نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 23 صفحه 31

ادله قول مشهور

اشاره

کسانی که دخول را منشأ استقرار می دانند به آیه شریفه استدلال می کنند در باب طلاق آمده است «مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَ قَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِیضَهً فَنِصْفُ ما فَرَضْتُمْ» در مفوضه هم که نامی از مهر برده نشد تعبیر شده «ما لَمْ تَمَسُّوهُنَّ» هر دو جا «مس» معیار قرار داده شده است.

در اینکه مراد از «مس» چیست صاحب جواهر دو مطلب می فرماید: یکی اینکه اجماعاً مراد وطی است. دوم اینکه «مس» دو اطلاق دارد. یکی معنای لغوی که به معنای تماس است و دوم معنای مصطلح که دخول باشد و اجماع هست که معنای لغوی در آیه اراده نشده است و صرف هر تماسی موجب استقرار مهر نمی شود، بنابراین مفهوم شرعی «مس» میزان است.

نقد: در اینجا اجماع به عنوان یک دلیل مستقل نمی تواند مطلب را ثابت کند و چون اصلاً وجه اجماع همین است، دلیل همان است که در آیه شریفه «مس» لغوی مراد نیست و به خلوت کردن «مس» لغوی اطلاق نمی شود، قهراً مراد وطی می شود دلیل دیگر قول مشهور روایات مسئله است.

روایات بسیار زیادی هست که مطابق آیه شریفه معیار را دخول قرار داده است.

اشکالی در اینجا مطرح است که اکثر این روایات با روایات مخالف صلاحیت معارضه ندارد زیرا در روایات مخالف آمده است که «خلائها دخول» و این حاکم است بر روایات موافق. ولی ممکن است گفته شود این اشکال وارد نیست چون در مانند «الصواف بالبیت صلاه» نماز حکمی دارد و روایت می گوید طواف نیز همان حکم را دارد و این حکومت اشکالی ندارد همچنین است «لا شک لکثیر الشک» ولی در ما نحن فیه که به حسب متعارف قبل از دخول خلوتی محقق می شود در صورتی که خلوت موجب استقرار مهر شود صحیح نیست که استقرار مهر به دخولی که بعد از خلوت است منسوب شود مثل اینکه معیار سن تکلیف پانزده سالگی باشد و حکم را بر بیست سالگی بار کنند اگر مانند احتلام و پانزده سالگی

عامین من وجه بود می توان چیز دیگری را بگویند که این هم همان حکم را دارد، اما در عموم و خصوص مطلق صحیح نیست که حکم را بر شیء بعدی که وقاع است بار کنند و بعد بگویند خلوت که قبل است نیز همان حکم را دارد. به علاوه اینکه در بعضی از روایاتی که دخول را معیار قرار داده است تصریح شده که خلوت معیار نیست. بعضی از روایات هم تصریح ندارند ولی مانند تصریح است مثلاً می گوید تا یک سال به عنین مهلت داده شود، اگر بعد از یک سال دخول نکرد، باید نصف المهر داده شود. عادتاً در طول یک سال این طور نیست که اصلاً خلوتی واقع نشود.

متن روایات:

من فقط مسئله عیوب و مهر را نگاه کردم ممکن است در کتاب های مختلف فقه روایات بیشتری یافت شود ولی لزومی به مراجعه به سایر ابواب نیست. در این دو مسئله از بیست و چند باب استفاده می شود که دخول معیار است در مسئله عیوب در باب دوم حدیث او 8 باب 11، حدیث 1، باب 13 حدیث 5 و آخر باب 13، باب 15 حدیث 1، و در مسئله مهور باب 12 حدیث 2، باب 17، باب 23، باب 24، باب 30، باب 31، باب 34، باب 35، باب 41، باب 48 حدیث 4 و 7 و 8، باب 51، باب 53، باب 54، باب 56، باب 57، باب 58، باب 6. چند روایت را می خوانیم.