نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 23 صفحه 61

اگر گفتیم آن دو روایت علی ابن جعفر و سکونی که معلوم نبود راجع به قیمت سوقیه باشد، راجع به قیمت سوقیه است، ممکن است بین آن دو روایت و روایت اخیر (روایت اسحاق بن عمار) اینگونه جمع کنیم که معیار قیمت هنگام ازدواج و عقد است چون سبک یا سنگین بودن مهر مربوط به هنگام تزویج است. در روایت اسحاق هم در مورد تنصیف تالف، روز ازدواج را معیار قرار داده است. و اما اینکه در آن دو روایت علی ابن جعفر و سکونی معیار را یوم الدفع قرار داده است، ممکن است بگوییم قضیه خارجیه است. چون در زمان سابق بعید نیست که بین عقد و عروسی فاصله زمانی کمی بوده است، یوم التزویج و یوم الدفع یک چیز حساب می شده است. بنابراین ظاهر این روایت یوم التزویج است و معارضی هم ندارد.

جمع بین مقتضای قواعد اولیه و مقتضای نصوص خاصه

چنانچه گفته شد مقتضای قواعد اولیه یوم التلف است. تلف در مسئله جاری به طلاق است. چون با طلاق است که مهر تنصیف می شود و نصف مهر از ملک زوجه خارج می شود. به نظر می رسد روایت اسحاق بن عمار که یوم التزویج را معیار قرار داده، با یوم الطلاق که مقتضای قواعد اولیه در مسئله جاری است، منافات نداشته باشد. چون در روایت اسحاق این طور تعبیر شده بود که اگر امه ای که تلف شده، هنگام تزویج قیمت گذاری شده و گفته شده که معادل فلان مقدار است، همین قیمت معادل در مهر در نظر گرفته می شود، لذا اگر عین تحویل داده نشد، معیار همان قیمت معادل است که هنگام تزویج تعیین شده و ذمه به آن قیمت معادل مشغول می شود. و اما اگر قیمت معادل معین نشده باشد، معیار یوم

التلف أمه یا روز خروج از ملک است که چنانچه گفته شد در مسئله جاری همان یوم الطلاق است. بنابراین به نظر می رسد همانطور که قواعد اولیه اقتضا می کند، معیار قیمت گذاری در مسئله جاری یوم التلف که همان یوم الطلاق است می باشد و ادله ای هم با این معارض نیست.

یک توصیه علمی

آقایان معمولاً برای اقوال و وجوه به جواهر نگاه می کنند، اما گاهی که به اصل کلمات بزرگان مراجعه می شود، دیده می شود با آنچه در جواهر نقل شده متفاوت است. لذا نباید در نقلیات به جواهر اکتفا شود و به اصل کلمات فقها و بزرگان باید مراجعه شود. گاهی مرحوم صاحب جواهر از کلمات قوم برداشت هایی دارد اما وقتی دیگران مراجعه می کنند به گونه ای دیگر برداشت می کنند. محاسبه قیمت عین تالفی که در اثر طلاق تنصیف می شود.

بیان یک تفصیل جدید در مسئله توسط استاد

در طلاقی که قبل از مباشرت محقق می شود و مهریه به زوجه تحویل داده شده و در دست زوجه تلف می شود، نحوه قیمت گذاری دو صورت دارد چون گاهی عین بعد از طلاق تلف می شود و گاهی قبل از طلاق تلف می شود. این دو صورت باید از هم تفکیک شود.

الف) اگر تلف قبل از طلاق باشد:

در ملک خود زوجه و در دست او تلف شده است، چون فرض این است که طبق قول صحیح و البته روایت هم همان را ثابت می کند، تمام مهر با عقد ملک زوجه می شود. منتها بعد از طلاق تنصیف می شود و نصف مهر از ملک زوجه خارج شده، به ملکیت زوج در می آید. لذا در اینجا اصلاً ضمانی نیست. چون قاعده ضمان در جایی است که ملک کسی در دست دیگری تلف شود، چنین شخصی ضامن است اما اگر ملک کسی در دست خودِ او تلف شود، اصلاً از تحت قاعده ضمان خارج است، چون آن هنگام که تلف شده،