احکام مقدمات نماز صفحه 39

»هنگامیکه نماز را به پایان رساندید، خدا را یاد کنید، ایستاده و نشسته و درحالیکه به پهلو خوابیده‌اید و هرگاه آرامش یافتید )و حالت ترس زایل گشت( نماز راانجام دهید زیرا نماز وظیفه ثابت و با وقت معیّنی برای مؤمنان است.«

این آیه به ما بصیرت می‌دهد که نماز اهمّیت فراوانی دارد، و از همین‌رو حتّی در حالت جنگ نیز )که شدیدترین و وحشتناکترین حالت برای‌انسان است( ترک نمی‌شود و لذا لازم است که وقت آن مانند سایراحکامش رعایت شود.

برای کلمه »موقوت« که در آیه بالا آمده است، دو معنی ذکر شده است:

1 - در روایات، موقوت به معنای »ثابت« آمده است.

2 - در برخی از تفاسیر، موقوت را به »چیزی که دارای وقت خاصی‌است«، معنی کرده‌اند. هر دو معنی در تفسیر آیه قابل قبول است. بدین‌ترتیب، آیه دلالت روشنی بر اهمّیت اوقات نماز دارد و اینکه وقت، نسبت‌به همه شرایط واجب در نماز، اولویّت و اهمّیت ویژه‌ای دارد. البتّه جوهرو روح نماز، یاد خدا، خشیت از مقام ذات حق و نیایش به درگاه او است‌وحدود و شرایطی که در نماز در نظر گرفته شده، به مثابه جسد برای آن‌روح است.

3 - )أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَی غَسَقِ اللَّیْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ‌مَشْهُوداً(110)).

»نماز را از زوال خورشید تا تاریکی شب بپادار و همچنین قرآن فجر را، چراکه قرآن فجر، مشهود )فرشتگان( است.«

این آیه شریفه، اوقات نماز را بیان می‌دارد که از ظهر -که در آیه دیگر مارا بر محافظت از آن دستور داده است- آغاز می‌شود و به نماز فجر )صبح(ختم می‌گردد. وقت اصلی نمازها از زوال خورشید تا نیمه شب ادامه داردکه ظهر و عصر در روز و مغرب و عشا در شب انجام می‌شود و تنها یک‌نماز است که با طلوع فجر واجب می‌گردد.

»دلوک« در آیه به معنای زوال خورشید و »غسق« به معنای شدّت‌تاریکی در نیمه شب است امّا »قرآن فجر« یعنی نماز صبح را فرشتگان‌شب و روز، شاهد هستند و شاید دلیل اینکه این نماز، از دو رکعت بیشترنیست، همین باشد زیرا این نماز هم توسط نویسندگان )فرشتگان( شب‌وهم توسط نویسندگان )فرشتگان( روز ثبت می‌شود.

در تفسیر این آیه از زبان امام باقرعلیه السلام آمده است: