وصیّت صفحه 2

در اسلام با توجّه به جهات انسانی و اجتماعی، «وصیّت» امری مجاز، بلکه نسبت به آن، تأکید فراوان شده‌ست مشروعیّت و جواز وصیّت را در اسلام از آیات قرآن کریم و روایات بسیاری که در این رابطه از ناحیه حضرات معصومین: وارد شده استفاده می‌کنیم که در صفحات بعدی به آن اشاره خواهیم کرد.

معنای وصیّت

وصیّت به معنای پند و اندرز و سفارش کردن در هر موردی آمده‌ست ولی در محاورات روزمره به سفارشی گفته می‌شود که انسان به اولاد خود یا به فرد دیگری در خصوص اعمال و رفتار پس از مرگ خود می‌کند و فرد وصّی هم، خود را ملزم به رعایت نمودن و عمل کردن به این سفارشات می‌داند.

واژه‌ی وصیّت

در اینکه واژه‌ی وصیّت از ثلاثی مجرّد وصی یَصی یا از چهار حرفی (ثلاثی مزید) وصّی یُوصّی (باب تفعیل) و یا از اَوصی یُوصّی (باب افعال) اتخاذ گردیده و اینکه به هر حال مصدر است یا اسم مصدر، در بین اهل لغت و فرهنگ نویسان ادبیات عرب اختلاف نظر وجود دارد و این اختلاف به کتب فقهیّه نیز سرایت نموده‌ست که فعلاً جای بحث آن نیست. غالباً در قرآن کریم این واژه هر کجا بکار رفته به صورت چهار حرفی از باب تفعیل و یا از باب افعال بوده است: نظیر «اِذْ وَصّیکُمُ اللهُ بِهذَا» (1) و «مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِی بِها اَو دَیْنٍ» (2)

اقسام وصیّت

«وصیّت» سه نوع است: عهدی و تملیکی و فکّی که هر کدام برای خود تعریف خاصّی دارند.

الف) «وصیّت عهدی» عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری و یا تصرفات دیگر مأمور می‌نماید که معمولاً وصیّت‌ها جنبه‌ی عهدی دارد و وصیّت کننده به وصّی سفارش می‌کند که بعد از من، ثلث مال مرا در چه راهی و به چه طریقی مصرف کن.

ب) «وصیّت تملیکی» عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند. که در این نوع وصیّت‌ها با مرگ وصیّت کننده اموالی که قبلاً معین شده در اختیار فردی که به او وصیّت شده‌ست قرار می‌گیرد.

ج) «وصیّت فکّی» عبارت است از اینکه شخصی به موجب وصیّت، ذمّه‌ی مدیون خود را بری کند و یا ملکی از اموال خود را وقف نماید و امثال اینها.