معراج مومن صفحه 82

صورت مطلق آورده شده است، یعنی خدای تعالی سید و بزرگی است، که تمامی موجودات عالم در تمامی حوائجشان قصد او می کنند و چون با «ال» استعمال شده افاده حصر می کند».(1)

و معنای روان آیه می شود، خداوند تنها موجودی است که قائم به ذات خود است و همه مردم در حوائجشان او را می خوانند و به سمت او گرایش پیدا می کنند.

(لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ)

خداوند نزاد و زاییده نیز نشد.

این آیه رد اعتقادی است که به زایش در مورد خداوند عقیده مند است، و بعضی از پیامبران چون عیسی، عزیر، یا ملائکه یا بعضی موجودات دیگر را فرزندان خداوند می پندارد، این آیه با همین لفظ کوتاه هم، این امر را مردود می شمارد و هم داشتن پدر و مادر و... را برای خداوند نمی پذیرد.

صاحب منهج الصادقین در این مورد می فرماید: ««لم یلد» نزاد یعنی بیرون نیامد از او چیزی کثیف که آن ولد است و سایر اشیاء کثیفه که از مخلوق بیرون می آید، و نه چیزی لطیف چون، نفس و منبعث نشد از او عوارض چون سنه و نوم و خطره و غم و حزن و بهجت و ضحک و بکاء و خوف و رجاء و رغبت و سئامت و جوع و شبع و غیر آن، یعنی متعالی است از آنکه متولد شود از او اشیاء کثیفه و لطیفه.

«و لم یولد»و زاده نشد یعنی بیرون نیامد از چیزی هم چنانکه اشیاء کثیفه بیرون آیند از عناصر خود مانند حصول حیوان از حیوان و نبات از أرض و میاه از ینابیع و ثمار از اشجار و همچنان که اشیاء لطیفه از مراکز خود بیرون می آیند چون بصر از عین، و سمع از اُذُن، و شم از أنف، و ذوق از فم، و کلام از لسان، و معرفت و تمیز