نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 23 صفحه 21

این قول عده ای قدما است. در پنج کتاب از کتب قدما روایات مسئله را به صورت مفوضه حمل می کنند و تعبداً حکم به سقوط می کنند که عبارتند از: نهایه، تهذیب، استبصار، مهذب ابن براج و سرائر ابن ادریس. دو نفر هم در مسئله تردید کرده اند. مجلسی اول می گوید: المسأله لا یخلو من اشکال. و کاشف اللثام می گوید اگر اجماع باشد مطلب تمام است چند کتاب نیز تعبیر به قیل کرده اند که ظاهر در تضعیف مطلب و تمایل به طرف مخالف است و مانند محقق در شرایع و نافع، علامه در قواعد و کتب دیگر.

حال به بررسی اقوال و ادله آن می پردازیم.

اشاره

در ابتدا این نکته را تذکر می دهیم که اگر روایات متعارض شد آیه قرآن اقتضا می کند که مهر ساقط نشود و بر مبنای جریان استصحاب در شبهات حکمیه، استصحاب اقتضا می کند که مهر ساقط

نشود. بنا بر مقتضی و مانع هم چون اقتضای ثبوت هست و نمی دانیم که دخول جنبه مسقطیت دارد یا نه، می گوییم اصل این است که ساقط نشود.

روایات قول اول: اسقاط مهر با نفس دخول

1 - موثقه عبید بن زراره عن ابی عبد الله علیه السلام فی الرجل یدخل بالمرأه ثم تدعی علیه مهرها فقال اذا دخل بها فقد هدم العاجل(1).

روایت بعدی که وسائل به عنوان روایت دیگر و خواهر به عنوان خبر آخر ذکر کرده، همان روایت قبلی است منتها به طریق دیگر که هر دو سند به ابن فضال می رسد، ابن فضال عن ابن بکیر عن عبید بن زراره عن ابی عبد الله علیه السلام قال: دخول الرجل علی المرأه یهدم العاجل.(2)

2 - روایت محمد بن مسلم عن ابی جعفر علیه السلام فی الرجل یتزوج المرأه و یدخل بها ثم تدعی علیه مهرها فقال اذا دخل علیها فقد هدم العاجل.(3)

مرحوم فیض: می فرمایند، عاجل آن است که شرط شده قبلاً پرداخت شود، اگر قبل از تمکین دریافت نکند، نفس تمکین این مهر را اسقاط می کند.