نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 23 صفحه 4

دو راه برای جمع بین این اخبار و اخبار مستفیضه دال بر صحت تفویض برای تعیین مهر بیان شده است که عبارتند از:

الف - راه جمع شیخ طوسی رحمه الله: ایشان دسته دوم روایات را حمل بر صورت تفویض برای تعیین مهر المثل نموده است.

ب - راه جمع فیض کاشانی رحمه الله: در «وافی» حمل شیخ را بعید خوانده و روایات دسته دوم را بر استحباب جبران تا به اندازه مهر المثل حمل کرده است، صاحب «حدائق» هم کلام «وافی» را پسندیده است.

لکن به نظر می رسد که حمل شیخ رحمه الله بعید نبوده و حملی متعارف است؛ چرا که وقتی که وکالت و تفویض به طور مطلق باشد، ناظر به اقدام بر طبق معمول و متعارف خواهد بود، و لذا اگر وکیل به مبلغ بیش یا کم از مبلغ متعارف عمل نماید صحیح نخواهد بود، پس در صورت تفویض تعیین مهر به زوج توسط زوجه، کما اینکه مدلول روایات همین است، زوج نباید کمتر از متعارف را تعیین نماید، بله از اینکه به جهت نفع موکل بیش از متعارف را تعیین کند، انصرافی ندارد، ولی اگر بخواهد به ضرر موکل از حد متعارف خارج شود، وکالت مذکور از آن منصرف خواهد بود.

وجوه متصور در تفویض مهر

برای تفویض تعیین مهر وجوه متعددی قابل تصویر است که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم: تعیین مهر گاهی به واحد و گاهی به متعدد واگذار می شود و در صورت واگذاری به متعدد گاهی به جامع و گاهی به مجموع واگذار می شود؛ که مقصود از جامع این است که هرکدامشان تعیین کردند کفایت کند و مجموع یعنی همه با هم تعیین کنند. پس تا به اینجا یازده صورت می شود که عبارتند از: 1 - تفویض به زوجه 2 - به زوج 3 - به اجنبی 4 - به مجموع زوج و زوجه 5 - به مجموع زوج و اجنبی 6 - به مجموع زوجه و اجنبی 7 - به مجموع زوج، زوجه و اجنبی 8 - به جامع زوجه و زوج 9 - به جامع زوج و اجنبی 10 - به جامع زوجه و اجنبی 11 - به جامع زوجه و زوج و اجنبی.

این یازده صورت در جایی است که یکی از صورت ها در عقد معین شده باشد و صور زیاد دیگری هست؛ از قبیل اینکه در تعیین مفوض الیه یا نوع تفویض و تعیین یکی از یازده صورت سابق اهمال شده و به بعد از عقد موکول شوند و گاهی مهر را فی الجمله تعیین کرده و تعیین دقیق آن را به بعد از عقد موکول می کنند؛ مثلاً می گویند: انحصار به فرد نداشته باشد و جامع باشد ولی اینکه کدام یک از صور جامع باشد را تعیین نمی کنند، اگر این صورت ها نیز ضمیمه شود تعداد صورت ها زیاد می شود.

اقوال در مسئله: