا یحضر و مرحوم حلبی در کافی است. در کلام حلبی هست که مگر اینکه تصریح شود که بقیه دین باشد.

قول سوم: مهر تعیین شده به دو صورت است

گاهی شرط می شود که قبل از دخول پرداخت شود که این مهر عاجل است و گاهی چنین شرطی نمی شود که به آن مهر آجل می گویند در مهر عاجل اگر تمام المهر عاجل بود همه مهر ساقط و اگر یک مقداری از مهر عاجل بود آن مقدار عاجل ساقط و بقیه می ماند.

قائل این قول مرحوم فیض است در مفاتیح و وافی، ظاهراً مرحوم کلینی هم همین را می خواهد بگوید چون در کافی باب «ان الدخول یهدم العاجل» را عنوان کرده و این عناوین بابها فتوای مرحوم کلینی است. مرحوم مجلسی دوم در مرأه العقول گویا مردد است کلام کلینی، مشهور و دیگران را نقل می کند و می گوید:

المسأله لا یخلو من اشکال. حدائق جمعاً بین الادله می گوید خوب است منتها روایتی را به عنوان معارض ذکر می کند که معلوم نیست چه می خواهد بفرماید: قدر مسلم دو نفر از بزرگان صریحاً یا ظاهراً به این تفصیل قائل هستند.

قول چهارم: در صورت مفوضه بودن زوجه و عدم تعیین مهر اگر عملاً شوهر چیزی را پرداخت و زن با اینکه حق امتناع از تمکین داشت آن را قبول کرد و تمکین نمود مهریه ساقط است.