احکام مقدمات نماز صفحه 33

سپس به سجده رفت و کفهای دست خود را با انگشتان بهم چسبیده،بین هر دو زانو و برابر صورت به زمین گذاشت و سه بار سُبْحانَ رَبِّیَ الْاَعْلی‌وَبِحَمْدِهِ گفت و هیچ عضوی از بدنش را روی عضو دیگر ننهاد و بر هشت‌استخوان بدن سجده کرد: پیشانی، دو کف دست، دو زانو و سر دوانگشت‌بزرگ پا. این هفت مورد واجب است و بینی را از روی استحباب بر خاک‌گذاشت، که )اِرغام( نامیده می‌شود.

سپس سر از سجده برداشت و چون بطور کامل نشست، »اَللَّهُ اَکْبَر«گفت و بعد بر روی ران چپ نشست و روی پای راست را بر کف پای چپ‌گذاشت و »اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ« گفت. سپس در حالیکه نشسته بود،تکبیر گفت و به سجده دوّم رفت و همان ذکری را گفت که در سجده اوّل‌گفته بود و در رکوع و سجود، هیچ چیزی از بدنش را بر چیزی تکیه نداده‌بود، و در حال سجده آرنج‌ها را به زمین نچسبانده بود )و بازوها و آرنجا رااز زمین و پهلو جدا نگاهداشته بود( و مانند پرنده‌ای بال‌دار می‌نمود.

دو رکعت را به همین ترتیب بجا آورد و در حالیکه انگشتان دستش بهم‌چسبیده بود به تشهّد نشست، و چون از تشهّد فراغت یافت، سلام دادوبعد فرمود: ای حمّاد! چنین نماز بگزار، در هنگام نماز به جای دیگرالتفات نکن و با دست و انگشتانت بازی نکن و آب دهن به طرف راست پاچپ یا جلو نینداز.(96)»

نمازهای واجب و نافله‌

حدیث شریف:

1 - امام رضاعلیه السلام درباره علّت نماز فرمود:

»إنّها إقرار بالربوبیّة للَّه عزّ وجلّ، وخلع الأنداد، وقیام بین یدی الجبّار جلّ‌جلاله بالذلّ والمسکنة والخضوع والاعتراف، والطلب للإقالة من سالف‌الذنوب، ووضع الوجه علی الأرض کلّ یوم إعظاماً للَّه عزّ وجلّ، وأن یکون ذاکراًغیر ناسٍ ولا بطرٍ، ویکون خاشعاً متذلّلاً راغباً طالباً للزیادة فی الدین والدنیا.مع ما فیه من الإیجاب والمداومة علی ذکر اللَّه عزّ وجلّ باللیل والنهار، لئلا ینسی‌العبد سیّده ومدبّره وخالقه فیبطر ویطغی ویکون فی ذکره لربّه، وقیامه بین یدیه‌زجراً له عن المعاصی، ومانعاً له من أنواع الفساد«(97).

»علّت تشریع نماز این است که نماز، اقرار به ربوبیّت خداوند، نفی مانند و همتا ازاو، قیام متواضعانه و ذلیلانه و تواَم با خضوع در محضر او، و اعتراف به گناه و طلب‌آمرزش گناهان گذشته از او است. نماز، پیشانی مذلّت به خاک نهادن برای تعظیم‌خداوند است و برای اینکه انسان همواره به یاد او باشد، فراموشکار و ناسپاس نباشد،خاشع و ذلیل و متمایل به او باشد و زیادت دین و دنیا از او بطلبد. نماز، مداومت شبانه‌روزی یاد خداوند است تا بنده، مولا و مدبّر و خالق خود را فراموش نکند و به کفران‌وطغیان کشانده نشود و همیشه به یاد او و در محضر او باشد تا )خداوند( او را ازگناهان و از انواع فساد بازدارد.«

2 - امام باقرعلیه السلام فرمود:

»فرض اللَّه الصلاة، وسنّ رسول اللَّه‌صلی الله علیه وآله علی عشرة أوجه: صلاة السفروالحضر، وصلاة الخوف علی ثلاثة أوجه، وصلاة کسوف الشمس والقمر،وصلاة العیدین، وصلاة الاستسقاء، والصلاة علی المیّت«(98).