نکاح : تقریرات درس آیت الله شبیری زنجانی جلد 23 صفحه 95

این مسئله مهمی است و مناسب است که به بحث شروط مکاسب که بحث مشکلی هم هست مراجعه شود. در اینجا یک بحث کبروی و یک بحث صغروی است. یک بحث این است که اگر شرط غیر مشروعی قرار داده شود، شرط باطل و عقد اتفاقاً صحیح است و بلکه مهر هم علی المشهور صحیح است و یک بحث هم این است که صغرویاً مثالهایی ذکر شده است. یک مثال این است که زوجه شرط می کند که زن دیگری یا کنیز نگیرد، مثال دیگر این است که زوجه می گوید: اگر تا فلان تاریخ مهر را نپردازی عقد باطل باشد.

در کبرای مسئله هیچ حرفی نیست که شرط باطل است و از روایات مسئله و روایات دیگر استفاده می شود که بطلان شرط معمولاً به مشروط سرایت نمی کند.

اما از نظر صغروی، مسئله دوم که می گوید اگر مهر را تا فلان تاریخ نپردازی، عقد باطل است؛ روشن است، چون چه صحت عقد به نحو شرط متأخر یا مقارن اخذ شود، شرط مخالف شرع است و صحت و بطلان عقد تحت اختیار شخص نیست. اگر عقد را بدون تعلیق ذکر کند و بعد بخواهد عقد غیر معلق را معلق کند، چنین شرطی باطل است.

شرط عدم التزویج یا عدم التسری

اشاره

مسئله ای که خیلی مهم و در عین حال مشکل می باشد شرط عدم التزویج یا عدم التسری است. مرحوم محقق حلی در اینجا حکم به بطلان کرده است. البته از بعضی روایات بطلان و از روایات دیگر صحت استفاده می شود.

ما البته بحثی خواهیم داشت پیرامون شرط محلل حرام و سپس به بررسی روایات و جمع بین آنها خواهیم پرداخت.

شرط محلل حرام و محلل حلال

از روایات استفاده می شود که شرط مخالف کتاب و سنت و شرط محلل حرام و محرم حلال نافذ نیست، که هر دو عنوان نیز به یکدیگر بازمی گردند.

یک مشکل کلی در باب تحریم حلال پیش آمده که همه امور جایز به وسیله شروط، لازم الوفاء می شود. یعنی یک امر حلال و مباح به وسیله شرط حرام و ممنوع می شود. به عبارت دیگر نتیجه این شرط نافذ این می شود که حلالی حرام شود. با این حساب معمول شروط نافذه که ما آنها را جایز می دانیم محرم حلال است. حال باید دید مراد از شرط محلل حرام و محرم حلال که نافذ نیست، چیست؟