- اشاره 4
- بخش اوّل: سیمای نماز جمعه 4
- اشاره 5
- جمعه در لغت 5
- فصل اوّل: نماز جمعه در تاریخ اسلام 5
- وجه نامگذاری جمعه در روایات 6
- زمان وجوب نماز جمعه 7
- نخستین اقامه کننده ی جمعه در اسلام 8
- اولین نماز جمعه ای که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم اقامه کردند 9
- اقامه ی نماز جمعه از سوی معصومان علیهم السلام 10
- اقامه ی نماز جمعه از سوی خلفا 12
- اشاره 14
- موضع امامان در باره ی اقامه نماز جمعه توسط خلفا 14
- 1 _ خودداری ائمه علیهم السلام از اقامه ی نماز جمعه به جهت تقیه 15
- 2 _ ترک نمازهای جمعه ی خلفا توسط اصحاب ائمه علیهم السلام 16
- 3 _ اجازه ی ائمه علیهم السلام به اصحاب خود در اقامه نماز جمعه توسط خودشان 17
- اشاره 18
- نماز جمعه در قرآن مجید 18
- فصل دوم: نماز جمعه در قاموس قرآن و عترت 18
- 1 _ نماز جمعه و حج 24
- نماز جمعه در کلام معصومان علیهم السلام 24
- 2 _ نماز جمعه و تضمین بهشت 24
- 3 _ نماز جمعه و حرمت آتش 24
- 7 _ نتیجه ی ترک پیاپی نماز جمعه 25
- 5 _ نماز جمعه در سفر معراج 25
- 6 _ ثبت نام نمازگزاران جمعه در دفتر فرشتگان 25
- 4 _ امام مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف برپا کننده ی نماز جمعه 25
- 10 _ ارزش رهسپاران به سوی نماز جمعه 26
- 11 _ کارگران و نماز جمعه 26
- 8 _ کارکرد شیاطین در روز جمعه 26
- 9 _ تشویق برای جمعه 26
- 12 _ زندانیان و نماز جمعه 27
- 15 _ عظمت نماز جمعه 27
- 14 _ آمادگی برای نماز جمعه 27
- 13 _ عدل و تقوا از شرایط امام جمعه 27
- نماز جمعه در زمان غیبت 28
- اشاره 28
- فصل سوم: نماز جمعه در فقه شیعه 28
- فتاوای مذاهب چهارگانه ی اهل سنت در وجوب نماز جمعه 30
- اشاره 31
- شرایط نماز جمعه 31
- شرط اول: وقت 31
- شرط دوم: جماعت 32
- شرط سوم: تعداد شرکت کنندگان 33
- اشاره 34
- شرط چهارم: خطبه 34
- مسأله 3: نشستن خطیب بین دو خطبه 35
- مسأله 2: قیام خطیب در دو خطبه 35
- مسأله 1: ارکان و اجزای خطبه ها 35
- شرایط نمازگزاران 36
- مسأله 4: اعتماد خطیب بر قوس یا شمشیر در خطبه 36
- شرط پنجم: مقارن نبودن با نماز جمعه ی دیگر 36
- وظایف نمازگزاران 37
- شرایط امام جمعه 38
- آداب نماز جمعه 39
- فصل چهارم: آثار برپایی نماز جمعه 41
- اشاره 41
- 11 _ نماز جمعه نشان گر قدرت اسلام است 41
- 1 _ آثار سیاسی نماز جمعه 41
- 12 _ پیوند دهنده جناح ها: 42
- 13 _ یکپارچگی نیروهای اسلام 42
- 21 _ نماز جمعه، معامله ای پرسود 43
- 2 _ آثار معنوی نماز جمعه 43
- 14 _ مرکزیت بسیج مردم 43
- 22 _ نماز جمعه اوج خشوع و بندگی 43
- 23 _ نماز جمعه، درمان بیماری های روانی 44
- 3 _ آثار اجتماعی نماز جمعه 45
- 31 _ ایجاد اتحاد و همدلی 45
- 32 _ محلی برای حل مشکلات 46
- 33 _ آموزش مستقیم و عمومی 46
- 11 _ داشتن اطلاعات کافی 47
- 1 _ نقش آفرینی خطیب جمعه 47
- اشاره 47
- فصل پنجم: راه های تقویت نماز جمعه 47
- اشاره 47
- 12 _ به روز بودن خطبه ها 48
- 13 _ ایجاد ارتباط مستحکم با مردم 48
- 15 _ ساده زیستی 49
- 14 _ وارد نشدن در صف بندی جناح ها 49
- 16 _ به کارگیری فنون خطابه 49
- 2 _ استفاده از فضا و امکانات مناسب 50
- 3 _ حضور کارگزاران نظام در صفوف نمازگزاران 50
- 5 _ نظرخواهی از مردم 51
- 4 _ تبلیغات صحیح 51
- فصل ششم: نماز جمعه در تاریخ ایران 52
- 1 _ دوره ی صفویه 52
- اشاره 52
- 6 _ داشتن تشکیلات اداری منسجم 52
- 2 _ دوره ی قاجار 53
- 3 _ دوره ی پهلوی 54
- 4 _ دوره ی انقلاب اسلامی 54
- فصل هفتم: نماز جمعه در جهان امروز 56
- اشاره 56
- 12 _ برزیل 56
- 1 _ قاره ی آمریکا 56
- 11 _ آرژانتین 56
- 21 _ ایرلند _ دوبلین: 57
- 22 _ هلسینکی _ نروژ: 57
- 2 _ قاره اروپا 57
- 24 _ سوئد 58
- 23 _ بلژیک _ بروکسل 58
- 26 _ آلمان _ مونیخ 59
- 25 _ ایتالیا _ میلان 59
- 3 _ قاره افریقا 60
- 31 _ کنگو _ برازاویل 60
- 32 _ الجزایر 60
- 33 _ سودان 61
- 34 _ کنیا 61
- 42 _ پیشاور پاکستان 62
- 41 _ ژاپن _ توکیو 62
- 4 _ قاره آسیا 62
- 43 _ سریلانکا 63
- 46 _ فیلیپین _ مانیل 64
- 44 _ حیدرآباد هندوستان 64
- 45 _ قطر 64
- 47 _ عمان 65
- نتیجه گیری و پیشنهاد: 66
- الف: امام راحل رحمه الله 67
- فصل هشتم: نماز جمعه در کلام بزرگان نظام 67
- 3 _ سیاسی بودن نماز جمعه 67
- اشاره 67
- 2 _ نماز جمعه؛ عنایت حق تعالی به جمهوری اسلامی 67
- 1 _ امامان جمعه و تقویت نظام 67
- 4 _ ترویج سنّت سیاسی _ الهی 68
- 5 _ ائمه جمعه و ارتباط با مردم 68
- 6 _ ائمه جمعه و تهذیب نفس 68
- 1 _ نماز جمعه؛ وصف توحید 69
- ب: مقام معظم رهبری 69
- ج: مرحوم آیت اللّه طالقانی 69
- 2 _ نماز جمعه؛ عامل آگاهی به مردم 70
- د: حجه الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی 70
- نماز جمعه، محور وحدت 70
- نماز جمعه و معرفی متفکرین برجسته 71
- و: حجه الاسلام و المسلمین کروبی رییس مجلس 71
- ه: حجه الاسلام و المسلمین خاتمی رییس جمهور 71
- بخش دوم: برگزیده ی ادب فارسی 72
- اشاره 72
- حضور سبز 73
- * متون ادبی 73
- میعاد دین و سیاست 74
- آوای وحدت 76
- نماز جمعه؛ بیدارگر مرغ جان 77
- * اشعار 77
- بانگ نماز جمعه 78
- نماز جمعه؛ کانون نور 79
- نماز جمعه؛ درمان گر دل و جان 80
- در پای خطبه ی آیت اللّه خامنه ای 82
- اشاره 85
- بخش سوم: همراه با برنامه سازان 85
- توصیه های کلی 86
- پیشنهادهای برنامه ای 87
- پرسش های مسابقه ای 88
- پرسش های مصاحبه ای 89
- معرفی کارشناسان 90
- پرسش های کارشناسی 90
- واپسین کلام 91
- منابع 93
ص:10
را جمعه نامگذاری کرد.(1)
زمان وجوب نماز جمعه
زمان وجوب نماز جمعه
اکثر دانشمندان مسلمان، زمان فرض و وجوب نماز جمعه را در لیله الاسراء (شب معراج) در مکه دانسته اند، اما اقامه نشدن نمازجمعه در مکه (قبل از هجرت) یا بدان جهت بود که افراد به تعدادی که با حضور آنان نماز جمعه برپا می شود، نمی رسیدند و یا آن که لازمه ی برپایی نماز جمعه تبلیغ علنی و آزادانه ی اسلام بود، حال آن که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در مکه مکلف به تبلیغ علنی و عبادت دسته جمعی نبودند.
در مقابل نظر مشهور، ابن حجر از علمای اهل سنت می گوید: احادیث صحیح دلالت دارند بر این که نماز جمعه در مدینه فرض شده است. برای رفع تعارض بین گفته ی ابن حجر و نظر مشهور در حاشیه اعانه الطالبین چنین نوشته شده است:
می توان سخن ابن حجر را این گونه توجیه کرد که نماز جمعه در مدینه فرض شد؛ یعنی مانع وجوب جمعه در مدینه از بین رفت؛ زیرا عذری که در مکه داشتند، در مدینه برطرف شده بود. به سخن دیگر، انجام نماز جمعه در مکه خواسته شد، اما چون شرایط مهیا نبود و این شرایط در مدینه فراهم آمد، گویا آنان در مدینه مأمور به برگزاری جمعه شدند(2) و لذا در این رابطه پیامبر
1- فروع کافی، ج 3، ص 415، مباحثی پیرامون نماز جمعه، ص 80.
2- اعانه الطالبین، ج 1، ص 52؛ مغنی المحتاج، ج 1، ص 276، به نقل از نماز جمعه در تاریخ و فقه اسلام، ص 20.